جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه به طور کلی در مورد روند دگرگونی و تداوم شکل گیری آتشکده ها، طراحی، معماری زیرزمینی، به خصوص آتشکده آدریان بزرگ زرتشتیان مطالبی را بیان می کند.

دستیابی به عمق معانی متون صوفیه بدون دانستن مفاهیم اصطلاحات مندرج در آنها میسّر نیست .فرهنگ های مصطلحات عرفا به مثابه کلید های درک متون صوفیه نقشی اساسی دارند . این فرهنگ ها برای یافتن سیمای مطلوب نزد کاربران و کارآمدی بیشتر، راه پر فراز و نشیبی را پشت سر نهاده اند. با جستجوی نقاط ضعف و قوّت فرهنگ ها و شیوه های تدوین آنها معیارهایی که نویسندگان خود را ملزم به رعایت آن دانسته اند، آشکار می شود و سر مشق ها و سر چشمه های تدوین فرهنگ های امروزی تعیین می گردد. این تحقیق کوشیده است تا با معرّفی فرهنگ های مصطلحات عرفا از قدیمترین ایام تا قرن هشتم، سیر تحوّل فرهنگ نویسی و عوامل مؤثّر بر روند آن را در طی این دوران بررسی نماید. پژوهشگر پس از ارایه تعاریف و جستجوی بنیاد های نظری تألیف فرهنگ و معرفی فرهنگ های تألیف شده، به ارزیابی هر کدام پرداخته است. بر اساس استقصایی که در فرهنگ های مختلف قدیم و جدید انجام شده است ملاحظه می شود که فرهنگ ها با سه معیار عمومی قابل بررسی اند: حجم فرهنگ؛ شیوة عرضة اطلاعات؛ دیدگاه نویسنده در گزینش واژگان برای انتخاب معانی خاص؛ موارد فوق از معیارهایی است که پژوهشگر برای ارزیابی فرهنگ ها برگزیده است. زیرا این معیار ها با عینی و قابل اندازه گیری کردن مفاد فرهنگ ها شیوه عرضه اطلاعات را بر اساس دیدگاه نویسنده و توجه مخاطبان و کاربران فرهنگ مدّ نظر قرار می دهد و به پژوهشگر امکان می دهد تا به سابقه تاریخی و سیر تطوّر اصطلاح در فرهنگ های مختلف در گذر زمان و یا دردوره ای خاص توجه نماید. پژوهشگر در این تحقیق با تقسیم بندی کتب بر اساس میزان توجه نویسندگان به اصطلاحات از نظر اختصاص تمام یا بخشی از کتاب خود به آن؛ به بررسی فرهنگ ها به ترتیب تاریخ تألیف پرداخته است. در محدوده زمانی تحقیق تعداد قابل توجهی کتاب حاوی اصطلاحات عرفا موجود است . برخی از آنها عنوان فرهنگ ندارند ولی فواید فرهنگ از هر کدام مستفاد می گردد . نظیر صد میدان ، منازل السّایرین ، نهج الخاص، مشرب الارواح و ... و برخی دیگر مشخصاً برای شرح اصطلاحات عرفانی تألیف شده است نظیر اصطلاحات الصوفیه عبدالرزاق کاشانی، اصطلاحات الصوفیه ابن عربی، رشف الالحاظ و ... . این گونه کتب در این بررسی به عنوان پیشفرهنگ نامگذاری شده است. در برخی دیگر از کتاب ها بخشی از مندرجات به شرح مصطلحات عرفا اختصاص یافته است و در حقیقت سرمشق اولیه فرهنگ نویسی همین گونه کتاب ها است. نظیر اللمع، رساله قشیریه، کشف المحجوب ، عوارف المعارف و... که در این تحقیق با عنوان فرهنگواره به آن پرداخته شده است . گروهی از قدیم ترین کتاب های حاوی اصطلاح، پیکره زبانی اصطلاحات عرفانی را تشکیل می دهند که با عنوان گنجینه شواهد در این تحقیق نامگذاری شده است . نظیر آثار شقیق بلخی ، حارث محاسبی ، حکیم ترمذی و ... پژوهشگر در تحلیل عوامل مؤثر بر فرهنگ نویسی به بنیادهای نظری پدید آمدن اصطلاحات عرفانی و تاریخچه اولین اصطلاحات نظر افکنده است و تأثیر جریان های فکری و اجتماعی در فراهم کردن بسترهای بروز رمزها و مصطلحات عرفا و لزوم تألیف مجموعه های حاوی اصطلاح را بررسی کرده است. نتایج به دست آمده در راستای اهداف تعیین شده مبتنی بر سه محور است: 1- وجود سیر تکاملی در روند فرهنگ نویسی اصطلاحات عرفا ؛ 2- تعیین معیار های فرهنگ نویسی بر مبنای بررسی نقاط ضعف و قوت فرهنگ های قدیمی ؛ 3- تبیین عوامل مؤثر بر شتابندگی و کند خیزی فرهنگ نویسان ؛ علاوه بر آن پژوهشگر با فراهم آوردن اطلاعاتی پیرامون متون عرفانی و معرفی کتاب های کمتر شناخته شده، زمینه های تحقیق درباره اصطلاحات را برای پژوهشگران دیگر فراهم آورده است و راهکارهایی نیز برای رفع موانع موجود برای بررسی های تاریخی سیر اصطلاحات و پیشنهادهایی برای تدوین فرهنگ های اصطلاحات ارایه داده است

در این پژوهش میان ملائکه و شیاطین در قرآن کریم و روایات اسلامی با ایزدان و دیوان در اساطیر ایرانی و آیین زردشتی مقایسه ای تحلیلی صورت گرفته و مطالب آن در سه بخش آمده است: در بخش اوّل، به بررسی مینوان، ایزدان، امشاسپندان، اهریمن و دیوان از نظر مفهوم و نوع وظایف پرداخته شده و در پاره ای موارد سیر تحوّل تاریخی این مفاهیم نیز بیان شده است. در بخش دوم، نظر قرآن و روایات اسلامی در مورد شیوه های عملکرد ملائکه، شعورهای پدیده های هستی، اعم از مادّی و غیرمادّی، جنّ، ابلیس و شیاطین ذکر شده است. در بخش آخر وجوه اشتراک و افتراق مباحث دو آیین بررسی و ذکر شده است.

این نوشتار ابتدا به بررسی ریشه لغوی دعا و اینکه نقش و جایگاه دعا در آیات و روایات اسلامی چگونه است می پردازد. و پس از آن به نقش و جایگاهی که ائمه و عرفا به دعا می دهند پرداخته شده و اینکه بعضی از عرفا موافق دعا و برخی مخالف دعا هستند و به بررسی نقش و جایگاه دعا با عشق به معبود حقیقی پرداخته شده است. هدف از انجام این پژوهش این است که بدانیم که چرا دعا کنیم و اینکه دعا کردن باید چگونه باشد. روش پژوهش روش کتابخانه ای است و سعی شده که به کتب مرجع در این زمینه استناد شود. نتیجه کلی که بدانیم هدف از دعا و نیانش برقراری ارتباط با خالق بی همتا است و انسان نباید تنها در مواقعی که حاجت و خواسته ای دارد دعا کند بلکه این ارتباط باید همیشگی باشد

این رساله از سه فصل تنظیم شده است. در فصل نخست، بنا به این که نام های مختلفی که برای عرفان وضع کرده اند و نیز کاربردهای مفهومی و مصداقی عرفان، دربردارنده حقایق مهمی درباره مفهوم عرفان است. فصل دوم همین نوع دلالت ها را در تعریف ها، توصیف ها و تمایزگذاری هایی که از عرفان کرده اند طلب کرده و به این روش داده های مهمی را برای تکمیل پازل مفهومی و عرفان و تمیز ابعاد جوهری آن از وجوه عارضی و فرعی اش فراهم آورده است.فصل سوم در واقع کوششی است برای بهره گیری از محصول دو فصل نخست. در این فصل ابتدا جغرافیای مفهومی عرفان را با ابعاد و مولفه های کلی آن ترسیم کرده و عرفان را شامل دو بعد اصلی و نه مولفه کلی دانسته و سپس ابعاد و مولفه های جزئی تر هر یک را تبیین کرده است.

تحلیلی درباره رابطه میان عرفان اسلامی و نقاشی ایرانی است. این تحلیل در سه فصل با عنوان های زیر ارائه شده است: هنر و عرفان شامل: نسبت هنر و عرفان در تفکر اسلامی ، نسبت شعر و عرفان اسلامی و حضور معانی عرفانی در آثار نگارگری. مضامین عرفانی در آثار نگارگری شامل: منازل و مقامات عرفانی و تأثیرات عرفان اسلامی بر نگارگری اسلامی (ایران) و مصادیق معانی عرفانی (مقامات) در آثار نگارگری.

هدف پژوهش بررسی مرید و مراد در عرفان اسلامی است زیرا که در تربیت صوفیانه هر سالک باید از پیری راهبر و دانای راز تعلیم یابد و مقامات و منازل سیر و سلوک روحانی را به ارشاد و اشاره وی طی کند تا به مراد و مقصود خویش نایل آید. این پیر کاردان و رهبر راه دان، وادیهای هولناک و منزلگاههای پر خطر را پشت سر گذاشته و یاران و مریدان را به نیکی تربیت می نماید تا از این مراحل هولناک و منازل سهگین به سلامت بگذرند. هر چند درباره شخصیت پیر تحقیقات فراوان انجام گرفته است، اما بررسی و توصیف سیمای پیر از دیدگاه شاعر عرفانی چون عطار، که به جمع آوری و جمع و ضبط حکایات و احوال مشایخ تصوف بسیار علاقه مند بوده است، موضوع در خور توجه ای می باشد که پس از مطالعه دقیق آثار مورد نظر عطار، تمام شواهد و مثالهایی که با سئوالات و فرضیات تحقیق ارتباط داشت، یادداشت و سپس طبقه بندی و موضوع بندی گردید

عنوان تحقیق مهدویت از دیدگاه ادیان می باشد که به بررسی اعتقادات ادیان مختلف، درباره ظهور منجی آخرالزمان می پردازد، و با استناد به آیات و روایات اسلامی که از طریق شیعه و سنی به ما رسیده است، به اثبات این مسئله می پردازد. بنابراین ابتدا اصالت مهدویت از نظر عقلی و فطری مورد بررسی قرار گرفته و بعد دیدگاه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان و اقوام و ملل مختلف جهان درباره منجی موعود را بیان می کند، که از جمله این اقوام، هندیان می باشند، که اعتقاد به وجود نجات دهنده ای در آخرالزمان دارند و در کتاب های مقدس آنها بشارت هایی درباره منجی موعود، با تعابیر مختلف آمده است که با روایات اسلامی نیز مطابقت دارد. همچنین در بین زرتشتیان نیز این اعتقاد وجود دارد که قبل از پایان جهان در هزاره سوم، آخرین منجی که سوشیانس نام دارد، ظهور خواهد کرد و با ظهور او جنگ نهایی بین خیر و شر در می گیرد و در نهایت خیر پیروز می گردد. یهودیان نیز در انتظار آمدن مسیحا هستند و آرزو دارند که از طریق ظهور منجی موعود بر جهانیان مسلط شوند و در کتب مقدس خود به این مسئله اشاره کرده اند. همچنین در این تحقیق بیان می شود که جامعه مسیحیت در انتظار بازگشت عیسی ( ع) هستند و بشارات کتب مقدس آنها این انتظار را تشدید می کند. و در پایان به بررسی مهدویت در دین اسلام می پردازد و بیان می کند که این عقیده، از آغاز اسلام در بین مسلمانان وجود داشته و پیامبر ( ص) و ائمه معصوم ( ع) بارها از دولت مهدی ( ع) و آثار و علائم آن گفتگو کرده اند که روایات آنها از طریق شیعه و سنی به ما رسیده است. روش این تحقیق بنیادی است و اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و از طریق فیش برداری جمع آوری شده است و ماهیت آن توصیفی می باشد و به اعتبار موضوع جزء موضوعات دینی و اعتقادی می باشد. در این تحقیق از منابع روایی مثل الارشاد شیخ مفید؛ اصول کافی، کلینی؛ بحارالانوار، علامه مجلسی؛ غیبت نعمانی و از فرهنگ هایی مثل فرهنگ معین، گنجینه لغات فارسی به فارسی، آژنگ استفاده شده است. از جمله نتایج تحقیق: عقیده به وجود منجی امری عقلی و فطری می باشد که تمام ادیان و فرقه ها و اقوام و ملل مختلف با هر زبان و نژادی به آن اعتقاد دارند و در انتظار ظهور منجی و تشکیل حکومت عدل جهانی هستند. کلید واژه ها: منجی، موعود، مهدی، انتظار، دین.

موضوع آخرالزمان و فرجام جهان یکی از مباحث اساسی و بسیار کاربردی در حوزه دین پژوهی می باشد که همواره مورد بحث و بررسی قرارگرفته است. این مبحث، موضوعات فراوانی را نیز شامل می شود که یکی از مهمترین آنها مساله ظهور منجی آخرالزمان است که مورد توافق همه ادیان الهی و نیز تاحدودی ادیان غیرالهی می باشد. از دیگر مباحث مهم در این موضوع، بررسی حوادث و رویدادها و نیز جنگهایی است که در این دوره اتفاق می افتد، البته این حوادث و اتفاقات در ادیان مختلف تا حدودی مشابه یکدیگر است و از جهاتی نیز بایکدیگر تفاوت دارد. از تشابهات آنها این است که در کنار منجی معمولا یک ضد منجی نیز ظهور می کند که همواره دشمن اصلی منجی قلمداد می شود. اما در مورد چگونگی ظهور منجی و نیز شخصیت وجودی منجی و ضدمنجی و همچنین سایر حوادث آخرالزمان تمایزاتی میان ادیان وجوددارد. اما این نکته حائز اهمیت است که ادیان سامی، از تشابهات بیشتری بهره می جویند، این پایان نامه به بررسی این مباحث در دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت و همچنین نگرش این دو دین به مبحث آخرالزمان در عصر حاضر می پردازد. برای بررسی این موضوعات با مراجعه به کتب و منابع این دو دین و بررسی تطبیقی آن، نتایجی چند حاصل گردیده است. از جمله، این که رویکرد این دو دین بزرگ آسمانی به این مبحث، چگونه است و نیز عقاید و باورهای مسلمین و مسیحیان در این باره چگونه تبیین گردیده است. هرچند که نفوذ عوامل بسیاری در این رویکرد تاثیر بسزایی داشته است. این پایان نامه با رویکردی تاریخی و با ارائه مستندات تاریخی و روایی و حدیثی به این موضوع پرداخته است.