جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند منان و تربیت کننده جهان برای تربیت انسان ها، انبیا و معصومین^ را فرستاد تا بشر زیر سایة تربیت آنان، خود را به اوج کمال برساند. گفتنی است که این سلسله از اول خلقت شروع شده و تا پایان خلقت نیز ادامه دارد؛ ولی در طول مسیر، علل و عواملی همچون سکوت و غفلت مردم یا قدرناشناسی آنان باعث شده است که این هادیان از چشم مردم غایب شده، وظیفة خود را پنهانی انجام دهند تا مردم اهمیت حضور و ضرورت مربی خود را درک کرده، لیاقت و استعداد خود را نشان دهند؛ از این رو انتظار آن ها در عصر غیبت، ما را به خودسازی، دیگرسازی و زمینه سازی فرامی خواند تا با انجام آن ها لیاقت خود را نشان دهیم و از احادیث معصومین^ نیز این مطلب به دست می آید. آن ها انتظار را در کنار عمل می خواهند و انتظار در این نگاه مسئولیت آفرین، وظیفه ساز، بیدار کننده، موجد حرکت، باعث خودسازی، دعوت به نابودی ظلم، ایجاد امنیت و آرامش خاطر و... خواهد بود. انتظار نوعی عمل است که در ساختن فرد و جامعه نقش مهم و محوری دارد و این پایان نامه با در نظر گرفتن آثار تربیتی انتظار در شش فصل تدوین شده است: فصل اول در مورد کلیات تحقیق است. در فصل دوم علاوه بر مفهوم و ماهیت انتظار، واژه های کلیدی آن نیز بیان شده و چون انتظار یک مفهوم متضائف است و بدون طرفین (منتظَر و منتظِر) متصور نیست؛ از این رو درباره منجی منتظر نیز توضیح لازم ارائه شده است. در فصل سوم، نخست اهمیت و جایگاه انتظار در ادیان، مذاهب و اقوام و در آخر، نظر مستشرقان بیان شده است. فصل چهارم و پنجم به آثار تربیتی انتظار در بُعد فردی و اجتماعی اختصاص یافته است. در فصل ششم نخست راهکارهای ایجاد روحیة انتظار و تقویت آثار آن و سپس مباحثی دربارة موانع انتظار مطرح گردیده و در پایان تحقیق، جمع بندی کلی و نتیجه گیری مطالب و همچنین پیشنهادات، ارائه شده است.

این رساله با عنوان «ابعاد و آثار تربیتی اعتقاد به مرگ» در یک مقدمه و پنج فصل تنظیم شده است. مسئله مرگ و معاد، ارتباط تنگاتنگی با ذات انسان دارد و راز و رمز نهفته در وجود انسان را معنی و تفسیر می کند. فصل اوّل به مفاهیم، ضرورت، اهمیت و سابقه تحقیق اختصاص دارد. فصل دوم به بررسی ماهیت مرگ، اعتقاد به مرگ و انواع مرگ از نظر قرآن و روایات پرداخته است. در این فصل، آثار درونی و بیرونی اعتقاد به مرگ مانند: اخلاص در عمل و عبودیت، تعدیل غرایز انسان، ایجاد آرامش روانی، عدم هراس از مرگ، عدم رضایت به حیات دنیا و شناخت ماهیت اعمال خود، مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم به موانع اعتقاد به مرگ و معاد مانند: غفلت از مرگ و معاد و علل آن، ضعف باورهای دینی مربوط به ماهیت مرگ و معاد و ضعف شناخت ماهیت مرگ و معاد اختصاص دارد. فصل چهارم، راه های تقویت اعتقاد به مرگ و معاد را مورد بررسی قرار داده است.

در این مجموعه ، موضوع اهمیت ذکر و یاد خدا در قرآن و سنت، و آثار و پیامدهای آن مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش نخست به تعریف واژه های ذکر، غفلت و نسیان پرداخته شده، و تفاوت میان تعلم و تذکر و رابطه بین تفکر و بیان شده است. سپس به اهمیت این موضوع در قرآن و سنت اشاره شده است. در بخش دوم، انواع و مراتب ذکر و همچنین شرایطی که باید در ذکر گفتن مد نظر باشد، بیان شده است. بخش سوم، به بررسی عواملی که باعث توجه به خداوند و ذکر او می شود پرداخته و آثار و برکات دنیوی و اخروی آن را برمی شمرد. و آخرین بخش این مجموعه در جهت تکمیل بحث، به بیان عوامل غفلت از یاد خدا و پیامدهای سوء آن می پردازد. از مجموع مباحث می توان چنین نتیجه گرفت که اهمیت ذکر تا بدان جاست که در آیات و روایات زیادی، بر کثرت ذکر و مداومت بر آن تأکید و توصیه شده است. از دیدگاه اسلام، تمام امراض روحی و رذایل اخلاقی و حتی مشکلات زندگی دنیوی، ناشی از غفلت و عدم توجه به خدا می باشد. اما یاد خدا و احساس حضور همیشگی او، انسان را در برابر تهاجم وسوسه های نفس و شیطان مصونیت می بخشد. و باعث تکامل او و تقرب به خدا و سعادت در دنیا و آخرت می شود. آنچه از مسیر پرفراز و نشیب زندگی به انسان هوشیاری و قدرت می دهد ؛ استمرار یاد خدا و توجه به اوامر و نواهی او خواهد بود. واژگان کلیدی تین تحقیق عبارتند از : واژه ذکر که به معنای یاد کردن خداوند به زبان یا در قلب است. و واژه غفلت که به معنای رفتن از نفس بعد از حضور آن بوده، و اگر علت آن عدم دقت و توجه خود شخص باشد، مذموم خواهد بود.

رساله حاضر تحت عنوان اخلاق از دیدگاه فلسفه اسلامی می باشد که ابتدا به بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی اخلاق می پردازد، و سپس فایده و هدف و اهمیت علم اخلاق را بررسی می کند. عمده مطالب مطرح شده در رساله پیرامون موضوعاتی چون تاریخ پیدایش اخلاق در اسلام، عدد فضایل، فاضل کیست؟، فرق فضیلت با فعل نیک و ممدوح، فضایل برای وصول به سعادت، خیر و اقسام آن و... می باشد. و در پایان به بررسی اجتماعات بشری و گونه های آن می پردازد؛ و مبنای اخلاقی از نظر معتزله و صوفیه و دیگر حکما را مورد بررسی قرار می دهد و بهترین پاداش را پاداش اخروی معرفی کرده است. و طریق درمان امراض نفس از رذایل اخلاقی را به تفسیر بیان می کند.

هدف رساله ای که در پیش رو دارید، بررسی آداب و فرهنگ معاشرت در قرآن کریم به کمک روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و صاحب نظران معاشرت اسلامی است. این مجموعه، پس از بررسی مفاهیم معاشرت، ادب، مصاحبت و... با نگاهی گذرا به ضرورت معاشرت از دیدگاه جامعه شناسی و روانشناسی علمی، و مبانی و اصول معاشرت را به بحث می گذارد و این مبانی و اصول را که دربرگیرنده عقل، فطرت، ایمان و ... می باشد با استفاده از آیات و احادیث اسلامی بررسی می کند و به طرح تمامی برنامه های منظمی که اسلام برای ابعاد مختلف معاشرتی در نظر گرفته است می پردازد و در این راستا به شرح و تفسیر انواع معاشرت شامل معاشرتهای الزامی، ترجیحی و توبیخی، می پردازد. آنگاه با تمسک به قرآن و عترت به بیان و شرح پاره ای آداب معاشرت پرداخته است تا بیانگر توجه ویژه اسلام به زندگی و یا بهتر بگوییم؛ چگونه زیستن انسان باشد. سرانجام معاشرتهای ناسالم، آسیبهای ناشی از آن، علائم، آثار و راه های علاج این گونه معاشرتها، از نظرگاه علمی و اسلامی بر مبنای قرآن و احادیث شریفه اسلامی، تجزیه و تحلیل شده است.

قرآن کتاب الهی از ادبیات ویژه ای برخوردار است. ادبیاتی که سراسر روشنگر است. ادب، روش خوب زیستن و بازداشتن خویشتن از هر ناسزاست که در قالب رفتار و گفتار متجلی می شود. گفتگوهای انبیاء(ع) و ادب نهفته در آن، در قرآن کریم با هدف به کاراندازی عقل و اندیشة انسان ها و بیدار کردن فطرت پاک الهی و هدایت کردن به صراط مستقیم آمده است. حضرت آدم(ع)، نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، ابراهیم(ع)، اسماعیل(ع)، لوط(ع)، یعقوب(ع)، یوسف(ع)، شعیب(ع)، موسی(ع)، هارون(ع)، داود(ع)، اشموئیل(ع)، سلیمان(ع)، ایوب(ع)، یونس(ع)، الیاس(ع)، عزیر(ع)، زکریّا(ع)، عیسی(ع) و خاتم النبیّین محمد(ص)، هر کدام در گفتگوهای خویش، ادب خاصی را به کار برده اند که تأمل در آنها باعث پی بردن به آداب گفتگو و روش سخن پردازی می باشد و می تواند بهترین الگوی رفتار برای انسان ها قرار گیرد.

نویسنده با توجه به اینکه عدالت جنبه نوعی دارد به طرح این سؤال می پردازد که آیا قوانین دولتی پاسخگوی تمام نیازهای جامعه و عدالت مورد نظر توده می باشد؟ آیا خلأی احساس نمی شود ؟ و آیا ارزشی والاتر از قوانین دولتی وجود دارد؟ در بخش نخست به بیان جایگاه انصاف در منابع حقوق ( قانون، عرف، حقوق اسلامی و... ) می پردازد. سپس با بررسی انصاف و عدالت از دیدگاه حقوق اسلام، قرآن، سنت و سایر فرقه های مسلمان پرداخته، نظام حقوقی اسلام را بررسی می کند؛ آنگاه به نظام حقوقی غرب اشاره کرده، نقش انصاف را در آن بیان می کند. در نهایت به این نتیجه می رسد که علی رغم اختلاف هایی که در جزئیات و شیوه بیان، و ابزارهای کشف و اعمال انصاف در نظام های گوناگون حقوقی و نظام حقوقی اسلام وجود دارد، مفهوم انصاف و قواعد تشکیل دهنده آن تفاوت چندانی ندارد؛ تنها تفاوت اساسی در این است که انصاف در اسلام تنها یک قاعده مشکل نیست، بلکه یک اصل کلی ماهوی مبتنی بر ارزش های اعتقادی است. و مثل سیستم های حقوقی دیگر، محدود به زندگی دنیوی نمی باشد. همین امر باعث پیوند آن با اخلاق، ایمان و عمل شده است.

این رساله با عنوان «ارزش های برتر اخلاقی از دیدگاه اسلام» در چهار فصل به بررسی مفهوم ارزش و ارزش برتر پرداخته است. فصل اول به مسئله، هدف، پیشینه و مفاهیم موضوع اختصاص دارد. در فصل دوم، نظر اسلام در مورد ارزش های اخلاقی و معیار های آن مورد بررسی قرار گرفته است. اسلام، کاری را ارزشمند و مورد قبول می داند که نیت و انگیزه الهی داشته باشد و انسان را به خداوند نزدیک تر سازد. فصل سوم به ارزش های زمینه ای و واسطه ای (شناختی و گرایشی) پرداخته است. مهم ترین ارزش های شناختی عبارت اند از: نیروی تعقل، نیروی علم آموزی و خودشناسی. فصل چهارم به ملاک های برتری و مراتب کلی ارزش ها اختصاص دارد که بر اساس دو حُسن فعلی و فاعلی بیان شده است. در سلسله حسن فعلی، چهار ارزش جامع و برتر (یقین، تقوا، ایمان و اسلام) و در سلسله حسن فاعلی، ارزش جامع و برتر اخلاص مورد بررسی قرار گرفته و در پایان نیز به ارزش نهایی که همان قرب الهی است از دیدگاه اسلام پرداخته است.