جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این رساله سعی شده تا جایی که امکان دارد، حقیقت قضا و قدر به خوبی تشریح گردد و بخصوص این مساله از دیدگاه حکیم متاله، ملاصدرای‌شیرازی که تمامی افکار و آرای خود را از مشکات پر نور ولایت دریافته و با آمیزه‌ای از عرفان منصبغ نموده، تبیین گردد. همچنین روشن شود با وجود آنکه هستی هر چیز از عنایت و علم ذاتی حق ناشی می‌شود، و ذات و صفات او ثابت و بی‌بدیل است ، تاثیر دعا در سرنوشت انسان چگونه است ؟ و مساله بدا چیست ؟ آیا علم الهی تغییر پذیر است و قضا و قدر دگرگون می‌شود؟ یا آنگونه که قوم یهود گفته‌اند، "یدالله مغلوله" آیا نظر اشاعره درست است ، که معتقدند دعا بی‌فایده است و آنچه تقدیر از قبل رقم زده، همان می‌شود؟ اگر چنین است پس بیانات معصومین که فرموده‌اند، دعا یکی از عوامل مهم در تغییر قضا و قدر است و خود مظهری از مظاهر قضا و قدر به حساب می‌آید، چیست ؟ و چگونه انسان با وجود محاط بودن در عالم ماده و با تمام کوچکی و تعلق خود به عالم بالا، در عالم ملکوت تاثیر گذارده به مطلوب خویش می‌رسد؟ هدف رساله حاضر پاسخ به این سوالات و روشن ساختن اذهان از بحث احیانا شبه برانگیز قضا و قدر است . در این رساله سعی شده با دیدی واقع بینانه و جستجوگر و به دور از نزاعهای کلامی و در یک تحلیل نسبتا عمیق فلسفی، نظریات عمده فلسفی پیرامون موضوع، مورد بررسی قرار گرفته و مبنا و استدلالات هر کدام تشریح گردد. البته سعی آن است که همواره نظرات صدرالحکما و المتالهین محور اصلی قرار گیرد. این رساله با همین انگیزه در سه بخش و 12 فصل تدوین و تنظیم شده است . در بخش اول، ابتدا "قضا و قدر" از لحاظ لغوی و اصطلاحی مورد بررسی قرار گرفته، سپس حقیقت آن دو از نظر فیلسوف عالیقدر به طور مبسوط روشن می‌گردد. از عالی‌ترین مفاهیم قرآن در معارف بلند اسلامی، موضوع امکان تغییر و دگرگون ساختن تقدیر و سرنوشت است و اینکه انسان می‌تواند قسمتی از سرنوشت خود را با دعا و اعمال خود دگرگون سازد. این مساله تحت عنوان "تاثیر دعا در قضا و قدر"، موضوع بخش دوم این رساله است . دعا منبع عظیم تغذیه روح و نفس انسانی است و نیایش به درگاه خدای بزرگ در طول تاریخ، عامل تلطیف روح انسانی و سازندگی جوامع بشری بوده است . هیچ جامعه‌ای نتوانسته به دور از یک ارتباط عمیق با خداوند به فلاح و رستگاری رهنمون گردد. از این رو، اگر دعا با همه ابعادی که دارد و همه ریزه‌کاریهای که در آن نهفته است ، رعایت شود، وسیله‌ای خواهد بود برای نیل به سعادت جامعه و فرد. در بخش پایانی این رساله نیز به مساله تغییر سرنوشت با دیدی برتر و با عنوان "بدا" اشاره می‌شود حقیقت و امکان وقوع آن با توجه به نظریات مختلف بویژه نظر ملاصدرا بررسی می‌گردد.

آموزه ی بداء یکی از ویژگی های تفکر شیعی است که از خصوص دینی برداشت می شود. بنا براین استعمال وا ژه ی بداء به معنی تغییر مقدرات از سوی خداوند، از باورهای شیعه است و در روایات جایگاه ویژه ای دارد.با وجود انکار بداء از ناحیه اهل سنت تناقض های فراوانی در آثارش ، مبنی بر تغییر سرنوشت می یابیم . اما همواره جمعی از اهل سنت این آموزه را بهانه و شیعه را مورد هجوم قرار داده اند. البته معنای لغوی آن یعنی «ظهور و پیدایش رأی جدید» بر خداوند محال است؛ زیرا لازمه آن سبق جهل و حدوث علم بوده که هر دو بر خداوند محال است.بداء در مورد خداوند به معنای پیدایش رای جدید نیست . نزاع هایی که در منابع اهل سنت بر سر مسئله «بَداء» جریان دارد لفظی است و حقیقت «بَداء» نزد آنان پذیرفتنی است. «بَداء» با علم و اراده الهی هیچ گونه منافاتی ندارد و هرگز مستلزم جهل و پشیمانی در ذات خداوند نیست. از سویی رابطه نزدیکی بین «بَداء» و «نسخ» وجود دارد. اعتقاد به «بَداء» فواید زیادی در حوزه اعتقادی و عملی به دنبال دارد. از طرفی چگونه می شود انسان مظهر اسما ء و صفات خدای قادر و مختار بالذات باشد و فاعل مجبور باشد. همان گونه که عقیده به قضا و قدر الهی آثار و نتایج اجتماعی و اخلاقی و حتی سیاسی در زندگی انسان دارد ، انکار قضیه آثار سویی در پی دارد. تمام دانشمندان در عین اختلاف نظر در مقام ثبوت بداء در مورد خدا ، این معنی را قبول دارن که خدا آنچه را که تغییر می دهد پیش از آنکه چیزی بیافریند ، می دانسته است . از مجموع آیات و روایات ، تفاسیر علما نسبت به دعا بدست می آید که دعا در همه ادیان پذیرفته شده و مطابق فطرت بشری است و منافاتی با نظام عللی و معلولی نیست بلکه جز ء اسباب و علل معنوی جهان هستی است. تفاوت و اختلاف آفریده نمی شود بلکه لازمه ذاتی آفریدگان هست . آنچه می تواند نقض برعدالت یا حکمت باشد ، تبعیض است ،نه تفاوت و آنچه در جهان وجود دارد ، تفاوت است نه تبعیض .

چکیده ندارد.

پس از گسترش اسلام به مناطق خارج از شبه‌جزیره عربستان، و در پی اسلام آوردن جوامع غیرعرب، ضرورت تبلیغ و ترویج آموزه‌های اسلامی به سایر زبان‌ها، ایجاب می‌کرد که قرآن کریم نیز به زبان‌های غیرعربی ترجمه شود. در این راستا، مسلمانان شبه‌قاره هند نیز تلاش کردند تا قرآن را به زبان‌های مختلف این منطقه و از جمله به زبان اردو ترجمه نمایند. تاکنون بیش از هزار ترجمه و تفسیر از قرآن کریم به زبان اردو منتشر شده، که این پژوهش تنها آثاری را که توسط علمای شیعه به زبان اردو تدوین گردیده مورد بررسی قرار داده است. در معرفی ترجمه‌ها و تفاسیر، ابتدا معرفی مختصری از مترجم، شامل زندگی‌نامه و خدمات علمی او ارایه گردیده، و سپس به معرفی اثر و ویژگی‌های آن پرداخته شده است. همچنین روش ترجمه، و گاهی نقد و بررسی اثر نیز مورد توجه بوده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که روش مترجمین و مفسرین شبه‌قاره در ابتدا کاملاً تقلیدی بوده است. از ویژگی‌های این دوره، رساندن فهم ساده و ابتدایی قرآن به مردم، و بیان پررنگ اختلافات مذهبی بوده است. همچنین روش تفسیر باطنی و اشاری در این دوره مورد توجه بوده، و مولفین هندی خود را ملزم به نگارش آثار خود به زبان عربی و فارسی می‌دانستند. اما از قرن دوازدهم و پس از رسمیت زبان اردو در مجامع علمی شبه‌قاره، نخستین کسی که به نوآوری در تفسیر روی آورد، ولی‌الله محدث دهلوی، متوفای 1122 هجری بود. در این دوران و در واکنش به افکار استعماری، عنصر دفاع در تفسیر کاملاً برجسته گردید، و مباحثی مانند حکومت اسلامی و نظام‌سیاسی و اقتصادی آن رونق گرفت. پس از تأسیس جمهوری اسلامی پاکستان، دیدگاه‌های سر سید احمدخان و سید جمال‌الدین افغانی در روش تفسیر کاملاً برجسته گردید. پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز مسیر فکر علمای شبه‌قاره را به‌سوی ابعاد انقلابی و اجتماعی آموزه‌های تفسیری سوق داده است.