جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خود به گواهی قرآن، نخستین مفسر آن بوده است و عالمان مسلمان از زمان صحابه همواره بر این باور بوده اند که قرآن کریم متنی است نیازمند به تفسیر . بر همین اساس تفاسیر مختلفی از این کتاب آسمانی تا به حال شکل گرفته است اما در دوران متأخر عده ای از اندیشمندان معتقد شده اند به اینکه فهم و تفسیر هر شخصی از قرآن معتبر است. این نوشتار درصدد است به این پرسش که آیا قرآن نیازمند تفسیر است یا خیر. علل نیازمندی قرآن به تفسیر را نیز پاسخی تفصیلی ارائه کند هم تشریح کند تا مقدمه ابطال نظریه جواز قرائت های متعدد از قرآن فراهم گردد.

یکی از مسائل مهمّی که از همان آغاز در میان دانشمندان علوم قرآن مطرح بوده، نسخ در قرآن است. مفهوم نسخ در نگاه متقدّمان، مفهومی گسترده داشته به طوری که استثناء و تخصیص و تقیید را نیز در حیطه نسخ به شمار می آوردند. این در حالی است که متاخّران، مفهوم نسخ را محدودتر دانسته و موارد فوق را از دایره نسخ بیرون می دانند. تفاوت این دو دیدگاه را زمانی متوجه می شویم که تعداد آیات منسوخ را در نگاه این دو گروه بررسی کنیم. تعداد آیات منسوخ در نگاه متقدّمان تا بیش از دویست آیه نیز می رسیده در صورتی که این تعداد در نگاه متاخران بسیار کم حتی یک آیه نیز بوده است. در این جستار به واکاوی مفهوم نسخ در نگاه این دوگروه از دانشمندان علوم قرآن پرداخته شده و از این رهگذر به طور اجمال به معنا و مفهوم نسخ در قرآن اشاره شده است.

وحیانیت قرآن کریم از جمله مهمترین موضوعاتی است که همواره مورد توجه مستشرقان بوده است. آنان با نفى الهی بودن قرآن برای آن منشأ بشرى فرض نموده اند و به منظور نفى وحیانى بودن قرآن، دست به دامن دلایل متعددى شدند و براى آن مصادر و منابع مختلفی ذکر کرده اند که در این مقاله به نقد و بررسی آنها پرداخته شده است.نویسنده با اشاره به شبهة تأثیرپذیری قرآن از کتاب مقدس ،برای همه ادیان الهی منبع واحدی ذکر کرده و آن را دلیل شباهت قرآن و عهدین معرفی کرده است .وی نحوه انعکاس موضوعات را در قرآن و عهدین متفاوت می داند ،از این رو تأثیر پذیری قرآن از عهدین را مردود دانسته است .در ادامه با تأکید بر تأثیرگذار بودن قرآن در محیط جزیره العرب و نیز وجود تعالیم سازنده و جاودانه در قرآن کریم ،آن را کتابی برای تمام عصرها و نسل ها معرفی کرده و تأثیر آداب و رسوم غلط جاهلی بر قرآن را منتفی دانسته است.نویسنده با اشاره به اسلوب بیانی قرآن ،نقش و جایگاه پیامبر در قرآن و تحدی قرآن با مخالفان، شبهه بشری بودن قرآن و وحی نفسی را رد کرده است.

هر علمی، قواعد واصولی دارد. رعایت آن قوانین واصول، ازمهمترین امور به شمار می رود. در علم تفسیر قرآن برای درک صحیح و نزدیک به واقع از کلام الهی، اصول و قواعدی لازم است. قواعد تفسیر، مجموعه ضوابط کلی ای را در بر می گیرد که مفسر با رعایت آنها، به تفسیر قرآن می-پردازد. توجه به انواع قرائن کلام، درنظر گرفتن قواعد ادبی، مبنی بودن علم وعلمی و ... از جمله قواعد تفسیر است. در این مقاله، اصول و قوانین تفسیر، از دیدگاه روایات منسوب به معصومین ارائه می شود. از این رو ابتدا به ذکر هر قاعده، مبادرت شده و در پایان، روایات و احادیثی، مرتبط به آن قاعده یا به صراحت و یا به نحو تلویحی عرضه خواهد شد.

مقاله ى برگرفته از پایان نامه ى دوره ى کارشناسی ارشد رشته ی علوم قرآن و حدیث تحت عنوان ""پژوهشی در صحت و تواتر قرائات قرآن""استاد راهنما: دکتر مهین شریفی، عضو هیأت علمى دانشگاه پیام نور مرکز تهران.دانشجو: سید محمّد لطیفی، کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث موضوع صحت و تواتر قرائات قرآن، ازمباحث مطرح در حوزهٔ علم القراءات می باشد و از دیر باز دانشمندان علوم قرآنی با دیدهٔ عنایت بدان نگریسته اند و موافقان و مخالفان تواتر هر یک به ارئهٔ ادلّه ومستندات در تحکیم دیدگاه خویش پرداخته اند. از منظر این مقاله تواتر قرائات از پیامبر9ثابت نمی باشد، هر چند می توان در طبقات متأخِّرتر به تواتر سندی قرائات ملتزم گشت. امّا اینکه برخی تواتر قرآن را اثباتگر متواتر بودن قرائات پنداشته اند، اثباتگر مدّعا نیست و اساساً دو مقولهٔ قرآن و قرائات از ماهیّت متمایز برخوردارند. تواتر حدیث ""أحرُف سبعه"" نیز نه صراحتاً و نه تلویحاً إشعاری بر تواتر قرائات ندارد، زیرا مراد از حروف هفتگانه، قرائات هفتگانه نمی باشد و منطبق دانستن این دو بر یک معنی بلا دلیل است.