جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پروژه تحقیقاتی با عنوان مبانی اخلاق انتفاعی در آیینه آیات و روایات با روش کتابخانه ای نگارش شده است. مباحث آن به 3 بخش و یا 6 فصل تقسیم بندی شده که به ترتیب زیر می باشد: در بخش اول که مربوط به مفاهیم است، سعی شده با بهره گیری از کتابهای اخلاق و فلسفه اخلاق و... در فصل اول به تعریف و شرح لغوی و اصطلاحی واژگانی که نیاز به بررسی داشته اند، بپردازیم و در فصل دوم مکاتب اخلاقی، که نزدیک به این بحث بودند را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. در بخش دوم به شرح مکتب انتفاعی پرداخته شده به گونه ای که در فصل اول پس از توضیحی درباره این مکتب، دیدگاه فلاسفه ای که قأیل به این نظریه اند بیان گردیده و پس از آن دسته بندی سودگروی آورده شده و در فصل دوم اشکالات اساسی این دیدگاه از نظر دانشمندان اسلامی و غیر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. بخش سوم به عنوان بخش اصلی پروژه پس از بیان مکتب اخلاقی اسلام و ذکر تفاوت ها و شباهت های این مکتب با مکتب انتفاعی در فصل اول: به بیان آیات و روایاتی که به نحوی سود و زیان دنیوی و یا آخروی را در خود نهفته دارند، در فصل دوم، پرداخته و در واقع به این نتیجه رسیدیم که معارف دینی ما نیز بر طبق فطرت انسان تنظیم شده اند و برای همه اقشار جامعه و همه مراتب ایمان یا کفر مطالبی را عرضه کرده اند. پس طبق انگیزه های گوناگون برای انجام کارها انسانها به دنبال جلب سود و دفع ضرر هستند.

این تحقیق به بررسی جنگهای صدر اسلام در قرآن پرداخته است که شامل سه بخش می گردد که هر بخش نیز شامل چندین زیر فصل است: که در ابتدا به ذکر مقدمه و اهمیت و هدف و روش و پیشینه آن پرداخته است. بخش اول شامل کلیات است که در فصل اول یک تعریف مختصر لغوی و اصطلاحی از جنگ و دیدگاه اسلام در مورد جنگ بیان گردیده است. در فصل دوم: به مهمترین دستورات و آداب جنگ از نظر اسلام پرداخته شده است، که شامل موارد زیر می شوند: آمادگی رزمی، فرماندهی، دعوت به اسلام پیش از جنگ، عدم شروع جنگ، حرمت قتل زنان و کودکان در جنگ، حرمت جنگ در ماههای حرام، حرمت جنگ در حرم، دعا و نیایش، حرمت تخلف و فرار از جنگ. در فصل سوم روش های اسلام در گسترش فرهنگ دینی ملاحظه می گردند که عبارتند از: تبلیغ، سلم، حسن روابط اجتماعی، رفع هر گونه تبعیض، گذشت و ایثار، هدایت فکری و جنگ. بخش دوم که شامل جنگهای رسول خدا در قرآن است و به بررسی برخی از این جنگها پرداخته می شود. فصل اول پیرامون جنگ بدر است و به بررسی آن و وسوسه های شیطانی در ابتداو نقش منافقان و امدادهای غیبی می پردازیم. فصل دوم از بخش دوم نیز شامل موارد زیر می گردد: سرچشمه وقوع جنگ احد، بررسی علل شکست جنگ احد. در فصل سوم از این بخش نیز به بررسی علل وقوع جنگ احزاب و روحیه مؤمنان و منافقان و اقدامات نظامی و سیاسی پیامبر پرداخته شده است. در فصل چهارم به بررسی برخی دیگر از جنگهای صدر اسلام پرداخته شده است، که عبارتند از: جنگ بنی قریظه، غزوه بنی المصطلق، جنگ خیبر، جنگ موته، فتح مکه، غزوه حنین، جنگ طایف، جنگ تبوک، سریه اسامه بن زید. فصل پنجم به بررسی صلح حدیبیه، ماجرای صلح، پیمان و فلسفه آن پرداخته شده است. در بخش سوم به ذکر پیامدهای جنگهای صدر اسلام پرداخته شده است. از آنجا که نمی توانستیم به ذکر پیامدهای تمامی این جنگها بپردازیم برخی از آنها را گلچین کرده ایم، که عبارتند از: نتایج و پیامدهای جنگ بدر، احد، خیبر، تبوک، سریه اسامه بن زید و صلح حدیبیه.

در بررسی داستان این پیامبر الهی که دارای نکات فراوان روان شناختی و تربیتی است ما سعی کرده ایم که گوشه ای از این نکات را در این تحقیق یاد آور شویم به همین جهت این پایان نامه را در سه فصل تقسیم کرده ایم و از آنجا که این موضوع مربوط به قصه حضرت یوسف است ابتدا قصه و ویژگیهای آن را در قرآن بررسی کردیم که مشخص می شود قصه های قرآنی که از منبع وحی سر چشمه می گیرند تفاوت وافری با قصه های نویسندگان دارند و بعد نکاتی در مورد روان شناسی که همان علم مطالعه رفتار و پدیده های ذهنی است و همچنین نکاتی در مورد معنا و مفهوم تربیت آمده است. در فصل دوم جنبه های روان شناختی داستان این پیامبر الهی مورد بحث قرار گرفته است. موضوعاتی مانند خواب و رؤیا، شیوه رفتار حضرت یعقوب با فرزندان، حسد، نفاق، دروغ، صبر، عشق و شیفتگی، ترک هوای نفس، یأس و امید، گذشت و شفای حضرت یعقوب از جنبه روان شناختی یا تأثیر آن بر روان مورد بحث قرار گرفته است و سپس همان موضوع در داستان حضرت یوسف مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم موضوعاتی بحث شده است که در اینجا بیشتر روی جنبه تربیتی آن تکیه شده است و شامل7 زیر فصل به این ترتیب است: الگو، اصل عزت و کرامت نفس، توکل، حیا و عفت کلام، جدال احسن، بیداری وجدان و عبرت مورد بحث قرار گرفته و سپس مانند فصل قبل همان موضوع در داستان حضرت یوسف(ع) مورد بررسی قرار گرفته است.

این رساله که به منظور بررسی و تجزیه وتحلیل نقش انسجام واژگانی در فهم و درک معانی قرآن مجید تدوین شده است، مشتمل بر سه فصل است. فصل اول که مقدمه رساله می باشد به بیان طرح مسئله، اهداف تحقیق و روشهای انجام آن اختصاص دارد. فصل دوم نگاهی گذرا بر ادبیات مربوطه داشته و مباحثی چون سیر مطالعه زبان، چگونگی پیدایش مکتب سخن کاوی و بررسی بافت موقعیت، بافتار و متن را شامل می شود.فصل پایانی رساله به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته و ضمن تبیین عناصر و عوامل انسجام واژگانی و جنبه های مختلف آن به همراه شواهدی از قرآن کریم، ادله ضرورت مطالعه متن بنیاد قرآن را بر شمرده و در انتها یکی از سوره های قرآن مجید از نظر روابط و گره های انسجامی تحلیل شده و نقش این روابط و گره ها در ارائه درونمایه متون قرآنی مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است.

هدف این تحقیق، آشنایی با استعدادها و ارزشهای وجودی انسان و عواملی که مانع شکوفایی این توانایی ها می گردند، به منظور خود آگاهی و خود سازی وآشنایی با آخرین درجه کمال که قرب الهی است، می باشد. این تحقیق،مشتمل بر4 فصل می باشد که بعد از ذکر مقدمه آغاز می شود و آنها عبارتند از: فصل اول،خود شناسی است که مفاهیم واژه های اصلی از قبیل:خود، تهذیب، تزکیه، سعادت، تربیت، اخلاق، شاخصهای اصلی کمال انسان: لذت، معرفت، معنویت، عدالت و محبت، ونفس وجلوه هایش از قبیل: نفس اماره، لوامه، ملهمه و مطمئنه، وکمال انسانی، کرامت ذاتی و اکتسابی، انسان شناسی دینی: انسان و غرایز، انسان و عقل، انسان و وجدان اخلاقی، انسان و اختیار، انسان و عشق مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم، خود سازی است که در مورد انگیزه ها و عوامل اصلی خود سازی از قبیل:حب خدا، علم به حضور خدا و عبادت، و اینکه خود سازی یکی از فلسفه های بعثت می باشد با عنوان خود سازی در فلسفه بعثت، وآفات خود سازی که رذایل اخلاقی را شامل می شود و در این تحقیق به نمونه هایی از قبیل: عدم قابلیت نفس، تعلقات دنیایی، پیروی از هوای نفس، تکبر و خود خواهی، تعصب و لجاجت، غیبت، سوءظن و حسد پرداخته شده، همچنین راههای اساسی خودسازی و تربیت که عبارتند از: روش الگویی، روش محبت، تذکر، عبرت، توبه، مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاتبه می باشد، تحقیق شده است. فصل سوم، دارای عنوان ارتباط خود شناسی و خود سازی است که در این فصل به پیوند خود آگاهی و خود سازی پرداخته و نیز از نقش علم و نیروی عقل در راه تکامل، پژوهش به عمل آمده است. در فصل چهارم که آخرین فصل از این نوشتار می باشد، راجع به آثار خود شناسی و خود سازی است که آثار خود شناسی از قبیل: تقویت علم حضوری نفس به خود و خدا، خدا شناسی برهانی در پرتو خودشناسی، و تفکر در مورد مصالح خود، می باشد و آثار خودسازی که فضایل و ارزشهای اخلاقی را در بر می گیرد، به ذکر نمونه هایی که عبارتند از: توکل به خدا، صبر، شکر،رضا، اخلاق، تواضع و فروتنی، تقوی، کمال مراتب نفسانی، فلاح و رستگاری، تقرب به خداوند، کرامت در نزد خداوند و وصول به حکمت، اشاره شده است. لازم به ذکر است که در پایان هر فصل، چکیده آن نیز آورده شده است ودر پایان تحقیق، نتیجه ای می باشد که از این پژوهش به عمل آمده است.

در این تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده است و مشتمل بر پنج فصل می باشد که در این پنج فصل به طور اجمالی موارد زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل اول: در این فصل سعی شده تا اشاره ای شود به «سیره شناسی» و مطالبی در زمینه اهمیت بحث در سیره، معنا و مفهوم واژه سیره، سیره یا منطق عملی، اسلام مکتب منطق عملی، سیره ثابت است یا متغیر؟ مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم: در این قسمت سعی شده به تاریخ زندگی پیامبر اسلام(ص) قبل از بعثت اشاره ای شود. و مطالبی در زمینه تولد و نامگذاری و حوادث هنگام تولد، سرپرستی، کودکی، حلف الفضول و... مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم: در این فصل سعی شده تا اشاره ای گردد به شیوه رسالتی پیامبر(ص) و مطالبی در زمینه عبادت و آمادگی برای رسالت، سرآغاز بعثت پیامبر اکرم(ص). کیفیت نزول وحی بر پیامبر، مراحل دعوت، شیوه های دعوت و ترتیب در آن مورد بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم: دراین فصل سعی شده به برخی از سیره های فردی پیامبر اشاره ای شود و مطالبی در زمینه عظمت اخلاقی رسول خدا، اخلاق و آداب پیامبر در آیینه روایات، حفظ حدود الهی، استخدام وسیله، تعادل، زهد، ساده زیستی، حریت، تفکر و تدبر، استقلال و.... مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم: در این فصل سعی شده به برخی از سیره های اجتماعی پیامبر اشاره ای شود و مطالبی در زمینه رفق و مدارای پیامبر، تکریم، مهربانی رسول خدا، مساوات، عدالت اجتماعی، برقراری پیمان اخوت، مشورت با اصحاب، عدم مذاهنه، نفی استرحام، عدم انظلام، دستور جهاد با کفار و.... مورد بررسی قرار گرفته است.

در قرآن کریم بیست و هشت مرتبه کلمه عدالت و عدل به کار برده شده است که در بیست و پنج آیه ازیازده سوره قرآن است. پنج تعریف عمده برای عدالت شده است: 1 نفی هر گونه تبعیض و رعایت استحقاق ها،2 رعایت حقوق افراد و دادن حق به حق دار،3 قرار دادن هر چیز به جای خود و اعطای حق هر کس به صاحب آن،4 موزون بودن، 5 عدل الهی. عدالت به دو دسته تقسیم می شود: الف) عدل الهی : 1)عدالت تکوینی 2)عدالت تشریعی 3) عدالت جزایی ب) عدالت انسانی: 1) فردی : اخلاقی، فقهی 2) اجتماعی: اداری، اقتصادی، قضایی. از دیدگاه شهید مطهری عدالت اجتماعی بدین معناست: «ایجاد شرایط برای همه بطور یکسان و رفع موانع برای همه بطور یکسان» مصداق های عدالت اجتماعی درقرآن عبارتند از: 1 عدالت در گفتار و سخن خوش 2 عدالت در قضاوت3 عدالت در معاملات روزمره چه در خرید و چه در فروش 4 عدالت در شهادت دادن5 عدالت در نگارش اسناد و قراردادها 6 عدالت در خانواده و نسبت به همسران. یکی از مصادیق عدالت اجتماعی در نهج البلاغه را می توان در فرمان امام علی(ع) به مالک اشتر فرماندار مصر مشاهده کرد مرکزیت این فرمان در عدالت اجتماعی و ابعاد چهارگانه آن عبارتند از: 1 خدا سالاری 2 مردم سالاری3 شایسته سالاری4 دیوان سالاری تحقق عدالت بدست مردم است و حکومت و مدیریت بستر ساز اقدام مردم برای اجرای عدالت است مهمترین شرایط اجرای عدالت عبارتند از: 1 امنیت 2 مشارکت همه جامعه 3 ترغیب مردم به رصد اعمال حکام و افزایش حساسیت آنها برای اجرای عدالت 4 جلب خوشنودی مردم زمینه سازی برای عدالت اجتماعی عبارتند از: الف) زمینه های فرهنگی ب) زمینه های اقتصادی 1 عمران و آبادی زمین 2 سرمایه گذاری 3 مدیریت کار آمد و برنامه ریزی درست 4 بخش عمومی نه بخش خصوصی 5 صرفه جویی و ریاضت اقتصادی 6 کار و تلاش 7 امنیت و انسجام عمومی8 همکاری دولت و ملت.

در این تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده است و از کتابها و مقالات مختلف استفاده شده است که مشتمل بر ده فصل می باشد که در این ده فصل به طور اجمالی موارد زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است: فصل اول: در این فصل بررسی واژه مدارا و خشونت و همچنین واژه های هم معنی با مدارا و آثار و پیامد های آن آمده است که یکی از آن پیامدها افزایش طول عمر و رزق و روزی است. فصل دوم: در این فصل به آیات مربوط به مدارا در قرآن پرداخته شده است که چگونه و چطور باید با دیگران رفتار نرم داشته باشیم. فصل سوم: مدارا در روایات می باشد. در این فصل به برگزیده ای از احادیثی که در این مورد آمده پرداخته شده است. فصل چهارم: مدارا در سیره تبلیغی پیامبر(ص) می باشد زیرا آن بزرگوار با برخوردهایی که با دیگران داشتند توانستند حتی بدترین دشمنان را به بهترین دوستان تبدیل کنند و این عالیترین درجه رأفت و مهربانی است. فصل پنجم: مدارا در سیره تبلیغی دیگر انبیاء (علیهم السلام) از جمله حضرت نوح(ع)، حضرت علی(ع) می باشد و به آیاتی که در قرآن خطاب به آنها شده اشاره شده است. فصل ششم: مدارا در جامعه اسلامی است که در این فصل به کاربردهایی که مدارا در جامعه اسلامی دارد و جاهایی که این اصل لازم است اشاره شده است. فصل هفتم: مدارا با پیروان مذاهب دیگر می باشد در این فصل به این مسأله پرداخته شده که همان طور که در میان شیعیان این اصل رعایت می شود باید با پیروان مذاهب دیگر، جدای از اعتقادات آنها نیز با همین روش برخورد کنیم تا وحدت بین ملتهای مسلمان حفظ شود. فصل هشتم: در این فصل به گزیده ای از سخنان گهربار چند تن از علما از جمله حضرت امام(ره) که در این زمینه بحث کرده اند پرداخته شده است. فصل نهم: این فصل مسأله تسامح مدنی در نظام اسلامی و نقد و بررسی این مسأله را بررسی کرده و همچنین چند سؤال در مورد مدارا و خشونت با پاسخ مطرح شده است. فصل دهم: در این فصل به تفاوت میان مدارا و مداهنه پرداخته ایم و اینکه چه جاهایی با دیگران مدارا و چه جاهایی مداهنه و یا عدم مداهنه باید کرد و در نهایت نیز نتیجه گیری آمده است

صدای حرکت آب که شتابان روی سنگهای ناهموار و خزه گرفته کف رودخانه می غلتید و از لابه لای درختان به شکل مار پیچ پیش می رفت، مانند صدای پای آشنایی روی قلبم اثر می گذاشت و آرامشی در درون خود احساس می کردم. برای من که این فرصتها بسیار کم پیش می آید لحظات گرانبهایی بود، شاید بارها این شعر معروف حافظ را از بزرگترها به هنگامی که چشمان بر چشمه های آب جاری می افتاد شنیده بودیم که: بر لب جوی نشین وگذر عمر ببین کاین بشارت ز جهان ما را بس گفتار اول اهمیت تحقیق: همه ما خوب می دانیم که معاد از اصول دین است و این مهمترین اهمیت تحقیق می تواند باشد. هر فردی که آگاه به معاد و قیامت باشد مسلما از احوال و حالات قیامت بر اساس آنچه در قرآن و کتابهای تفسیری و کتابهای معاد آمده اطلاع اندکی دارداما همین قدر که به مو ضوع واقف است می تواند تاثیر بسیار زیادی در پرورش و رشد فضایل اخلاقی همچون شاکر بودن، با تقوا بودن، پرهیز گار بودن، مشرک نبودن و هزاران تاثیر داشته باشد. به این صورت که در این دنیا فرد در حالت خوف ورجا به کارهای نیک روی آورد و از کارهای بد دوری گزیند. هدف تحقیق: 1-علاقه به موضوع 2-پژوهش در مورد اینکه آخرت باوری چه تاثیری در رشد و پرورش فضایل اخلاقی دارد؟ 3-در پایان تحصیلات بتوانم توشه ای به همراه داشته باشم. پیشینه تحقیق: در مورد موضوع «تاثیر آخرت باوری بر رشد فضایل اخلاقی»تا به حال به این صورت نه در کتابها آمده ونه در تحقیقات دانشجویان، در مورد معاد و یا مرگ و امثال آن تحقیقاتی صورت گرفته که بر اساس قرآن و کتابهای تفسیری و همچنین کتابهایی که موضوع آن معاد باشد می توان به این موضوع دست یافت. بررسی عوامل عروج و انحطاط انسان در قرآن موضوع این پروژه است که در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول کلیات می باشد که شامل تعریف سعادت و شقاوت و مقایسه سعادت و لذت و مطالبی در این خصوص. فصل دوم عوامل عروج انسان در بعد مادی و معنوی و فصل سوم عوامل سقوط وانحطاط انسان در بعد مادی و معنوی است. به طور خلاصه و کلی می توان گفت که انسان به قصد ماندن در این جهان به صورت دایمی و فقط وفقط پرداختن به خور خواب، شهوت و امور دنیوی و اموری از این قبیل به این دنیا نیامده است. خلقت انسان هدفی والاتر را داراست. پروردگار می خواهد انسان از رهگذر این دنیا خود را بسازد، دنیا را وسیله ای برای پشت سر نهادن مرحله حیوانیت و کسب تمام کمالات و رسیدن به آن مقامی که شایسته اوست و جایی که فقط انسان و پروردگارش در آن باشد قرار داده است. این فقط در سایه اطاعت پروردگار و وسیله قرار دادن دنیاست. ولی اگر دنیا را هدف قرار دادو تمام هم وغم خود را دنیا قرار داد آن وقت است که او شبیه حیوان می شود و بویی از انسانیت و صفات انسانی را نخواهد داشت انسانی پیروز است که بعد معنوی بر بعد خاکی او چیره شود در این صورت است که دنیا در نظر او پوچ و بی معنی می شود. در این جهان همیشه نشانه ها، دلایل و فاکتورهایی از سوی پروردگار هم در قرآن و هم در کلام معصومین مشخص شده است که انسان می تواند با استفاده از آنها خود را تا سر حد کمال بالا بکشد ولی اگر دنیا را هدف گرفت و بعد خاکی اش بر او مسلط گشت آن وقت است که تا پایین ترین درجه حیوانیت سقوط می کند.

قناعت، قانع بودن به مقدار کم، صرفه جویی، بیشتر نطلبیدن، و راضی شدن به اندک چیزی است. طمع ضد صفت قناعت است که یکی از مشهورترین صفات نفسانی مذموم و از نیرومندترین شاخه های دوستی نسبت به دنیا و سرچشمه برخی لغزشها و تباه شدن بسیاری از خوبیها است. که مشکلات و دشواریهای فراوانی را از نظر اخلاقی، اجتماعی وحقوقی به وجود آورده و سبب گمراهی و نابودی انسان است. با توجه به مطالب فوق، اهمیت و ارزش موضوع قناعت و طمع و نقشی که می تواند در زندگی فردی و اجتماعی داشته باشد روشن می گردد که هم در قرآن و هم در احادیث برای صفت قناعت ارزش خاصی قأیل شده اند و در مقابل آن صفت طمع را مورد نکوهش و مذمت قرار داده اند.