جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان موجود پیچیده ای است که دارای ابعاد وجودی فراوانی است. در مکتب اسلام ارزش والایی برای انسان در نظر گرفته شده و به تکریم آن سفارش شده است. اندیشمندان و فلاسفه نیز بر این نکته یعنی ارزش واقعی انسان نظراتی ایراد نموده اند. البته دیدگاه افراد انسانی هرچند که صاحب اندیشه والایی باشند چنانچه در این تحقیق ذکر گشته کاملاً رسا و گویا نمی باشد چرا که باید از منظری مافوق دید بشر خاکی بر آن چشم دوخت و نتیجه این کار حاصل نمی گردد مگر با استفاده از راهنمایی خالقی که آفریننده انسان است و از تمام زوایای وجودی او آگاه است. هدف تحقیق حاضر آن است که مشخص سازد آیا درک انسان برای شناخت منزلت انسان کافی است و این که نظر فلاسفه تا چه حد در این راه رهنمون بوده است و آیا انسان های اندیشمند به تنهایی قادرند به کنه کرامت انسانی پی ببرند. شیوة پژوهش و نگارش آن باز نموده شده است. از فصل چهارم تا فصل ششم مباحث اصلی رساله گنجانده شده است: فصل چهارم به علم معانی اختصاص یافته، این فصل خود از بخش های گوناگونی از قبیل: احوال اسناد خبری، احوال مسندالیه، احوال مسند، انشاء، قصر، ایجاد و اطناب فراهم آمده است. هرکدام از بخش ها هم به مباحث فرعی تری تقسیم شده است. ما در این مبحث ها، ابتدا در مقدمه ای کوتاه مفاهیم و اصطلاحات مربوط را براساس منابع اصلی علوم بلاغی توضیح می دهیم، و در نیم نگاهی به آثار فارسی معاصر در این باب، کاستی ها و خطاهای احتمالی موجود در آنها را به نظر می رسانیم، و حتی الامکان در هر مبحث بیتی فارسی را هم به عنوان شاهد ضمیمه می نمایی. سپس به آوردن شواهد قرآنی و توضیحات آن از کشاف زمخشری می پردازیم. فصل پنجم با همین اسلوب علم بیان را در برگرفته است. و بخش هایی مانند: مجاز مرسل، مجاز عقلی، تشبیه، استعاره و کنایه در آن گنجانده شده است. فصل ششم نیز به بدیع اختصاص یافته است. البته این فصل با توجه به آن که زمخشری برای صنایع بدیعی اهمیت چندانی قائل نبوده، و آن را در اعجاز بلاغی قرآن مؤثر نمی دانسته است در قیاس با دو فصل پیشتر، حجم بسیار کمتری دارد. در فصل هفتم، یعنی فصل نتیجه گیری بیان می شود که زمخشری برای کدام مباحث علوم بلاغی ارزش بیشتری قائل بوده، و چه مطالب و مفاهیمی را بر حوزه آن افزوده است.

دور بودن از تجربه زندگی اخروی، پژوهش و تحقیق درآن را بس دشوار ساخته است، از این رو آرا و نظرات دین پژوهان و حکیمان در این قلمرو، متفاوت شده است. گاه زندگی درآن جا را همچون زندگی دنیوی ترسیم کرده و حضور آدمیان را در دو بعد روحانی و جسمانی دانسته اند و گاه تمایز و تفاوت را معتقد شده و حضور در آن سرا را روحانی محض، تفسیر کرده اند. البته تصویر معاد روحانی، تبیین فلسفی آن آسان است، اما پذیرش معاد جسمانی همواره مورد بحث بوده هست. ظاهر آیات و روایات بسیاری بر این نوع معاد دلالت دارد. مفسران، حکیمان و متکلمان بزرگ نیز به تحلیل و تبیین این گونه از معاد پرداخته اند. در این میان تنها کسی که بیشترین و دقیق ترین پژوهش را ارایه نموده و قلم محققانه او راه گشای بسیاری از مسائل مربوط به عالم پس از مرگ بوده و هست، صدرالمتالهین است. آنچه آثار او را از سایر آثار اندیشمندان متمایز ساخته است، دقت و احاطه وسیع او به حکمت و تلفیق آن با متون دینی است. در این رساله کوشش بر این است که نخست دیدگاه ملاصدر را در مورد نفس و تاثیر آن بر معاد شناسی دقیقا بررسی شود و پس از آن تاثیر رابطه نفس با بدن در معاد جسمانی و تفاوت تاثیر دو نظریه «روحانیة الحدوث» بودن یا «جسمانیة الحدوث» بودن نفس در معاد شناسی مورد تبیین قرار گیرد. روش تحقیق در این رساله، روش توصیفی ، تحلیلی محتوا و کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این تحقیق، بدین قرار است: الف: بر پایه وجود شناسی صدرا، هستی بر سه بخش تقسیم می شود : وجود مادی، وجود مجرد خیالی و وجود مجرد عقلی. ب: درهستی شناختی صدرا، هر موجود در یک مرتبه از مراتب هستی قرار می گیرد وتعین وتشخص پیدا می کند، در این میان تنها نفس است که در جایگاه و مرتبه مشخص و ثابتی باقی نمی ماند. هر چند در اولین طلیعه وجود، در ماده جسمانی ظاهر می شود، ولی بر اثر حرکت جوهری و اشتداد وجودی، به مرتبه حیوانی وشأن ادراکی نائل می گردد و وارد مرتبه وجود خیالی و جهان مثالی می شود. نفس به واسطه اتحاد با مدرکات خویش، اندک اندک ار جهان مادی کنده شده، به جهان غیر مادی می پیوندد. این روند با افزایش فعالیت های ادراکی از سویی، و کسب ملکات فاضله یا رذیله از سوی دیگر، شدت یافته و سپس وجود برزخی نفس شکل می گیرد. مرتبه سوم که تنها خاص برخی انسان ها ست، مرتبه مربوط به ادرک کلیات عقلی می باشد که دریچه ورود نفس به جهان عقلانی است. در این مرتبه، نفس در اثر ارتباط با معقولات خویش، به مرتبه اعلایی از تجرد می رسد؛ اما مقام نفسیت و اضافه ذاتی او به بدن و قوای بدنی از او جدا نمی شود. ج: بر اثر دیدگاه ملاصدرا، معاد جسمانی امری مسلم است، زیرا بنابر برهان های عقلی و با توجه به تجرد قوه خیال، شخص محشور در یوم نشور، همان انسان موجود در دار غرور (حقیقت مرکب از جسم و روح) است. د: از نظر ملاصدرا بهشت و جهنم مراتب وجود خود انسان است. بهشت هر کسی، عالم اختصاصی خود اوست و درجات بهشت و درکات جهنم چیزی جز درجات وجودی انسان که در همین دنیا تحصیل کرده ، نیست. پیشنهاد نگارنده در خصوص موضوع تحقیق، این است که پژوهش و تحقیق بر روایات و متون دینی و انطباق دیدگاه ملاصدرا بر آن، موجب تثبیت آرای ایشان می شود.

رساله پیش رو مشتمل بر هشت فصل، به شرح ذیل است: فصل اول (کلیات): در این فصل به طرح مسئله و اهمیت آن و بیان روش تحقیق و محدودیتها می پردازیم. فصل دوم ( اعتباریات و تعریف): نظریه رایج می گوید: اعتباریات، بر خلاف حقایق فاقد حدند، برخی معتقدند اعتباریات حد دارند. نگارنده بر این گمان است که هر دو نظر به گونه ای قابل تأمل هستند، چون اساسا’’ حد ناممکن است. طریقه مقبول برای تعریف ، تعریف مبتنی بر اصالت وجود است. فصل سوم ( معنای اعتباری و نوع اعتبار آن): « اعتباری» دارای معانی متعددی است. در نظریه رایج استعمال اعتباری در این معانی به اشتراک لفظ است. اما دقت در معانی اعتباری اشتراک معنا را تقویت می کند. اعتبار یک معنا بیش ندارد. « الف»،«ب»،«ت» و... اعتباریند، معنایش این است که آنها اموری هستند «غیرخارجی که به وسیله فعالیت ذهن ساخته شده اند.» در معانی به ظاهر متعدد اعتباری، مشترک است؛ البته این اشتراک به گونه ای تشکیکی است. فصل چهارم ( تاریخچه نظریه تفکیک): برخی از اندیشمندان معتقدند: ریشه های نظریه تفکیک امور اعتباری از امور حقیقی، در کلمات ابن سینا به چشم می خورد و خاستگاه ارائه این نظریه، تضاد و برخورد میان آراء متکلمان و فیلسوفان است. به گمان ما، این سخن ناصواب است، آنچه بررسی تاریخی در این باره پیش می نهد این است که جایگاه تولد نظریه تفکیک علم اصول فقه است و خاستگاه ارائه آن مشکلاتی است که عالمان اصولی در مباحثی چون شراط متاخر و... با آن مواجه بوده اند. فصل پنجم ( نظریه تفکیک): عده ای متقدند: تحلیل علامه طباطبائی (ره)در باره فرایند پیدایش ادراکات اعتباری، موجب می شود همه ادراکات اعتباری، حتی مفاهیم اخلاقی، نسبی و جزئی شوند. برای برون رفت از اشکال نسبیت پنج توجیه و راه حل از سوی اندیشمندان معاصر ارائه شده است. به گمان ما این پنج توجیه در رسیدن به مقصود خود، ناکامند. تو هم تلازم نظریه تفکیک و نسبیت، از اینجا ناشی می شود که برخی خواسته اند با تطبیق ناگفته های علامه (ره) (اعتباریات کلی)، بر گفته های ایشان (اعتباریات جزئی)، حکم خاص گفته ها ( نسبیت و شخص مداری) را به ناگفته های تسری دهند. فصل ششم ( رابطه تولیدی در ادراکات اعتباری): آیا میان «باید» ها و «هست» ها رابطه منطقی - تولید وجود دارد؟ برخی معتقدند: می توان باید را از هست استنتاج کرد.

در فرهنگ مدرنیته و به ویژه در تفکر لیبرالیسم باور بر این است که یاعقل را اصول کلی و عمومی است که برای هر انسانی پذیرفتنی است و آن اصول عام مشترک، زیربنای فعل و تفکر عاقلانه و ملاک معقولیت یا عدم معقولیت اعمال و باورهای ماست، یا آنکه با انکار این اصول تنها بدیل ممکن است، روایات مختلف نسبی گرایی خواهد بود. لیبرالیسم بر بدیل اول اصرار ورزیده و نسبی گرایی و منظر گرایی بر بدیل دوم تاکید داشته است. پروفسور السدیر مک اینتایر، ضمن نقد جدی رونگری و رد و ابطال هر دو بیل فوق، شکست طرح روشنگری را اعلان می کند خود، بدیل سومی را به نام " عقلانیت سنت ها" مطرح می ساد. بنابر این دیدگاه انسان هرگز نمی تواند خود را از جایگاه خاصی که در تاریخ، جامعه و سنت خویش دارد رها سازد و هیچ راهی برای پژوهش های عقلانی و اخلاقی مستقل از سنت و بدون لحاظ تاریخ خود وجامعه خود وجود ندارد. در طرح ادعایی او تاریخ گرایی و سنت گرایی همراه با رد و انکار نسبی گرایی است. در دیدگاه او در هر پژوهشی و در کل حیات خود، که پژوهش مستمری از خیر و بهترین است، با شروع از آن جایی که سنت و تاریخ ما را بر آن قرار داده است و هیچ گریزی از آن نست، به سمت واقعیت غیر مشروط حرکت می کنیم؛ این حرکت که یک سیر دیالکتیکی - تاریخی و در درون سنت است، وقفه ناپذیر و پایان ناپذیر ادامه دارد و به خوبی غایت مندی، هویت و حدت حیات بشر را تبیین و توجیه می کند. در این رساله محقق کوشیده است طرح مک اینتایر را بازسازی کرده و به تیین آراء و نظریات او درباره عقلانیت بپردازد. بنابر این چند فصل اول به لیبرالیسم، نسبی گرایی و منظر گرایی اختصاص داده و سپس با تقریرهای مختلفی که از آثار خود او گرفته شده است نظریه عقلانیت سنت ها توصیف وشرح داده شده است

یکی از مهمترین مسائلی که شناخت و دانستن آن برای هر انسانی واجب و ضروری است مسئله امور اخروی است که عالم برزخ را می توان از جمله مراحل آن دانست. هر انسانی خود نیز مشتاق است که بداند پس از مرگ عاقبت او چه می شود و چه بر سرش می آید. به همین سبب بر خود لازم دانستم در مورد بخشی از معاد که در واقع یکی از اصول عقاید هر مسلمانی است به تحقیق و بررسی بپردازم و مدت زمان بین مرگ تا برپایی قیامت را از دیدگاه های مختلف نقلی و عقلی و علوم مختلف توصیف و تبیین کنم. این پژوهش در پنج فصل سامان یافته است. که بعد از بیان مقدمه و کلیاتی در مورد سابقه و پیشینه موضوع و اهداف و ضرورت های انجام آن، به تعریف واژه برزخ از نظر لغوی و اصطلاحی پرداخته ایم. متن اصلی تحقیق ابتدا از نگاه دین مسئله برزخ را مورد بررسی قرار داده است. در فصل اول در آغاز به بیان حقیقت برزخ از نگاه قرآن پرداخته شده که در واقع به بحث برزخ به صورت کلی اشاره کرده است و در فصل دوم جزئیات برزخ در روایات و همچنین در نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته و واقعیات موجود در آن از زبان ائمه اطهار ( ع) بیان شده است. در فصل سوم برزخ از نگاه برخی از متکلمین همچون شیخ مفید و علامه حلی و شیخ صدوق و ... معرفی و توصیف شده است. در فصل چهارم نظر فلاسفه سه مکتب منشاء و اشراق و حکمت متعالیه مورد تحقیق و توصیف قرار گرفته و برخی از نظریات آنها در این زمینه بیان شده است. در واقع برزخ از نگاه عقلی نیز مورد بررسی اثبات واقع شده است و در فصل پنجم نگاه و نظر عرفاء را نیز در این مورد بیان کرده ایم. و در آخر این تحقیق به بیان خلاصه ای از مطالبی که جمع آوری و توصیف شده است، پرداخته ایم. امید است تحقیق حاضر مورد استفاده دیگر محققین در این زمینه قرار گیرد. کلید واژه ها: برزخ، عالم مثال، متکلمین، فلسفه مشاء، اشراق، حکمت متعالیه

هدف پژوهش بررسی فقهی و حقوقی پیرامون جرم سرقت غیر حدی می باشد. روش پژوهش با اسناد به آیات و روایات فقهی و حقوقی و نظرات اساتید است. نتیجه کلی : با توجه به اینکه کمتر اتفاق می افتد سرقت جامع تمام شرایط حد شناخته شود و تقریبا همه سرقتها که به مراجع قضایی ارجاع داده می شوند سرقت غیر حدی هستند لذا برای مبارزه جرم و سرقت ابتدا باید عوامل آنرا شناخت و تبعیضها و بی عدالتیها از جامعه دور کرد و با قاطعیت و احساس مسئولیت در حقظ امنیت و کشف جرائم و دستگیری مجرمان عمل کرد و قضات دادگاهها با دستیابی به علوم و فنون پیشرفته با قتدار و شهامت با این منکر بر خورد کنند. به امید فردایی بهتر.

این پژوهش با استفاده از آیات و روایات ، آراآ فقها (امامیه ، عامه ) و نظرات صاحب نظران حقوقی به روش مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است روش پژوهش : استفاده از کتب مختلف فقهی و حقوقی با راهنمائی های اساتید محترم دانشگاهی ابزار اندازه گیری : نظر فقهای (امامیه و عامه ) طرح پژوهش : ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی بیت المال ، مفهوم ، ماهیت ، میزان آن و پرداخت دیه از بیت المال ، مبانی و موارد پرداخت دیه از بیت المال ، موارد پرداخت دیه در فقه (امامیه و عامه ) و در قانون مورد بررسی قرار داده شده است نتیجه کلی : از آنجایی که بیت المال نقش بسزایی در نیازهای اقتصادی یک جامعه دارد باید در حفظ آن کوشا باشیم .

فرستادگان بزرگی چون نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، ابراهیم (ع)، لوط(ع)، شعیب(ع)، موسی(ع)، عیسی(ع) و بالاتر از همه محمد پیامبر خاتم(ص) و همچنینی ائمه معصومین(ع) که ادامه دهندگان رسالت عظیم هدایت می باشند، در طول زندگانی افتخار آمیز خود به منظور دعوت الی الله و سوق دادن انسانها به صفات و رفتارهای نیکو، شیوه های متنوعی را به کار گرفته اند که هر یک در جای خود تأثیربسزایی بر شخصیت و رفتار انسانها بر جای نهاده است. در بخش اول این پژوهش پس از بحث های مقدماتی و تعریف واژه های کلیدی، جدل و انواع آن در لغت و اصطلاح بررسی شده و واژه های دیگری چون مراء و خصومت نیز بیان شده است و در ادامه، مناظره که از جمله شیوه های تبلیغی انبیاء و اولیاء خدا می باشد، در لغت و اصطلاح مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و آداب و آفات این شیوه تبلیغی بیان خواهد شد. بخش دوم به بیان شیوه های مناظرات انبیاء(ع) با توجه به آیات قرآن کریم، اختصاص داردکه در این راستا با توجه به بررسی های انجام شده شیوه های مناظرات 9 نبی در 9 فصل بررسی شده است. در بخش سوم و چهارم این پایان نامه زندگی امام صادق(ع) و حرکت های تبلیغی وی در زمینه های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اخلاقی، بررسی شده است. سپس وضعیت فرهنگی جامعه و مکتب های موجود در آن دوره به همراه عقاید و تفکرات و فعالیت های آنها به طور اجمالی مورد بررسی قرار گرفته است تا روشن شود که امام صادق(ع)توانست پایه گذاری مکتب غنی جعفری را آغاز کند و فقه و کلام و حدیث را با یک حرکت علمی گسترده، پر بار نماید؛ که همه اینها ناشی از جو مناسبی بود که در اثر برخوردهای علمی بین مکاتب مختلف و بحثهای علمی متداول بین مکتب های فرهنگی و بلوغ فکری آن زمان بوجود آمده بود،که تا حدودی هم متأثر از جو سیاسی متزلزل اواخر حکومت بنی امیه و اوایل حکومت بنی عباس بود. در ادامه مخاطبین امام(ع) و نیز شیوه های متفاوت برخورد امام با دسته های گوناگون مخاطبین ذکر شده است و مشخص گردیده که یک مبلغ موفق در این شیوه تبلیغی بایستی با هر یک از گروهای مختلف فکری، فرهنگی و سیاسی، برخورد مناسب با مخاطب را داشته باشد تا نفوذ کلام و تأثیر رفتارش در مخاطب به نحو أحسن انجام پذیرد. بخش پنجم این پایان نامه مربوط به مناظرات امام صادق(ع) و روش های مختلف آن حضرت در این شیوه تبلیغی با ذکر نمو نه هایی از مناظرات اختصاص داده شده است. بخش ششم که بخش پایانی می باشد، به مقایسه بین شیو های انبیاء(ع) و امام صادق(ع) در این شیوه تبلیغی اختصاص دارد. در پایان نیز منابع مورد استفاده این طرح با آدرس کامل هر کدام، و نیز چکیده این رساله به زبان انگلیسی آمده است.

چکیده (فارسی): مطالعه تطبیقی دو کتاب ارزشمند شفاء و اشارات در فهم تفاوت دو نظام منطقی نه بخشی و دو بخشی بسیار با اهمیت است. شیخ در منطق شفاء آراء منطقی را به تفصیل طبق ترتیب ارسطویی آورده است و به شرح و تفصیل و نقد آراء منطق دانان پرداخته است. مقدمه چینی های مفصل، تکرار مباحث، اختصاص یک فن به مبحث مقولات و توجه ویژه به منطق «ماده» نیز از خصوصیات مهم شفاء است. اما در آخرین اثر خود، الاشارات و التنبیهات، با تغییر در جایگاه کلیات خمس و آوردن آن در نهج دوم به عنوان مقدمه مبحث تعریف، توجه ویژه به مباحث الفاظ و مباحث حدود، حذف مقولات و فشرده کردن منطق به روش ایجاز گویی ، نیاوردن مقدمه های مفصل و برخی مطالب فرعی و نیز حذف بسیاری از نقل و نقد اقوال، منطق جدیدی را تدوین کرده است. اشارات همچنین حاوی تعاریف دقیق تری برای «منطق»، «دلالات سه گانه»، «لفظ مفرد» و «لفظ مرکب»، «ذاتی»، «عرضی» و «قضیه» می باشد. اهمیت یافتن هویت صوری منطق، اسلوب آموزشی بهتر، بازنگری در تقدیم و تأخیر تعاریف «مفرد» و «مرکب» و همینطور، «کلی» و «جزئی» نیز از اختصاصات اشارات است. تغییر در اصطلاحات منطقی، مانند بکار بردن اصطلاح «ترکیب خبری» به جای «قول جازم» علامت تجدید نظر شیخ در اصطلاحات منطقی شفاء و وسواس در کاربرد اصطلاحات منطقی در اشارات است. شفاء و اشارات، از ابعاد مختلفی تفاوت دارند که مهمترین آنها بعد روش شناختی و رویکرد شیخ به مباحث می باشد. منطق دو بخشی، از حیث توجه به ترتیب منطقی مباحث نیز، دقیق تر از منطق نه بخشی است.

در این رساله ابتدا سیری از تاریخچه مکتب توفیق عقل و وحی در ادیان و فلسفه های یهودیت و مسیحیت و متکلمین و فلاسفهء اسلامی بیان شده است تا اهمیت ... و نظر از دیدگاه ملاصدرا جایگاه واقعی خود را پیداکند و آنگاه بحث مستوفی در زمینه روش تفسیری و فلسفی ملاصدرا بعمل امده و در نهایت چگونگی توفیق قرآن و برهان ازنظر ملاصدرا در مواردی خاص از بحث خداشناسی اسفار مورد کنکاش قرار گرفته است و در پایان داوریهایی انجام شده است .