جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

احتجاج و جدال در اسلام، جایگاه ویژه ای دارد و اسلام، ضمن سفارش به نپذیرفتن چیزی بدون تفکر و سئوال، همگان را به بحث و گفتگو دعوت می کند.جدالِ مورد پذیرش اسلام، دارای ویژگی هایی است که می توان به موارد ذیل اشاره کرد: اهداف صحیح، دفاع از حقیقت، دفع شبهات و از بین بردن اوهام و سوءظن ها، تصدیق عقاید مکتب حق، شکست دادن خصم یاوه گو به قصد یاری حق. علاوه بر این، داشتن شرایط ویژه ای همچون تسلط علمی فرد مجادله کننده، اهلیت وی برای گفتگو، استفاده از مطالب حق برای اثبات مدعای خویش، و رعایت آدابی همچون توکل به خدا و کمک گرفتن از او، احترام به طرف مقابل، دوری از تندى، رعایت انصاف، استفاده به جا و مناسب از مبانی طرف مقابل و مشخص کردن محل نزاع، پیروی از معیارهای عقلی و علمی، ضروری است . جدال و احتجاج آفاتی نیز دارد؛ رعایت نکردن آداب، شرایط، و فنون جدال جهالت و نادانی، پیروی از گمان و پندار، پافشاری و تعصب بی جا و تقلید کورکورانه از گذشتگان، و نیز پیروی از هوی و هوس جزء آفات جدال و احتجاج بشمار می رود.

پس از آغاز عصر غیبت امام عصرعلیه السلام و پایان دوران حضور امامان علیهم السلام، میراث حدیثی ایشان در کنار قرآن کریم کشتی نجات شیعیان در تلاطم امواج عقاید و آرایی است که در قرن های سوم و چهارم هجری قمری به اوج خود رسید. در این دوران، علما و محدّثان شیعه نقش به سزایی در حفظ و صیانت معارف اهل بیت لیهم السلام و خنثی ساختن تهمت ها و شبهات وارد بر شیعیان ایفا کردند. در این میان، تلاش شیخ صدوق در تبیین دیدگاه اعتقادی و کلامی شیعیان در نگارش الاعتقادات با استناد به آیات و روایاتستودنی است که این کتاب توسط شیخ مفید مورد بازنگری قرار گرفت. وی در تصحیح اعتقادات الامامیة با افزودن استدلال و استنباط های عقلی به استدلال های صرفاً نقلی شیخ صدوق، بر غنای این کتاب افزود. وی در چهارده باب از این کتاب که دربارۀ مرگ و عالم پس از آن است، در مواردی مانند مسئله تقسیم بندی اهل بهشت با شیخ صدوق اختلاف نظر دارد و در بسیاری از مسایل نیز با شیخ صدوق هم رأی است؛ اما در مسایلی همچون سؤال قبر، مطالب شیخ صدوق را بسط می دهد. هر دو عالم جلیل القدر به صراحت از برزخ سخن نگفته اند و بابی به این موضوع اختصاص نیافته است.

دایره المعارف اسلام و مسلمانان، کتاب مرجعی در مورد اسلام است، و در مورد زندگی و اعتقادات مسلمانان. برای دانشجویان در هزاره جدید تنظیم شده است. کاری جهانی است که بازتاب دهنده تحقیقات عمیق و کارهایی است که چهره اسلام در طول تاریخی که برآن گذشته بیان می کند. این کتاب در دو جلد و 504 مقاله تنظیم شده، و متن حاضر، ترجمه مدخل حدیث این دایره المعارف می باشد. نویسنده این مقاله، عبدالقادر طیب است که از نویسندگان این کتاب است. وی از اساتید دانشگاه رادباند هلند بوده و هم اکنون در مرکز تحقیقات اسلام و زندگی عمومی، در آفریقا، مشغول به کار است. مجله حدیث اندیشه، مقاله را مبرا از نقد و بررسی نمی داند و پذیرای نکته سنجی های حدیث پژوهان گرامی است.