جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه، کوشش شده است تا به تهمتی که امروزه از سوی برخی فرقه های مسلمانان بویژه وهّابیت به شیعه زده می شود، مبنی براین که شیعه، بدعت گذار در دین است، پاسخ داده شود. سعی ما در این رساله، ارائه تعریفی از بدعت است و قیود آن را مشخّص ساخته، و با ذکر نمونه های بارزی از بدعت، از سوی بدعت گذاران، کوشیده ایم این اتّهام را از دامن شیعه پاک کرده، برای جلوگیری از بدعت و مبارزه با بدعت گذاران، راه حل هایی را پیشنهاد کنیم که مهم ترین آن ها عبارتند از: 1. شمول و فراگیری قوانین اسلامی و دایره مباحات 2. عرضه معضلات به کتاب و سنّت 3. ممنوعیت افتا به غیر علم 4. ممنوعیت اجتهاد در مقابل نص و تشریع 5. شناساندن ثقلین و کشتی نجات امّت. در صورت عمل به این راه حل ها، توفیق مبارزه با بدعت و بدعت گذاران را خواهیم یافت.

رساله حاضر ترجمه ابواب سوم، چهارم و پنجم از جلد اول کتاب محجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء تألیف مولی محسن فیض کاشانی می باشد که اخلاق اسلامی را شرح می دهد. هدف نگارنده از بیان این موضوع ترغیب خود و دیگران به سوی علم آموزی؛ آن هم دانش در مسیر واقعی می باشد. زیرا در این کتاب به علوم پسندیده و ناپسندیده، مناظره، آداب و وظایف متعلم و معلم اشاره شده است. آنچه که در باب سوم از این کتاب در این رساله دیده می شود شامل: گفتار در چیزهایی است که عامه مردم آنها را از علوم پسندیده می شمارند. و همچنین شرح کیفیت و تبدیل اسامی علوم که عبارتند از: فقه، علم، توحید، موعظه و حکمت و نیز بیان مقدار پسندیده علوم شرعی و مقدار مذموم و ناپسند آن. باب چهارم به علت روی آوردن مردم به مناظره، به بیان شروط و آداب و آفات آن و همچنین گفتار در بیان آفات مناظره و مهلکات اخلاقی که از آن به وجود می آید اختصاص یافته است. باب پنجم در آداب دانشجو و استاد است، آداب و وظایف دانشجو بسیار است لکن مجموع آنها در نه جمله منظم شده است. و در پایان رساله به هشت وظیفه از وظایف معلم، مرشد و راهبر نیز اشاره شده است.

آنچه این نوشتار در پی آن است بیان راه های چگونگی بهبود روابط زوجین در خانواده با بهره گیری از اسلام ، تعالیم والای قرآنی ، احادیث و مطالبی در زمینه روانشناسی خانواده ( ویژگی ها و خصوصیات مختص به زنان و مردان و چگونکی برخورد با این ویژگی ها ) می باشد . با توجه به وضعیت متزلزل خانواده های امروزی آگاهی بخشی زوجین نسبت به چگونگی رفتار با شخصیت ، علایق و افکار همسر خویش بسیار ضرورت دارد ، تا در سایه این تعالیم و سعی بر بالا بردن اعتقاد خانواده به وجود منبعی ازلی و ابدی و فنای دنیا و زندگی جاودانی آخرت ، گامی هر چند کوچک در استحکام بنیان خانواده و ایجاد گرمی در خانواده را برداشته باشیم . در این تحقیق راهکارهایی همراه با مثال های عینی جهت عبرت گرفتن زوجین آورده شده و البته خوشبختی کامل به دست نمی آید مگر با اراده و خواست فرد و زوجین و عمل به یادگیری سالم . در اینجا قابل به ذکر است ، بیان شش نکته به عنوان نکات موثر در خوشبختی : 1- توکل 2- توسل 3- صبر 4- احترام متقابل 5- تشکر 6- عذرخواهی 7- گذشت 8- خوش گویی 9- خوش رویی 10- خوش خویی . بدین منظور که زوجین می توانند با توکل به منبع قادر ، عالم و رحمان و رحیم و توسل به ائمه اطهار ( علیهم السلام ) ، آرامشی همیشگی را بدست آورده و با رعایت مداوم هشت نکته دیگر ، از خوشبخت بودن خویش لذت برده و خدا را شاکر به نعمت های پیاپی و بی دریغش باشند . این نوشتار بر این هم تاکید می کند که توجه بیشتر به یادگیری چگونگی روش های خوشبختی و رفتار با شخصیت ها از لحاظ روانشناسی همراه با آمیختن این یادگیری ها با اسلام و تعالیم قرآنی در این زمینه موجب موفقیت در برقراری ارتباط با همسر و در نهایت ایجاد خوشبختی می شود . در تهیه این مجموعه از کتاب های متعدد اسلامی ، مذهبی ، اخلاقی و روانشناسی مرتبط با موضوع استفاده شده است .

هدف پژوهش بیان ویژگیهای شخصیتی مشاور در اسلام است ، ابتدا به تجزیه و تحلیل مفاهیم مندرج در عنوان پرداخته و سپس مفهوم شخصیت را از نظرگاههای دانشمندان از جمله فروید، آلبرت آلیس ، کارل راجرز و.. از دید منابع اسلامی بررسی کرده و به تحلیل رابطه شخصیت و اجرای نقش نشسته است به این منظور که ، مشاوره دادن و یا مشورت خواستن یک نقش است و شاکله هرکس بر نقشی که ایفا می کند، تاثیر دارد و اگر چنین است که هست پس ویژگی عامه مشاوران در هر نوع مشورتی که از آنها خواسته شود، چگونه تعیین می شود؟ در ادامه بحث " شخصیت " این را از دید اخلاق اسلامی مورد توجه قرار داده است . کلمه دیگری که دراین بررسی مورد عنایت بوده ، مفهوم ویژگیهای مشاور بوده که در آغاز با سوال " مشاور کیست و چیست ؟ " از زوایای گوناگون درصدد پاسخگویی به این سوال برآمده است ابتدا به بیان رابطه مشاور و نقش او پرداخته ، سپس به بین ویژگیهای شخصیتی مشاور، از طریق بررسی رابطه معانی الفاظ مترادف با مشاوره و مشورت مانند شورا، مشارکت ، دلالت ، هدایت یا راهنمائی و همچنین لغات متضاد آن از جمله : ضلالت و یاغی ، مقایسه مشاوره و راهنمائی ، تعریف هر کدام و بیان انواع هدایت پرداخته است در پایان بررسی ویژگیهای مشاور می توان گفت ملاک ما در تعیین این ویژگیها آن بخش از خصوصیات اخلاقی است که شارع مقدس آن را برجسته تر کرده و نمایانده است . مثلا علی (ع ) در نهج البلاغه مالک را از مشورت با بخیل یا ترسو و یا حریص با ذکر دلایل متقن برحذر داشته است و براساس همین خصوصیات مرز مشاور را از غیر مشاور جدا کرده ، بعنوان ویژگیهای شخصیتی مشاور معرفی شدند

حسد در لغت به معنای آرزوی زوال نعمت از دیگری است و به کسی از وجود نعمت در دست دیگران ناراحت شود و آرزوی زوال آن را داشته باشد حسود گفته می شود. بخل نیز به معنای امساک از بذل است و مقابل آن جود می باشد. حسد شعبه ای از بخل است زیرا کسی که از انفاق آنچه دارد به دیگران بخل می ورزد، پس کسی که به نعمت های الهی بخل می ورزد در حالی که مربوط به او نیست به مراتب بخیل تر از اولی می باشد. از آنجا که حسد و بخل یکی از بیماریها و گناهان قلبی است و مضرات فردی و اجتماعی فراوانی به دنبال دارد، لذا شناخت این دو رذیله و تبعات آن می تواند به اصلاح خود و اجتماع کمک نماید. در این تحقیق به سوالاتی از این قبیل پاسخ داده شده است که: بخل و حسد به چه معناست و چه اتباطی بین این دو صفت وجود دارد؟ نشانه های حسد چیست؟ و مضرات فردی و اجتماعی حسد و بخل کدامند؟ چه عواملی باعث ایجاد آن می گردد و راه مبارزه با آن کدام است؟ آیا حسد همواره مذموم است؟ موانع انفاق که نقطه مقابل بخل است چیست؟ این تحقیق در 6 فصل پاسخ گوی این سوالات است. در فصل اول به معنای لغوی و اصطلاحی حسد و بخل پرداخته شده است. همچنین حسد و بخل در آیات و روایات نیز مورد بررسی قرار گرفته است. قرآن کریم پاکیزه گاه از حسد را ستوده و راه نجات از حسودان را پناه جستن به خداوند سبحان می داند و آثار پرهیز از آن را کم شدن فاصله طبقاتی، آرامش در جامعه، محبت و صمیمیت در دنیا و چندین برابر پاداش در آخرت برمی شمارد. در فصل دوم مراتب و نشانه های حسد مورد بررسی قرار گرفته است. برای حسد سه مرتبه ذکر کرده اند که در مرتبه اول شخص از این صفت در وجود خود ناراحت است و درصدد رفع آن برمی آید. در حالت دوم از حسد خود ناراحت نیست ولی ظاهر خود را از اطاعت آن باز می دارد و مرتبه سوم این میل را دوست داشته و در ناگواری های محسود شادی خود را اظهار می دارد. و این قسم سوم است که حرام می باشد. از جمله نشانه های حسد، انتقاد شدید، زود پذیرفتن، بدگویی در مورد شخص، سخن چی و ناراجتی از خوشی دیگران است. حال این حد ممکن است بر ثروت، شجاعت و یا حتی چیزهای جزئی باشد. در فصل سوم به مضرات فردی اجتماعی بخل و حسد پرداخته شده است: بیماری روحی، کوتاهی عمر و منفور شدن از جمله آثار فردی و جلوگیری از ترقی، تنزل جامعه از آثار اجتماعی حسد می باشد ایجاد دشمنی، نابودی انسان و دوری از خداوند نیز از جمله مضرات بخل می باشد. در فصل چهارم به عوامل ایجاد بخل و راه مبارزه با آن ها پرداخته شده است. عداوت و دشمنی، حفظ ارزش خود، ترس از نرسیدن به مقصود، حب ریاست، حرص، بخل، احساس حقارت و شکست زیاد از عواملی است که موجب بروز حسد می شود. دوستی بیش از حد مال دنیا نیز بخل را به دنبال دارد. راه مبارزه با حسد در دو مرحله پیشگیری و درمان امکان پذیر است. در فصل پنجم به ضد بخل و حسد اشاره شده است. ضد بخل، بخاوت است و انفاق به قلب، به جوارح، به بیان و به امور خارجی مثل مال از اقسام ان است. در فصل ششم به عوامل کلی که سقوط اخلاقی و روش خودسازی و ویژگی تربیت اسلامی پرداخته شده است. پیروی از هوای نفس، دنیا و شیطان از عوامل سقوط اخلاقی هستند. تقویت عقل، تفکر از عمل و بدبینی به نفس از راههای خودسازی انسان است. در این تحقیق متون دینی مورد بررسی قرار گرفته است و با روش کتابخانه ای به گرد آوری و توصیف موضوع پرداخته شده است. حاصل اینکه حسد به عنوان شاخه ای از بخل از جهت متون دینی مذموم و ناپسند است مگر در مورد نعمتی که نصیب فاجر شده باشد. پیامدهای حسد و بخل در جامعه قابل تأمل است و منجر به تفرقه، اختلاف و سایر آسیب های فردی و اجتماعی می شود لذا افراد جامعه باید سعی در ریشه کن نمودن این رذیله از وجود خود شوند و با استفاده از راه های تربتی مورد بررسی به نتایج مطلوب ست یابند. واژگان کلیدی این تحقیق حسد، بخل می باشد. حسد به معنای آرزوی زوال نعمت از دیگران و بخل نیز به معنای خودداری از بذل و بخشش نسبت به کسی که استحقاق آن را دارد.

این تحقیق، رابطه معلم و شاگرد را از دیدگاه اسلام مورد بررسی قرار داده است. در بخش اول پس از بیان مسئله، سؤال ها، اهداف، پیشینه، اهمیت، ضرورت و روش تحقیق و تعریف مفاهیم و واژه های کلیدی، مباحثی چون: ماهیت، اهمیت، ضرورت، عناصر، اجزا، انواع و موانع ارتباط مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دیگر این رساله، نقش معلم در تعلیم و تربیت، اهمیت و جایگاه شاگرد در تعلیم و تربیت و نقش و تأثیر رابطة معلم و شاگرد که خود شامل: حفظ و تقویت یادگیری، رشد فردی، رشد اجتماعی و رشد اخلاقی می شود، بررسی شده است. همچنین ویژگی ها و عوامل مؤثر ارتباط معلم و شاگرد از موضوعات مهمی است که به آن پرداخته شده است. در پایان، راهکارها و روش هایی برای برقراری ارتباط مؤثر بین معلم و شاگرد ارائه شده که مهم ترین آن، روش الگویی است.

این تحقیق سعی دارد به شیوه تبیینی موضوع بررسی آثار تربیتی "حمد و شکر " را مورد تحلیل و بررسی قراردهد. هدف از تحقیق: آشنا شدن با مفهوم «حمد و شکر» و آثار ارزشمند تربیتی آن دو، در زندگی انسان، به جهت بهره برداری از نتایج سودمند آن می باشد. در این راه از آیات قرآن کریم و تفاسیر، روایات، مخصوصاً صحیفه سجادیه و شروح آن و کتب اخلاقی موجود، کمک گرفته شده است. شمار منابع مورد استفاده جهت این تحقیق، بیش از هشتاد منبع تفسیری، روایی، اخلاقی .. می باشد. پایان نامه به (نه) فصل تقسیم می شود، و در هر فصل از بعدی به کند و کاو موضوع می پردازد. فصل اول: به کلیات اختصاص داشته و به بیان؛ مقدمه، تبیین مسئله، پیشینه تحقیق، سؤالات اصلی که مهمترین آن؛ سؤال از آثار تربیتی حمد و شکرمی باشد سؤالات فرعی، فرضیه پژوهش، روش تحقیق که کتابخانه ای با روش فیش برداری می باشد، محدودیتهای پژوهش، و تعریف اصطلاحات تربیت، حمد، شکر، پرداخته است. از آنجا که در اصطلاح، حمد؛ مساوق شکر محسوب می شود، و به لحاظ تفاوت استعمال آن دو، در متون دینی(مخصوصاً صحیفه سجادیه) ناچار شدیم که در ابتدا هر یک از این دو واژه را جداگانه مورد بررسی قرار داده و سپس به بیان نحوه ارتباط حمد و شکر، و آثار آنها پرداختیم. فصل دوم: با عنوان بررسی و تحلیل «حمد» به معنای لغوی و اصطلاحی، و پیشینه و بیان حقیقت حمد، و حکمت نقل حمد از زبان حق تعالی می پردازد. در ادامه به پیوند حمد و توحید و ارزش آن اشاره می کند و با بیان گستره حمد در زندگی به پایان می رسد. فصل سوم: به بیان منشأ حمد که « معرفت» است و راههای معرفت شامل: راه حس، عقل، دل، و مراتب معرفت و برترین مرتبه آن و پیوند معرفت با حمد می پردازد. فصل چهارم: با عنوان بررسی و تحلیل «شکر» به معنای لغوی و اصطلاحی، فضیلت، حقیقت، عامل، و لزوم شکر، اختصاص دارد. فصل پنجم: به بیان مراتب شکر کمترین و بیشترین و پیوند شکر با توحید، و در نهایت به نحوه ارتباط حمد با شکر، می پردازد. فصل ششم: از اصلی ترین فصل های تحقیق است که به معرفی «آثار تربیتی حمد» که شامل دو بخش: الف) بهره مندی از آثار اخلاص و کسب مقامات برتر معنوی(توکل، رضا، تسلیم) ب) پالایش رذایل اخلاقی(تکبر، غرور، بخل، طمع، حسد، حرص) در سایه کسب معرفت نسبت به اسماء و صفات حمیده حق، پرداخته است. لازم به ذکر است که در فصل بررسی آثار، از بیانات ارزشمند امام سجاد(ع) به خوبی استفاده شده است. فصل هفتم: فصل هفتم نیز مانند فصل ششم، از اهمیت برخوردار است، و به معرفی « آثار تربیتی شکر» شامل دو بخش: بخش اول شامل: الف) بهره مندی از آثار ذکر ب) تقوامداری، ج) قناعت ورزی و آثار آن، بخش دوم شامل: الف) مسئولیت پذیری در ادای حقوق، ب) انفاق گری و رفع نیازهای اجتماعی، می پردازد. لازم به ذکر است که بخش اول شامل آثار فردی است که از طریق ارتباط بنده با خدا ایجاد می شود. و بخش دوم شامل آثار اجتماعی است که از طریق رابطه انسان با انسانهای دیگر ایجاد می شود. و در پایان فصل، به نمونه هایی از سیره شاکران، اشاره شده است. فصل هشتم: به معرفی « کفران » و عوامل آثار زیانبار آن همچون: رذایل اخلاقی و نتیجه سرکشی اقوام و افراد ناسپاس می پردازد. فصل نهم: فصل پاسخ به سؤالات اصلی و فرعی و اسنتتاج می باشد.

رذایل اخلاقی، صفاتی هستند که در زندگی فردی، اجتماعی، مادی و معنوی انسان نقش مؤثری دارند بنابراین بررسی و شناخت آن ها ضروری است. عجب، از جملة رذایلی است که نقش زیانباری در سرنوشت انسان دارد و از همین روی این رساله به بررسی آن از دیدگاه آیات و روایات پرداخته است؛ البته در این بررسی علاوه بر آیات و روایات، به گفتار بزرگان اخلاق نیز توجه شده است. عجب با تمام مراتب و ریشه هایش (جهل، غفلت، حب نفس، ضعف عقل و احساس حقارت) نکوهش گردیده و از گرفتار شدن به دام آن، به شدت نهی شده است؛ زیرا این خصلت ناپسند دارای پیامدهای شوم دنیوی و اخروی است که زمینة سقوط و هلاکت انسان را فراهم ساخته، او را به سر حد شرک و کفر می رساند. برای پیشگیری و درمان عجب، دو راه «شناختی» و «عملی» ذکر شده است. انسان در راه شناختی، حقیقت خویش را می شناسد و می یابد که وظیفة او فرمانبرداری از خدا است، همچنین به پروردگار خویش شناخت پیدا می کند و او را مالک همة موجودات می داند و این گونه شناخت را همواره در خود فعال و زنده نگه می دارد. انسان باید اسبابی را که زمینه ساز عجب است بشناسد و از پیدایش آن در وجود خویش جلوگیری بنماید. در راه عملی نیز انسان باید در برابر پروردگار خویش تسلیم شود و تنها خدا را در قلب خود جای دهد و تمام اعمال را برای رضای او انجام دهد تا خویشتن را از سقوط در دام خودپسندی و اسارت نفس نجات داده، زمینة صعودش را به قلة رفیع انسانیت فراهم کند.