جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله با موضوع «آثار اجتماعی دین از دیدگاه قرآن» در یک مقدمه، چهار بخش و یک نتیجه گیری تدوین شده است: در بخش اول به ضرورت و تعریف دین پرداخته شده است. نارسایی عقل آدمی و فقدان شرایط اساسی قانون گذار همچون علم و عدل و عصمت در انسان، دلایل اصلی ضرورت دین را برای جامعه بشری تشکیل می دهند. در بخش دوم با تکیه بر قرآن و سنت (قولی و عملی) و مستندات تاریخی به اثبات آثار اجتماعی دین پرداخته شده است. در بخش سوم، آثار سلبی دین در جامعه مثل فقر و ظلم مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و راهکاری برای مبارزه با فقر در جامعه ارائه شده است. در بخش چهارم، آثار ایجابی دین در جامعه همچون وحدت بشری و عدالت اجتماعی مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است. همچنان که وحدت بشری بر سه اصل اساسی: توحید، وحدت انسان ها در خلقت و وحدت انسان ها در فطرت مبتنی است.

هدف پژوهش : بیان ابعاد مختلف علم خداوند در فلسفه اسلامی.روش پژوهش : کتابخانه ای- فیش برداری.طرح پژوهش : استخراج مطالب از متون موجود هر یکی از مکاتب فلسفی اسلامی و دسته بندی آنها و سرفصل قرار دادن اهم مطالب و طرح موضوعات حول محور آنها.نتیجه کلی : ارائه اهم در رابطه با علم خداوند در فلسفه اسلامی به تفکیک موضوعات مختلف و به ترتیب ظهور هر یک از دیدگاهها و نیز طرح نظرات و ایرادات آنها نسبت به یکدیگر که بیانگر سیر تکاملی تفکر اسلامی در این موضوع باشد

کتابنامه: ص. ۱۵۴-‎۱۶۱؛ همچنین بصورت زیرنویس // عقل و وحی از دو منبع مهم معرفتی انسان است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان بوده است. صدرالمتالهین فیلسوف نامدار مسلمانی است که در حکمت متعالیه خویش توجهی اساسی به این دو منبع معرفتی داشته است. این نوشتار نگاهی است گذرا به عقل و وحی و رابطه این دو از بعد هستی شناختی و معرفت شناختی. در حکمت متعالیه صدر المتالهین و اژه عقل در دو معنا به کار می رود یکی جوهر بسیط و مستقلی است که هم در ذات و هم در فعلش بی نیاز از ماده است و متعلق به عالمی مافوق عالم ماده و مثال است. و دیگری مرتبه عالیه نفس است که در مراحل رشد عقلانی به نام عقل هیولانی، بالملکه، بالفعل و مستفاد به کار می رود. از منظر صدرالمتالهین تعلق که از ویژگی های منحصر به فرد انسان است عبارت است از صعود نفس انسان از این عالم به عالم مجردات و دریافت حقایق نوریه از عقل فعال. وحی ارتباط خاص و ویژه رسول خداوند است با عالم ملکوت و مافوق. ارتباطی که به واسطه آن نبی بر حقایق هستی آگاه می شود و بعد از آن حقایق را به مردم انتقال می دهد. از منظر صدرالمتالهین نبی که واجد عقل قدسی ی ا قدسیه است، در فرایند دریافت وحی سیر صعودی طی کرده و با عالم عقول متحد می شود و در آنجا حقایق معقول را به نحو علم حضوری به دور از هر خطا و اشتباهی از عقل فعال یا فرشته وحی دریافت می کند و البته در مرتبه ای بالاتر می تواند به مقام ربوبی بار یابد و بدون هیچ واسطه ای حتی فرشته وحی حقایق هستی را شهود کند. در مرحله بعد حقایق معقول یک سیر نزولی را طی می کنند، در این بار نبی در عالم مثال تجلی می کند و تمثل آن حقایق در علم مثال به وجود عینی و خارجی شان توسط قوه خیال نبی درک می شود پس از آن، قوای حس باطنی نبی نیز از این دریافت وحی متاثر شده و آن حضرت کلماتی را می بیند و آوایی را می شنود. این کلمات و الفاظط بدون کچکترین تحریف و یا اشتباهی همان آیات نورانی قرآن است که کتاب خداست و اکنون در دست ماست و نبی در مرتبه اول حقیقت معقول آنها را شهود کرده است. به اعتقاد صدرالمتالهین وحی با لایه های بالاتر عقل که همان عقل قدسی ااست اتحاد دارد و از آنجا عقل و وحی دو حجت خدا بر زمین هستند و کتاب تدوین دقیقا منطبق بر کتاب تکوین است اساسا امکان تعارض و یا هماهنگی بین آن دو کاملا منتفی است. وحی یاور عقل است و عقل موید وحی. از همین روست که او هم خود در آثار فلسفی اش از هر دو منبع شناخت بهره می گیرد و هم دیگران را به بهره گیری از معقول و منقول و پرواز با دو بال عقل و وحی فرا می خواند.

کتابنامه: ص. ۱۰۹-‎۱۰۴؛ همچنین بصورت زیرنویس // این پژوهش از سه فصل تشکیل یافته است که عبارت است از: الف) عقل ب) وحی ج) رابطه ی عقل با وحی. فصل اول: عقل؛ مفهوم واژه ی عقل؛ بازداشتن و حبس است و اما در تعریف اصطلاحی آن هر یک از فلاسفه، عرفا و متکلمین و همچنین متفکرین غربببی تفسیرهای خاصی از عقل ارائه نموده اند که در برخی جهات نیز متفاوتند از این میان امام خمینی عقل را ابتدا به دو بخش انسانی و غیر انسانی تقسیم نموده و پس از تعریف هر کدام، عقل غیر انسانی را به لحاظ رتبه و جایگاه برتر از عقل انسانی معرفی نموده است. هم چنین ایشان عقل را ره دو بخش نظری و عملی هم تقسیم کرده بیان می کند که، کمال انسان به عقل عملی اوست، نه عقل نظری. ایشان در توضیح ماهیت عقلی، آن را امری غیر جسمانی و مجرد دانسته که با ضعف قوای جسمانی رو به انحلال نمی رود و برای اثبات این مطلباز دلائلی عقلی و نقلی بهره گرفته است. در خصوص حجیت عقل نیز دیدگاه های مختلفی از دانشمندان اسلامی و غربی مطرح می شود که برخی افراطی و برخی تفریطی و عده ای نیز معتدل می باشد. از این بین امام دارای دیدگاهی اعتدالی است که حجیت عقل را نه بطور مطلق نفی می کند و نه به طور مطلق می پذیرد بلکه در قلمرو خاص آنرا حجت می داند. و اما در خصوص قلمرو عقل امام خمینی بر این عقیده است که از عقل می توان، در مسائل اعتقادی، فلسفی و کلامی بهره برد و نیز از آن می توان به عنوان یک منبع فقهی در کنار دیگر منابع استفاده کرد ولی نباید غافل شد که عقل در فهم بسیاری از فروعات فقهی ناتوان است. ایشان در کنار تمام مزایا و منابع عقل، آنرا عنصری آسیب پذیر می داند که دارای ضعف ها و کاستی های است که نباید مورد غفلت قرار بگیرد و ایمان را تکمیل کننده ی بسیاری از نقص های عقل می داند. فصل دوم: وحی، اشاره سریع و رمز گونه است و در قرآن نیز کاربردهای مختلفی این واژه داشته استکه یکی از آنها به معنای وحی رسالی است که البته آن نیز بسته به اختلاف انبیاء و همچنین اختلاف حالت آنها متفاوت بوده است، گاهی با واسطه و گاهی بی واسطه و گاهی نیز با خلق صوت، این ارتباط خدا با پیامبران تحقق می یافت. دربراه وحی متفکران اسلامی تعریف هایی ارائه داده اند و هم چنین ویژگی های برای آن بر شمرده اند که مهمترین این ویژگی ها یکی معلم داشتن وحی، دوم استشعار و سوم ادراک موجودی دیگر به عنوان واسطه ی وحی می باشد. درباره ماهیت وحی نیز دیدگاههای مختلفی وجود دارد. برخی از آنرا نبوغ پیامبر و حاصل شخصیت او معرفی کرده اند و برخی نییز تبیین فلسفی از آن ارائه داده اند و عده ای نیز آنرا امری مرموز دانسته که از درک غیر انبیا خارج است، امام(ره) اگر چه آنرا امری مرموز می داند ولی درک آنرا تا حدودی برای غیر انبیا البته با دستگیری آنها ممکن می داند. از جمله مباحثی که درباره ی وحی مطرح شده است بحث از ضرورت وحی و اثبات این ضرورت است که امام(ره) این مسئله را از طریق احتجاج نفوس انسان ها به آگهی از صحت و مرض و سعادت و شقاوت خویش اثبات می کند و اما در خصوص قلمرو وحی امام معتقد است که قلمرو وحی علاوه بر مسائل فردی نمی داند بلکه حکومت و سیاست هم جزو قلمرو وحی محسوب می شود و درباره ی غایت وحی امام بر این عقیده است که پیامبران برای تهذیب و تربیت نفوس و اجرای عدالت در جامعه و همچنین ایجاد معرفت نسبت به حق تعالی مبعوث شده اند که از این بین غابت اصلی وحی همان معرفت خداست. فصل سوم: در این فصل دیدگاه های مختلف درباره ی ارتباط عقل با وحی مورد بررسی واقع می شود که از نظر امام این ارتباط دو سویه و طرفینی است یعنی عقل وظیفه ی اثبات حجیت وحی را بر عهده دارد و علاوه بر این در برخی موارد در بیان مسائل فقهی نیز به کمک وحی می آید و در مقابل وحی علاوه بر تأیید احکام صادره از سوی عقل نقش مهمی نیز در شکوفایی عقل ایفا می کند.

در این پایان نامه برخورداری ائمّه معصوم(ع) از علم لدنّی با تکیه به دلایل کلامی، قرآنی و روائی ثابت شده و در پنج فصل تنظیم و تدوین گردیده است. در فصل اول کلیاتی درباره موضوع بحث آمده و در فصل دوم پیشینه بحث علم امام گزارش شده است. فصل سوم به بررسی علم امام معصوم اختصاص دارد و در فصل چهارم دلائل علم ائمه اطهار(ع) ذکر شده و سرانجام در فصل پنجم اشکالات منکران علم امام معصوم(ع) مطرح و پاسخ داده شده است.

هدف پژوهش : اثبات علم غیب برای پیامبران و امامان علیهم السلام روش نمونه گیری : فیش برداری و خلاصه نویسی متون مرتبط با موضوع رساله روش پژوهش : تحقیق کتابخانه ای است ، ابزار اندازه گیری کتب تفاسیر و احادیث است طرح پژوهش : این تحقیق در پنج بخش اصلی طرح شده است . ابتدا لغت غیب و اقسام و مصادیق آن بررسی شده است ، سپس امکان راهیابی بشر به عالم غیب عنوان گشته است . آنگاه علم غیب انبیاآ و اوصیاآ و ارتباط آنان با جهان غیب مورد تحقیق و مطالعه قرار گرفته است و در انتها موضوع ایمان به غیب نوشته شده است نتیجه کلی : پیامبران و امامان (ع ) با تعلیم الهی و بنابر مصلحت و اذن خداوند عالم به غیب هستند مگر غیب هایی که در انحصار خداوند متعال باشد

بحث دربارة عقل معنا و جایگاه آن در جهان و در نظریه شناخت بحثی است که کمتر فیلسوف کلاسیک برجسته ای از آن غافل مانده باشد. در این میان یکی از چالش برانگیزترین و پردامنه ترین مسائل بحث از معنا و جایگاه عقل فعال هم در نظام هستی شناسانه و هم در نظام معرفت شناسانه بوده است. در این رساله سعی شده این بحث در سیر تاریخی اش از ارسطو تا ابن سینا و توماس پیگیری شود. در فصل نخست به توصیف عقل فعال در فلسفه یونانی به ویژه فلسفه ارسطو پرداخته شده است. در فصل دوم این بحث نزد بزرگترین فیلسوفان مسلمان بررسی شده که البته توجه ویژه ای به ابن سینا، به عنوان مهمترین فیلسوف مسلمان که این بحث را به کمال رسانده مبذول گشته است. در فصل سوم بحثی نسبتاً مبسوط در مورد معرفت شناسی توماس صورت گرفته تا جایگاه عقل فعال با توجه به فلسفه او بیشتر مشخص گردد. در خاتمه رساله نیز به داوری نسبتاً مختصری بین دو گروه معتقدان به عقل فعال برونی و درونی پرداخته شده و در نهایت نگارنده با توجه به استدلال های موجود، از نظریه عقل فعال درونی (توماس آکویناس) دفاع کرده است.

رساله فوق الذکر در چندین فصل تنظیم شده است فصل اول تحت عنوان تاریخچه علت غایی است که به صورت مختصر به سیر آن در طول تاریخ فلسفه در یونان قدیم (نظریه اتمیستها، سقراط، افلاطون، ارسطو) و در فلسفه( جدید نظریه دکارت و لایب نیتز) اشاره شده است. فصل دوم در برابر دارنده بخشی اجمالی پیرامون علل اربعه و ارتباط آنها با یکدیگر است. فصل سوم بهر شکلی رابطه علت غایی با طبیعت را مطرح و بعضی از مشکلات وارده در این خصوص را بازگو و سپس به پاسخگویی آنها اقدام نموده است. در دو فصل دیگر این رساله بعنی فصل چهارم و پنجم تفکر جدید غرب ( فلسفه جدید) مطرح و زمینه های ظهور این تفکر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است این فصل در حقیقت مقدمه ای برای کنکاش واقع شده است و در بحث زمینه های ظهور این تفکر جدید نگارنده تفکر جدید غرب را بدترین صورت ماده انگاری تلقی کرده و از آن به عنوان ماده انگاری نقابدار نام برده است. در فصل پنجم به نمودهای عینی اعراض از غایتمندی که از بیکن و دکارت شروع می شود و با اسپینوزا و کانت ادامه می یابد به نحوی که این مسئله (غایتمندی) در فلسفه های تجربی و پوزیتیویستی مطلقاً کنار گذاشته می شود. در دو فصل آخر ( فصل ششم و هفتم ) بحث غایتمندی در قلمرو خداوند و افعال انسان با نظر به فلسفه اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. قابل توجه است که این کار تحقیقی با عنایت به اهمیت آن در تفکر اسلامی و خصوصاً فلسفه اسلامی مورد تشویق اساتید ارجمند قرار گرفته و استاد بزرگوار جناب آقای رضا داوری پیشنهاد چاپ آن را به این حقیر داده اند. در این رساله حقانیت و غنای پر بار فلسفه اسلامی در عرضه حقایق فلسفی و پاسخگویی به شبهات گوناگون عقدتی و تهاجم فرهنگی به خوبی جلوه نموده است . در پایان قابل ذکر است که این رساله با نمره عالی مورد پذیرش قرار گرفته است.

در این فصل برآنیم تا مسایل فقهی حیوانات را که در قرآن به آن اشاره شده است را مورد بررسی قرار دهیم. این تحقیق به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است و کتابهای فقهی و تفاسیر از جمله منابع مهم مورد استفاده می باشد. در این نوشتار ابتدا یک معرفی کوتاه راجع به حلال و حرام و مکروهات شده است. بعد از آن تحقیق را به پنج فصل تقسیم کرده ایم که هر فصل حاوی مواردی چند درباب موضوع مورد نظر می باشد و شرح آن به قرار زیر است: فصل اول: این فصل شامل چهار قسمت می باشد که هر قسمت خود عناوین جداگانه ای را به خود اختصاص داده است. در این فصل ابتدا نظر ادیان مختلف را راجع به خوراکیهای حیوانی و احکام آن بیان کرده ایم سپس به استثناءها اشاره ای می کنیم. فصل دوم: این فصل شامل یازده قسمت می باشد که در آن به شرایط و احکام صید و حیوانات صید شده و سپس مردار، پرداخته شده است. شرایط صید خود شامل شرایط شکارچی، حیوانات شکار شده، آلات شکار و.... می باشد که توضیح هر کدام در متن آورده شده و به آیات مربوط به آن نیز اشاره شده است. فصل سوم: در این فصل به انواع حقوق حیوانات که در قرآن به آن اشاره شده است، اشاره کرده ایم. حقوق حیوانات را در دوازده قسمت بیان کرده، سپس آیاتی از قرآن کریم که پیرامون این مباحث آمده است را ذکر کرده ایم. فصل چهارم: این فصل شامل سه قسمت می باشد، که هر قسمت خود موارد دیگری را شامل می شود. در این فصل برآنیم تا منافع گوناگون حیوانات را مورد بررسی قرار دهیم. مثلا برخی از حیوانات منافعی چون شیر، عسل و ...دارند که در آنجا به توضیحاتی پیرامون آن پرداخته ایم. در آخر هم به ویژگی یکی دیگر از نعمت های الهی یعنی ویژگی شتر اشاره ای داشته ایم. فصل پنجم: این فصل که در ادامه فصل چهارم می باشد به بررسی یکی دیگر از فواید حیوانات، یعنی به بیان بهره های جنگی حیوانات پرداخته ایم. این فصل شامل یک قسمت می باشد که این قسمت هم بخشهای دیگری را دارد که در آن توصیفی پیرامون ورزش با استفاده از حیوانات، و انواع شرط بندی ها داده شده. ضمنا آیاتی از قرآن کریم که در رابطه با بهره های جنگی از حیوانات می باشد. در این فصل گنجانده شده است.

امانت یعنی درستکاری و صداقت، و آن بر دو نوع است خاص(ودیعه) و عام مثل عاریه و رهن، امانت در قرآن به معنای خلافت الهی، قوانین، احکام و تکالیف آمده است. که شرایط خاصی دارد و آن در زندگی اجتماعی به طرز آشکار تأثیراتی دارد که ازآن جمله باعث اعتمادسازی و همچنین جلب محبت بین افراد جامعه و کاهش هزینه های زندگی و از همه مهمتر اینکه باعث صداقت و راستی و علم آموزی در جامعه می گردد و بر اساس این اصول است که جامعه سیر تعالی خود را طی خواهد کرد و ذکر کلمه امانت در جای جای قرآن بیانگر اهمیت امانت داری در اسلام است.