جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رذایل اخلاقی، صفاتی هستند که در زندگی فردی، اجتماعی، مادی و معنوی انسان نقش مؤثری دارند بنابراین بررسی و شناخت آن ها ضروری است. عجب، از جملة رذایلی است که نقش زیانباری در سرنوشت انسان دارد و از همین روی این رساله به بررسی آن از دیدگاه آیات و روایات پرداخته است؛ البته در این بررسی علاوه بر آیات و روایات، به گفتار بزرگان اخلاق نیز توجه شده است. عجب با تمام مراتب و ریشه هایش (جهل، غفلت، حب نفس، ضعف عقل و احساس حقارت) نکوهش گردیده و از گرفتار شدن به دام آن، به شدت نهی شده است؛ زیرا این خصلت ناپسند دارای پیامدهای شوم دنیوی و اخروی است که زمینة سقوط و هلاکت انسان را فراهم ساخته، او را به سر حد شرک و کفر می رساند. برای پیشگیری و درمان عجب، دو راه «شناختی» و «عملی» ذکر شده است. انسان در راه شناختی، حقیقت خویش را می شناسد و می یابد که وظیفة او فرمانبرداری از خدا است، همچنین به پروردگار خویش شناخت پیدا می کند و او را مالک همة موجودات می داند و این گونه شناخت را همواره در خود فعال و زنده نگه می دارد. انسان باید اسبابی را که زمینه ساز عجب است بشناسد و از پیدایش آن در وجود خویش جلوگیری بنماید. در راه عملی نیز انسان باید در برابر پروردگار خویش تسلیم شود و تنها خدا را در قلب خود جای دهد و تمام اعمال را برای رضای او انجام دهد تا خویشتن را از سقوط در دام خودپسندی و اسارت نفس نجات داده، زمینة صعودش را به قلة رفیع انسانیت فراهم کند.

عنوان این پژوهش تربیت دختران از دیدگاه اسلام می باشد. موضوع تربیت دختران و جایگاه آنها در اجتماع از دیرباز جزء موضوعات بنیادی و اساسی اسلام بوده است امروزه با رشد تکنولوژی و رویکرد دوباره بشر به مسئله دین و تربیت الهی موضوع تربیت فرزند و شیوه رفتار با آنها همچنان با اهمیت است. اگر دخترانمان با بهترین شیوه که همان شیوه و روش اسلام است تربیت یابند می توان ادعا کرد که ریشه بسیاری از نابسامانیها و کج رفتاریها ریشه کن می گردد. این پژوهش با هدف پاسخگویی به نیاز جامعه برای داشتن دخترانی سالم و دادن دستورالعمل های مفید برای کلیه کسانی که دست اندرکار تربیت دختران هستند انجام شده است. لذا علاوه بر خانواده ها، سایر نهادهایی که به نوعی با تربیت دختران سروکار دارند از جمله مدارس دخترانه نیز خواهند توانست از نتایج این پژوهش بهره مند گردند. این پژوهش در قالب شش فصل به مباحث ضروری در موضوع تربیت دختران می پردازد. تربیت به معنای پروراندن و فراهم کردن زمینه ها و عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهای انسان در جهت مطلوب است. مبانی و اصول تربیت دختران عبارتنداز: اراده و اختیار، اصل تعلیم پذیری انسان و گرایش های فطری که در نهاد تمام انسانها نهفته می باشد. رساندن دختر به مرحله رشد روانی و ایجاد روانی متعادل و داشتن اخلاقی نیک و آشنایی او با فنون و شیوه های زندگی از اهداف فردی، روانی و اخلاقی تربیت آنها به حساب می آید. تفاوت دختران و پسران بدان گونه است که وظایف و حقوق و مسئولیتها بین آنها تقسیم گردد. با توجه به ظلم و ستم ها فراوان که در برهه ای از زمان بر زنان روا می شد اسلام به دختران و زنان کرامت وارزش بخشید و آنها را موجوداتی با ارزش شمرد که برای اداره خود و نسل آینده از قدرت کافی برخوردارند. از جمله مراحل تربیت کودک، مرحله قبل از ولادت می باشد که شامل انتخاب همسر و دوران بارداری می گردد. دوران شیرخوارگی از حساس ترین دورانهاست که نیازمند تغذیه صحیح و توجه خاص به عواطف نوزاد می باشد. دوران کودکی از زیباترین دورانهای کودکان است و در مراحل نوجوانی و جوانی به واسطه بروز یک سری تغییرات از مراحل حساس زندگی دختران به حساب می آید. از جمله عوامل مؤثر در تربیت محیط های مختلف از جمله خانواده، مدارس، اجتماع، دوستان و...می باشد برخی از ضرورتهای تربیتی دختران در عصر حاضر توجه به علم آموزی، ازدواج و حجاب آنها می باشد که امروزه دختران در عرصه دانش اندوزی رشد چشمگیری داشته اند. شیوه پژوهش به اعتبار ماهیت و روش توصیفی است و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است. منابع مورد استفاده در این پژوهش کتب حدیثی مثل بحارالانوار از مرحوم مجلسی و وسائل الشیعه حر عاملی و کتب اخلاقی مثل کتاب بهشت جوانان از اسدالله محمدی نیا و اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی از امام علی ( علیه السلام) از زین العابدین قربانی و تعلیم و تربیت در اسلام از استاد مطهری استفاده شده است. و کتب روانشناسی و تربیتی مانند کتاب اسلام و تربیت دختران از علی قائمی. واژگان کلیدی در این پژوهش عبارتنداز: تربیت دختران، اصول تربیت، تربیت مذهبی دختران، بلوغ و ازدواج و عفاف دختران، و وراثت و محیط تربیت.

امام خمینی(ره) این عالم ربانی و فرزانه، با سیراب شدن از سرچشمه فیض الهی و با تهذیب و تزکیه درونی، یک شخصیت اخلاقی و عرفانی به تمام معنا برای طالبان حقیقت شناخته شده است. ایشان قرآن را یک کتاب اخلاقی می دانستند و انسان ها را نیازمند اخلاق؛ آن هم اخلاقی که از قرآن و سخنان گهربار معصومین علیهم السلام سرچشمه گرفته است. مکتب اخلاقی ایشان نیز برگرفته از مکتب قرآن است. از این رو در آثار اخلاقی خویش با بهره گیری از روایات ائمه(ع) به بیان فضایل و رذایل اخلاقی، آثار آنها، تنبه دادن خوانندگان و مواعظی در این جهت پرداخته اند و راه کارهای علمی مناسب برای آراستگی به فضایل به و زدودن رذایل بیان کرده اند؛ که در راستای این تبیین و توضیح و برای تقریب به ذهن مطالب به آیات شریفه قرآنی استناد فرموده اند. در این پژوهش تلاش می شود میزان اتکای ایشان به آیات شریفه بررسی شود و موارد استنادات قرآنی و بعضی استنادات روایی آثار اخلاقی ایشان بیان شود.

موضوع این پایان نامه «بررسی وظایف اخلاقی و دینی فرزندان نسبت به والدین در متون اسلامی» است که با تأمل در آیات قرآن، استفاده از احادیث ائمه طاهرین(علیه السلام) و استفاده از اندیشه ها و اندرزهای عالمان علوم دینی در شش فصل تدوین شده است: در فصل اول، کلیات تحقیق بیان شده است. در فصل دوم، اهمیت و جایگاه والدین در متون اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم انواع و گونه های مختلف وظایف فرزندان از نظر اخلاقی، دینی، اجتماعی و اقتصادی با استفاده از متون اسلامی بررسی شده است. فصل چهارم شامل دو قسمت است: در قسمت اول، احسان و نیکی و اهمیت آن ذکر شده و در قسمت دوم، به نیکی و احسان به والدین و آثار اخروی آن پرداخته شده است. در فصل پنجم، عاق والدین مورد بحث قرار گرفته است. فصل ششم شامل سه قسمت است: در قسمت اول، گستره و قلمرو وظایف فرزندان نسبت به والدین، در قسمت دوم، محدودة اطاعت فرزندان از والدین و در قسمت سوم، وظیفه فرزندان نسبت به والدین غیر مسلمان و گناهکار بررسی شده است.

موضوع این تحقیق بررسی اجمالی خرافات است. متأسفانه کم نیستند کسانی که در عصر دانش، هنوز به دنبال خرافات و موهومات بوده و آن چنان به آن پایبند هستند که لحظه لحظه ی زندگیشان از آن متأثر می شود و اعتقاد به پیشگویی، فال بینی، کف بینی و دیگر خرافه ها به حدّی قوی است که در برخی موارد، افراد دلایل و علت های علمی پدیده ها را به طور کلی انکار می کنند. با توجه به این معضل که یک آسیب جدّی برای عرصه های فرهنگی، دینی و علمی جوامع محسوب می شود، ضرورت انجام چنین پژوهشی مشخص می گردد. هدف از بررسی این موضوع، بالا بردن سطح آگاهی مردم در مورد چیستی خرافه، انواع و مصادیق آن، تعدادی از راهبردهای مقابله با خرافات و ذکر دیدگاههای اسلام می باشد. این پژوهش شامل دو بخش می باشد، بخش اول با عنوان علل، آثار و راهبردها، شامل چهار فصل است که عبارتند از ؛ خاستگاه ، گستره و انواع خرافه- آثار زیان بار خرافات- دیدگاه اسلام درباره خرافه گرایی- راهبردهای خرافه زدایی. بخش دوم با عنوان نمونه ها و مصادیق خرافه گرایی شامل شش فصل با عناوین ذیل می باشد؛ نمونه هایی از خرافه در میان اقوام گوناگون، سعادت و نحوست ایام - تفأل و تطیّر- خرافه های مربوط به چشم زخم- نمونه هایی از خرافه های رایج در ایران- طالع بینی و فال گیری و شانس. نتیجه ی بدست آمده از پژوهش حاضر این است که خرافات در عرصه های مختلف زندگی مردم از جمله فرهنگی، علمی و دینی رسوخ یافته و عموماً هر کجا دلیل چیزی مشهود نبوده است، خرافات و موهومات سر برآورده اند. و از آنجا که خرافات یک نوع و گونه ی واحدی نیست، نمی توان برای آن یک راه مبارزه ی مشخص تعیین نمود. امّا به طور کلی می توان گفت برای جلوگیری از ورود خرافه به عرصه های زندگی راههای ذیل مؤثر می باشد: از بین بردن جهل، تأمّل و تعمّق در مسائل، پیروی از حقایق، نپذیرفتن عقاید بی پایه و اساس، عقلانیت داده ها، ارتقای معرفت دینی، تقویت حس انتقاد و روشن اندیشی در برابر جمود فکری. پیشنهاد من به صاحبان امر در عرصه ی صدا و سیمای جمهوری اسلامی این است که با تهیه ی فیلم ها و سریال های جذّاب، مردم را از انواع و مصادیق خرافه ها در زندگیشان آگاه ساخته، آنها را به حذف خرافات از متن کارهایشان تشویق نمایند.

این رساله با عنوان «بررسی اهداف، اصول و روش های تربیتی از دیدگاه قرآن» در چهار فصل تنظیم شده است: در فصل اول (کلیات) به تبیین مسئله، سؤال ها، هدف، پیشینه، روش و مفاهیم کلیدی تحقیق پرداخته شده است. فصل دوم به اهداف تربیت اختصاص دارد که عبارت اند از: هدف غایی (قرب و رضوان الهی)، اهداف طولی (اسلام، ایمان، تقوا، ورع، یقین و رضا) و اهداف عرضی (اهداف تربیتی انسان در ارتباط با خود، خدا، دیکران و طبیعت). در فصل سوم، تناسب تکلیف با قدرت، تدرج، اعتدال، تغافل، استمرار و انگیزه درونی از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم، برای تحقق بخشیدن به اهداف تربیتی، روش هایی از قبیل: تشویق و تنبیه، تبشیر و انذار، تمثیل و تشبیه، پرسش و پاسخ، داستان گویی و تذکر بررسی شده اند.

رساله حاضر تحت عنوان ترجمه قسمتی از کتاب ولادت حضرت رسول(ص) است که از کتاب کل التواریخ تالیف علامه ابوالحسن علی بن ابواکرم مشهور به ابن اثیری جزری استخراج شده است. که عمده مطالب مطرح شده در رساله حاضر پیرامون موضوعاتی چون: بیان ولادت رسول اکرم(ص)، بیان سلطنت هرمز انوشیروان، بیان پادشاهی خسرو پرویز بر هرمز، بیان حادثه ذی قار و سبب و علل آن و.... می باشد که محقق جهت توضیح بیشتر به آیات و روایات استناد کرده است.

فاطمه زهرا ( س) جلوه جلال و جمال خداوندی و آیینه تمام نمای خصال نبوی و سیره علوی بود. یگانه بانویی که دیده روزگار به علو کرامتش خلقی ندیده بود و گوش به فضل و شرافتش مقامی نشنیده بود. نوشتار حاضر باعنوان « حضرت زهرا ( س) از رحلت پیامبر ( ص) تا شهادت » می باشد. حضرت زهرا در نزد پیامبر ( ص) از منزلت ویژه ای برخودار بودند. ایشان در واقعه احد حضور داشتند و به مجروحان کمک می کردند و زخم های آنان را مداوا می کردند . با مرگ نابهنگام رسول اکرم ( ص) غم و اندوه های جهان بر حضرت فاطمه(س) روی آورد. بعد از رحلت پیامبر(ص) عده ای از بزرگان شهر مدینه در سقیفه بنی ساعده جمع شده و تصمیم گرفتند که جانشینی برای پیامبر ( ص) انتخاب کنند در حالی که حضرت علی ? و یاران با وفای ایشان هنوز مشغول کفن و دفن پیامبر ( ص) بودند. سرانجام ابوبکر را به عنوان خلیفه خود بعد از پیامبر ( ص) قبول کردند. هنوز چند روز از خلافت ابوبکر نگذشته بود که دستور داد وکیل فاطمه ( س) را از فدک بیرون کرده و آن را به تصرف خویش در آورد. فدک سرزمین حاصلخیزی میان خیبر و مدینه بود که طی فتح خیبر به دست سپاه اسلام رسید ، پیامبر ( ص) بعد از آنکه آیه 26 سوره اسراء نازل شد فدک را به فاطمه ( س) بخشید. بعد از جریان غصب فدک و رحلت پیامبر اکرم(ص) حضرت فاطمه(س) به بستر بیماری افتادند و سرانجام روز بیست و هفتم جمادی الاول سال 11 هجری وفات نمودند. ضرورت و اهمیت این تحقیق از آن جهت است که حضرت زهرا ( س) نه تنها برای شیعیان بلکه برای تمام زنان و مردان آزاده جهان الگو می باشد. و از جمله بارزترین مشخصه آن حضرت که همه باید از آن الگوپذیری داشته باشند مسئله دفاع و حمایت همه جانبه ایشان از مولا و رهبر خویش است که حتی در این راه به شهادت هم رسیدند. هدف از ارائه این تحقیق این است که ؛ الگویی گرانقدر برای رهروان و زائران و عاشقان حضرتش معرفی نموده باشم. ازسویی دیگر همه ساله میلیونها زائر ایرانی مسلمان از کشور شیعی و انقلابی ایران و سایر سرزمینها عازم قبرستان بقیع، این خانه دلها، می گردند که لازم است اطلاعات و آگاهی کافی از زندگی کوتاه ایشان و علت شهادت او و علت مخفی بودن قبر آن حضرت داشته باشند. با توجه به بررسی هایی که در این راستا انجام دادم بنابر اقتضای طبیعی موضوع و بحثهای تاریخی آن سعی نمودم در درجه اول از منابع دست اول همچون وسائل الشیعه از محمد بن حسن حر عاملی؛ منتهی الآمال از شیخ عباس قمی؛ مکارم الاخلاق طبرسی و ... استفاده کنم ولی در عین حال از آثار مکتوب به زبان فارسی و تحقیقات کنونی و معاصر هم غافل نشده و هر جا مطلب جالب توجه ، لطیف و برداشتی تازه و مطلبی دلنشین یافته ام از آن هم بهره گرفته ام . کلیدواژه های این تحقیق عبارتند از : فاطمه، عصمت، شهادت، غصب ، عشیره.