جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیر و سفر از موضوعات بسیار مهم عرفانی اسلامی و به تبع آن ادبیات عرفانی است . این موضوع در این متون در دو جنبه ی سفر آفاقی و سفر انفسی مطرح است. سفر انفسی که خود از اهمیّت بیشتری نیز برخوردار است، در حقیقت همان عرفان است زیرا عرفان به ویژه در بخش عملی خود همان سفر است، که سالک از طریق آن می تواند منازل نفس خویش را پشت سر گذارد و به سر منزل مقصود دست یابد. از این جهت نگارنده بر آن شد که موضوع سیر و سفر را در جنبه های مختلف خود در آثار عرفانی تا قرن هفتم هجری بررسی نماید و بدین منظور اقدامات ذیل انجام شد. -در فصل اول یا تعاریف ابتدا معنای لغوی واژگان کلیدی پایان نامه که عبارتند از: سفر، سیر، سلوک، سالک و مسافر با مراجعه به کتاب های لغت کهن بررسی شد و سپس معانی اصطلاحی آنها براساس متون عرفانی تبیین گشت. -در فصل دوم، جایگاه سفر در قرآن و حدیث بعنوان سرچشمه ی عرفان و تصوف بررسی شد و با مراجعه به قرآن و تفاسیر معتبر و کتب احادیث شیعه و سنّی سفر و اهداف مترتب بر آن از دید این آثار گرانقدر مورد بحث قرار گرفت. -در فصل سوم، سفر آفاقی و جایگاه آن در عرفان و متون عرفانی تا قرن هفتم هجری بررسی شد و مباحثی چون آداب و اهداف سفر، نظر مشایخ درباره ی این گونه سفر و نتایج آن براساس این متون تبیین گشت. -در فصل چهارم، سفر انفسی در متون عرفانی مورد بحث قرار گرفت و با مراجعه به آثار معتبر عرفانی مباحثی نظیر سیر و سلوک، آداب، شرایط، منازل، لوازم و اهداف آن و همچنین مراحل و نتایج سیر و سلوک بررسی شد. -در فصل نهایی، نتیجه گیری مطالب و تحقیقات ارائه شد. -در پایان، فهرست آیات قرآن کریم، احادیث و منابع مورد استفاده در متن ضمیمه شد.

این رساله، تحقیقی پیرامون سیر تحولات اصلاح طلبانه ی دینی در اروپا با تکیه بر نهضت پروتستان و نقش آن در ایجاد دولت های ملی و قدرتمند می باشد. هدف این رساله نیز بررسی میزان تأثیرپذیری رویدادها و دگرگونی های سیاسی واجتماعی از گرایش های مذهبی است. نهضت اصلاح دینی در اروپا که قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم را در برمی گیرد. در حوزه های مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بر جامعه و دولت در غرب تأثیرات پایداری نهاد از هم پاشیدن اتحاد مذهبی و پیدایش گرایش های متعدد در مسیحیت و جدایی از کلیسای کاتولیک رم، به ایجاد دولت های ملی و قدرتمند با استقلال عمل در همه ی زمینه ها کمک فراوان نمود. اقتدار دولت در برابر کلیسای جهانی روم و رشد کلیساهای ملی، خزانه های پادشاهان را آبادتر و نیروی سیاسی و نظامی آنها را افزایش داد. از سوی دیگر خشونت های مذهبی و پریشانی اوضاع اجتماعی در عصر اصلاح دینی، مردم ومتفکران را به سوی اعتقاد به قدرت مطلق پادشاهی و استبداد دولتی کشاند. نهضت پروتستان علاوه بر افزایش قدرت استبدادی پادشاه، ملی گرایی و رشد ستیزه های بین المللی در اروپا را نیز به همراه آورد. برخی گرایش ها در نهضت پروتستان، تأثیرات مستقیمی بر نظام سرمایه داری غرب نهادند و رویدادهایی که پس از نهضت اصلاح دینی به ظهور رسید بطور غیر مستقیم بر دو حوزه ی دیگر لیبرالیسم یعنی مدارای مذهبی و آزادی خواهی مذهبی نیز مؤثر واقع شدند. در پی آموزه های اصلاح گرایان دینی و تأکید بر ایمان قلبی به عنوان تنها راه رستگاری انسان، فردگرایی که مبنای تفکر لیبرالی غرب است، از اهمیت ویژه ای برخوردار گردید. ضمن اینکه جنگ های طولانی مذهبی که پیامد فوری نهضت اصلاح دینی بود، اروپاییان را بیش از پیش به نگرش غیرمذهبی به جهان پیرامون سوق داد.

هدف پاسخ به این پرسش که آیا اسلام و پست مدرنیسم می توانند هم زیستی داشته باشند و نسبت میان آنها چگونه است. در این پژوهش تلاش شده است به روش توصیفی - تحلیلی، نسبت میان اسلام و پست مدرنیسم مورد بررسی و شناسایی قرار گیرد. نتایج نشان می دهد که رسیدن به مقیاسی عمیق و دقیق میان اسلام و پست مدرنیسم با توجه به آثار و پیامدهای جهانی شدن برای جوامع بشری و آشنایی کافی با مولفه ها و مشخصه ها پست مدرنیسم است.

رساله حاضر در حقیقت فرهنگ نامه ای است که با استخراج کلیه اصطلاحات عرفانی از سه کتاب (شرح تعرف، ترجمه رساله قشیریه و ترجمه عوارف المعارف) تهیه و تنظیم شده است. البته ابتدا در مورد این سه کتاب و مطالب آن ها توضیحاتی آمده است.

مکتب تصوف از آغاز با کج روی و کج اندیشی هایی همراه بوده است که می توان مهم ترین آنها را بی اعتنایی به شریعت وحیانی دانست. اندازه این انحراف در همه زمان ها و نزد همه صوفیات یکسان نبوده است و بسا کسانی که از درون خود این مکتب و به نقد هم کیشان خود پرداخته اند. هدف ما، در این نوشتار نه آن است که میزان پایبندی علمی صوفایان به احکام شریعت را بسنجیم، و نه اینکه در موارد اختلاف آنان با فقیهان در حکمی از احکام شریعت، به داوری بنشینیم. بلکه مقصود این نوشتار، بررسی مبانی نظری شریعت گریزی در آیین تصوف است. با نگرشی کلی به آیین تصوف و بررسی سخنانی که بسیاری از آنها در لابلای حکایات گوناگون پراکنده است، می توان دلیل صوفیان برای شریعت گریزی را بر چند مبنای اصلی استوار نمود: 1- جداسازی شریعت از طریقت و حقیقت، و پافشاری بر این ادعا که حقیقت یافتگان، از شریعت بی نیاز می گردند. 2- تأکید بر مقام ولایت و خارج ساختن آن از انحصار عده ای خاص و بیان سخنانی از این دست که «بدعت اولیای کرام به منزله سنت انبیای عظام است» 3- تلاش برای نشان دادن هدف اصلی آموزه های دینی و افزودن این اصل که هدف، توجیه گر وسیله است. 4- ادعای آن که برخی از سالکان راه خدا چنان مست جمال الهی می گردند که عقل خود را از دست می دهند و بر این اساس، از بند تکلیف رهایی می یابند. در این نوشتار، با استناد به منابع اصلی صوفیان، هر کدام از این مبانی را در فصلی جداگانه مطرح ساخته و سپس به نقد و بررسی آنها پرداخته ایم.

هند در نیمه قرن نوزدهم میلادی با گسترش نفوذ انگلیس در این کشور، شاهد تجدید حیات تفکر اسلامی بود. بسیاری از علما و صاحب نظران مسلمان که پس از سقوط حکومت مغولان هند در سال 1857م و تسلط همه جانبه استعمار انگلیس بر هند؛ خود را در اقلیت دیدند، برای آینده مسلمانان احساس خطر کردند. گروهی از علمایی که در قیام سال 1857 م شرکت کرده بودند؛ به سرپرستی محمدقاسم نانوتوی در سال 1283ق. مدرسه ای مذهبی در دهکده دیوبند در شمال هند، تاسیس کردند تا با نفوذ روزافزون فرهنگ و ارزش های غربی، مبارزه کنند. تا اواخر قرن نوزدهم تعداد مدارس وابسته به دیویند در شمال و شمال غرب هند به بیش از 40 مدرسه رسید. و از سراسر شبه قاره و آسیای مرکزی و حتی ایران محصلینی به این مدارس آمدند. تمام علما و طلاب این مدارس را به اعتبار این که اولین مدرسه از این نوع در دیوبند تأسیس شده بود؛ دیوبندی می گفتند. دیوبندی ها که ادامه جریان صوفیه اصلاح طلب بویژه شیخ احمد سرهندی و شاه ولی الله دهلوی بودند؛ به علت تشابه با وهابیان در باب آنچه آداب و رسوم غیر شرعی در نزد صوفیه می دانستند؛ وهابی خوانده شدند. اما آنها در عقیده، ماتریدی و در فقه، پیرو مذهب امام ابوحنیفه هستند. در تصوف نیز بیشتر از طریقت چشتیه، تبعیت می کنند. دیوبندی ها در ابتدا با سیاست کاری نداشتند، تا این که با شروع جنگ جهانی اول و به خطر افتادن خلافت عثمانی به عنوان مظهر خلاقت اسلامی، جنب و جوشی در میان علمای دیوبندی برای حضور در صحنه های سیاسی و مبارزات آزادی خواهانه آغاز شد. همین رویداد سبب شروع و استمرار فعالیت های سیاسی دیوبندیان در هندوستان گردید. امروزه دیوبندی ها در سراسر شبه قاره هند و دیگر نقاط جهان دارای شمار زیادی مدرسه مذهبی بوده، و یکی از مهمترین جریان های بنیادگرای اسلامی در شبه قاره هند به شمار می روند.

تحقیقی در تبیین آینده بشر از دیدگاه ادیان، خصوصاً ادیان ابراهیمی با استفاده از آیات و روایات است. نویسنده پایان نامه را در چهار بخش تنظیم کرده است وی در بخش اول به بررسی کلید واژه های دین، حق و باطل و عدالت پرداخته و در بخش بعدی «آینده بشر از دیدگاه ادیان قبل از اسلام» را مانند یهود، زرتشت، مسیحیت، هندوئیزم و سایر ادیان مطرح کرده که بدون استثناء در تمام ادیان یاد شده، موعود آخرالزمان از مسلّماتی است که پس از آنکه جهان و بشریت درگیر تضاد، فساد، جنگ و ناامنی می شود، منجی آخرالزمان ظهور نموده و بشریت را به عدالت، علم، امنیت و آسایش خواهد رساند. نویسنده در ادامه «دیدگاه اسلام در مورد آینده بشر» را مطرح نموده و در این بخش نظریات دین اسلام از منظر فریقین با اشاره به آیات و روایات مرتبط را بررسی شده و این نتیجه بدست آمده است که شیعه و سنی معتقدند آینده جهان در دست یکی از فرزندان حضرت فاطمه زهرا(س) که هم نام حضرت محمد(ص) است خواهد بود و با هدف ظلم ستیزی و توزیع عدالت و علم قیام خواهد کرد. و نیز یادآور شده که تنها سه نفر از بزرگان اهل سنت مخالف این عقیده اند و احادیث مربوط به مهدویت را زیر سؤال برده اند

‫پایان نامه حاضر به بررسی ماهیت و مراتب هنر و رموز عرفانی در معماری اسلامی، بیان نیاز معنوی انسان به وجود عبادتگاه و بررسی بناهای مذهبی در عرفان اسلامی در دو مبحث مسجد و خانقاه و شناخت عناصر تشکیل دهنده آن در کلیه دوره های تاریخی ایران می پردازد. نمونه های به کار رفته در این پژوهش براساس سیر تحول مساجد و خانقاهها در دوره های تاریخی می باشد. قسمتی از پژوهش کتابخانه ای می باشد و قسمتی دیگر برداشتی از سمینارها و همایشهای بین المللی و جزوات درسی اساتید در خصوص معماری مساجد و خانقاه ها می باشد. طرح پژوهش به بررسی معماری بناهای مذهبی اعم از مساجد و خانقاهها در عرفان اسلامی براساس شناخت هنر قدسی و رموز عرفانی و چگونگی پیدایش عبادتگاههای اولیه و سیر تحول آن در اسلام می پردازد. نتایج بررسی شناخت ماهیت و مراتب هنر دینی و دست یابی به گستره های تازه در هنر معماری اسلامی و همچنین شناخت عناصر تشکیل دهنده بناهای مذهبی در هر دوره تاریخی براساس فضا و معنا از کلیه ابعاد عرفانی و معماری را نشان می دهد

این پایان نامه در شش فصل تنظیم شده است که هر فصل شامل بخشهایی است. فصل اول ضمن تعریف حماسه و عرفان از تلفیق این دو و چگونگی کاربرد آنها در شاهنامه سخن می گوید که شامل مضامین اصلی شاهنامه چون تقدیر و سرنوشت، سلطه تقدیر، اندیشه های زروانی حاکم بر شاهنامه، بیان اندیشه های زردشتی و انطباق برخی از آنها با مباحث بنیادین عرفان است. فصل دوم شامل عرفان در ایران باستان است که در اینجا از کتب باستانی ایران چون اوستا و متون پهلوی به ویژه اردا و یرافنامه و مینوی خرد استفاده شده است و رد آن آراء و نظریات محققان غربی و دانشمندان ایرانی و منشاء و چگونگی تصوف و عرفان ایران بیان شده است. در فصل سوم به اسطوره پرداخته شده است و تفسیر تمثیلی اساطیر مورد بحث قرار گرفته است. فصل چهارم شامل جلوه های عرفانی شاهنامه در آثار بزرگان ادب فارسی است و در آن نمونه هائی از اشعار سنائی، عطار و مولوی آورده شده است که در آنها این بزرگان تعابیری عرفانی و نمادین از شاهنامه ارائه داده اند. فصل پنجم در بردراندة شخصیتهای عرفانی شاهنامه است که در آن ابتدا این شخصیتها از اوستا و کتب پهلوی معرفی شده اند و سپس شخصیت و حال و مقال هر یک در شاهنامه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است که این شخصیتها عبارتند از: کیومرث، هوشنک، تهمورث، فریدون، ایرخ، کیخسرو، سیاوش، زال و سیمرغ و رستم و اسفندیار. فصل آخر هم شامل تحلیل و تفسیر عرفانی داستانهای رستم و سهراب و داستان سیاوش است.

هدف پژوهش شناخت جایگاه کنوسیس در ادیان مسیحیت و اسلام بویژه بررسی آن در عرفان اسلامی و مقایسه آن با عرفان مسیحی است.روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و فیش برداری از کتابها و دایره المعارف های معتبر در زمینه موضوع تحقیق به زبان های فارسی و انگلیسی می باشد.نتایج پژوهش نشان می دهد که تمامی ادیان به دنبال راه نجات برای بشر می باشند.یکی از راهها نوعی معرفت باطنی یا حکمت خاص می باشد که به آن گنوسیس و صاحب چنین معرفتی را گنوستیک (عارف) می گویند.به عقیده گنوستیکه انسان در اسارت این جهان مادی است و با معرفت است که می تواند خود را برهاند.ردپای این تفکر که به قبل از مسیحیت برمی گردد در عرفان اسلامی بویژه در حکمت اشراق دیده می شود و در مقام مقایسه با عرفان یهود و مسیحیت دارای شباهتها و مشترکات فراوان می باشد