جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در ادبیات برای واژه سیاست ریشه ها و معانی مختلفی نوشته اند و در جوامع مختلف و زمانهای متفاوت ، برگان زیادی برای سیاست تعاریفی آورده اند که نشان دهنده طرز تفکرات متفاوت است. در اسلام و جوامع مسلمین سیاست براساس ملاکهای مشخص و ضامن مصلحتی فراگیر می باشد. حضرت علی ( علیه السلام) هم در خطبه های خود برای سیاست تعاریفی آورده اند و برای آن صفات و معیرهایی را قرار داده اند. انتخاب دیر هنگام حضرت علی ( علیه السلام) بعنوان خلیفه مسلمین باعث به وجود آمدن مشکلات عدیده حکومتی و فراموش شدن اسلام و سنت نبوی شده بود. حضرت برای برگرداندن جامعه مسلمین به مسیر واقعی آن و پیشرفت بیشتر آن سعی کرد اصولی را در برنامه حکومتی خود قرار دهد و بر طبق آنها عمل نماید. حضرت 3 اصل را در اداره حکومت در پیش گرفتند: 1. عدالت و اصلاح و تفهیم واقعی معنای عدالت در خطبه ها و نامه های خویش و بکارگیری عملی آن در مسائل اجتماعی و اقتصادی 2. واحد ( اصلاح و تفهیم و ثمرات وحدت را به جمعه معرفی کرد و برای حفظ وحدت ؛ مشارکت مردم ، تأمین امنیت اجتماعی ، حفظ آزادی مخالفان ، بیان آزادی در انتقاد بیان مسائل و مشکلات مردمی 3. کارگزاران حکومتی برای عملی شدن دو اصل قبل حضرت ، صفات و وظایف مشخص برای کارگزاران معرفی کرد و نظارت را برای حفظ این صفات و وظایف. برنامه و تصمیمات علوی باعث به وجود آمدن مخالفان هم شد. اما امام در برابر آنها هم راهبردها و روشهای مشخص داشتند و راه اخلاقی در برخورد با دشمنان را مقدم بر هر رفتاری می دانستند. این پژوهش از 3 بخش تشکیل شده است ؛ بخش اول: معناشناسی که شامل 2 فصل ؛ فصل اول: سیاست ، حکومت و ضرورت وجود حکومت فصل دوم: سیاست و حکومت از نظر حضرت علی ( علیه السلام) و اهداف حکومتی ایشان بخش دوم : اصول حکومتی حضرت علی ( علیه السلام) و شامل 3 فصل می باشد؛ فصل اول: عدالت، فصل دوم: وحدت فصل سوم: کارگزاران حکومتی بخش سوم: مخالفین حکومت علوی و کیفیت برخورد با آنان و شامل 2 فصل می باشد ؛ فصل اول: مخالفین حکومت علوی، فصل دوم: آداب اخلاقی حضرت در جنگ.

در این پژوهش بحثی دربارة سندیت نهج البلاغه و شرح زندگانی ابن ابی الحدید آمده و آثار این دانشمند معتزلی و کتاب شرح نهج البلاغة او معرفی گردیده است. ماهیت و اهداف دولت اسلامی از دیدگاه امیرمؤمنان تبیین و جریان های گوناگون سیاسی صدراسلام و عملکرد و اهداف آنان براساس اصیل ترین منابع تاریخ صدر اسلام که مورد استفادة ابن ابی الحدید بوده، بررسی شده است. ویژگی ها و مؤلّفه های جامعة آرمانی موردنظر امیرمؤمنان معرّفی شده و مواضع سیاسی و سیرة عملی امیرمؤمنان و مخالفان آن حضرت تبیین و مقایسه گردیده و در این بررسی به منابع درجة اوّل که مورد استفادة ابن ابی الحدید بوده، استناد شده است. برخی از این منابع هم اکنون در دسترس نیست. با استناد به این منابع حوادث سیاسی تاریخی جامعة اسلامی پس از رحلت رسول اکرم تا شهادت امیرمؤمنان مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته و شیوة تبلیغاتی معاویه و ترفندهای سیاسی او و تأثیر آنها بر جامعة عصر امیرمؤمنان تبیین گردیده است. دیدگاه معتزله بویژه ابن ابی الحدید دربارة جریان ها و حوادث سیاسی تاریخی صدر اسلام تا سال چهل هجری بررسی شده است. مواردی مانند نام اماکن، شخصیت های تاریخی، دانشمندان، کتب و موارد دیگر که نیاز به توضیح داشته در پاورقی ها شرح داده شده و در این توضیحات مهمترین منابع مورد استناد قرار گرفته اند. این نوشتار بحثی سیاسی- تاریخی به شیوة توصیفی- تحلیلی و پژوهشی کتابخانه ای براساس منابع مکتوب درجة اوّل تاریخ اسلام است.

پایان نامه ی حاضر مشتمل بر چهار فصل با این موضوعات است: فصل اول، کلیات: معنای لغوی انفاق، فلسفه ی انفاق، اهداف انفاق، ارزش و اهمیت انفاق، وسعت و دامنه ی انفاق؛ فصل دوم، انفاق در قرآن: آداب، انگیزه ها و نتایج، دلائل، تشویق به انفاق، یکی از ویژگی های پرهیزگاران، موانع، انفاق ریایی و الهی، آفات انفاق؛ فصل سوم، اقسام، مراتب و مصارف انفاق؛ فصل چهارم، آثار انفاق.

شناخت ابعاد وجودی و امتیازات و اوصاف مثبت و منفی انسان از دیدگاه قرآن است. در این پژوهش، پس از بیان کلیات و مفهوم شناسی واژه ها و اسامی انسان در قرآن و نیز تعریف انسان شناسی، به ارائه مبادی لازم در نقد انسان شناسی پرداخته شده و سپس ابعاد وجودی انسان و گرایش های فطری او مورد بررسی قرار گرفته و از ارتباطات انسان با خود، دیگران، خدا، طبیعت، جامعه، تاریخ، و شیطان بحث شده است. آنگاه اوصاف مثبت و منفی طبیعت انسان و سرّ دوگانگی اوصاف انسان در قرآن ارزیابی شده و عوامل رشد انسان و نیز موانع رشد و وسایل و روش های رشد انسان تبیین گردیده و از تعدیل غرایز انسان و حیات او سخن رفته است

تحقیق حاضر به بررسی انسان در قرآن و نهج البلاغه در پنج بخش با این عنوان ها پرداخته است: بخش اول، ماهیت و حقیقت انسان: واژه شناسی انسان، ماهیت و حقیقت انسان؛ بخش دوم، انسان و معمای آفرینش او: نظریات دانشمندان جهان، نظریه قرآن، نظریه نهج البلاغه؛ بخش سوم، طبیعت و فطرت انسان: نظریات صاحب نظران جهان، نظریه قرآن، نظریه نهج البلاغه؛ بخش چهارم، ابعاد مثبت و منفی طبیعت: نظریه قرآن، نظریات صاحب نظران، ابعاد مثبت طبیعت انسان، ابعاد منفی طبیعت انسان؛ بخش پنجم، ابعاد وجود انسان: اهمیت و ضرورت شناخت ابعاد، نفس و روح در لغت، نفس و روح در قرآن مجید، روح در نهج البلاغه، عقل در نهج البلاغه، نشانه های عقل، آفات عقل، قلب در قرآن مجید، قلب در نهج البلاغه، محدودیت قلمرو قلب.

برای انفاق تعابیر و معانی مختلفی در کتب گوناگون آمده است. منظور قرآن از انفاق کردن بالاتر از سطح درک ما است. بدین معنا که قلمرو آن تمام وجود انسان، خواسته ها و علائق و دارائی های او را در بر می گیرد. برخی گمان می کنند که انفاق تنها فلسفه اش پر شدن خلأهای اجتماعی است، اما باید گفت که اینطور نیست، بلکه انفاق رابطه ای با « ساخته شدن» دارد، اینکه انسان چیزی را که دوست دارد از خود جدا کند و به دیگری ببخشد، یعنی وجود او ساخته شده که مظهر رحمانیت پروردگار بشود. ارزش انفاق به قدری زیاد است که خداوند انفاق را در قرآن همراه با نماز ذکر کرده است و از جمله مهمترین انگیزه هایی که موجب می شود انسان دست به این کار بزند رضایت و خشنودی پروردگار متعال می باشد. همانگونه که به انفاق بسیار سفارش شده، گاهی اوقات نیز اسباب و عللی مانع می شود که انسان این عمل نیک و پسندیده را انجام ندهد که بارزترین این علل حرص، بخل و نفاق می باشد. از آنجا که انفاق نوعی خودسازی است یعنی از خود کاستن و به دیگران پرداختن، بنابراین دارای آداب و شرایط گوناگونی نیز می باشد که مهمترین شرط آن را می توان رضایت و خشنودی خداوند دانست، بدین مفهوم که انفاق ما باید برای رضای خدا باشد تا موجب کسب رضایت او بشود. نقطه ی مقابل این مطلب هم این است که اولین و بهتر است بگوییم مهمترین پیامد ترک انفاق نیز بی اعتمادی به خدای متعال می باشد. انفاق دارای آثار جاودانی فراوانی می باشد از جمله، محفوظ در حساب خداوند و توشه ای برای آخرت و در واقع بهترین تجارتی است که انسان می تواند برای خودش انجام دهد. ارزش واقعی مال به آن نیست که در جایی و در نزد کسانی، روی هم انباشته شود، بلکه بدان است که وسیله ای برای برآوردن نیازمندی های زندگی و در حقیقت وسیله ای برای تکامل رشد آدمی و عاملی برای رسیدن به تقوی و جاودانگی باشد و این جز به انفاق تحقق پیدا نمی کند. انفاق، فقر را که از موانع عمده تکامل اجتماع و سبب عقب ماندگی و متلاشی شدن جامعه است نابود می سازد و زمینه های بهره کشی از مردمان و مکیدن خون آنان را از میان بر می دارد. و سبب از بین رفتن تفاوت های عظیم در سطح زندگی مردم می شود، و پایگاه اساسی فتنه ها و مفاسد و دشمنی ها را که سبب از بین رفتن آرامش اجتماع و وحدت جامعه و امنیت آن است نابود می کند. بنابراین انفاق، برانداختن عملی جمع مال و انباشتن آن است، از راه پراکندن مال میان مردمان و هزینه گذاری ها و زمینه سازی برای دسترس داشتن همه به آن. بر همین اساس این تحقیق در دو بخش تنظیم شده که هر بخش شامل چهار فصل می باشد، که بخش اول انفاق از منظر قرآن و سنت است که در فصل اول آن کلیات انفاق بررسی شده و در فصل دوم آن ریشه و منشأ انفاق مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل سوم و چهارم به موانع و آداب و شرایط پرداخته شده است و بخش دوم آثار و پیامدهای انفاق می باشد که در فصل اول آن بحث در مورد عظمت و اهمیّت انفاق است و در فصل دوم به آثار جاودانی انفاق اشاره شده است و در فصل سوم سرچشمه ها و پیامدهای ترک انفاق بررسی شده و فصل چهارم نیز به مصارف انفاق پرداخته شده است.

موضوع این پایان نامه « انسان کامل در قرآن» می باشد. از آنجا که خداوند حکیم هیچ امری را بی هدف نیافریده است باید برای انسان به عنوان اشرف مخلوقات در زمین نیز هدف و غایتی مهم را قرار داده باشد. خداوند انسان را مسجود فرشتگان کرده و خلیفه خود در زمین قرار داد؛ و شناخت انسان را جایگاه خویش و مراتبی که می تواند بدست آورد را جزء وظایف او قرار داده تا بدینوسیله خود را به مقام قرب الهی رساند. هدف از این نوشتار، بیدار کردن ذهن مخاطب نسبت به جایگاهش در عالم و تفکّر در ویژگی هایی که خداوند در وجود او به ودیعه نهاده است تا به هدف خلقتش برسد، می باشد و تلاش شده با مباحثی از جمله « هدف دار بودن خلقت» و « شناخت ابعاد انسانی» ابتداف امکان رسیدن به هدف بیشتر تبیین شود و سپس با معرفی دقیق کمالِ حقیقی و مراتب آن، اهمیّت این موضع بیشتر آشکار گردد. این نوشتار شامل چهار فصل می باشد: فصل اول کلیات تحقیق، فصل دوم هدف دار بودن جهان آفرینش که شامل دو قسمت مجزّاست: عنوان اول راجع به هدف کلی خلقت جهان و عنوان دوم، هدف کلی خلقت انسان. فصل سوم، مباحث راجع به اهمیت شناخت در تکامل انسان است که این فصل نیز تحت دو عنوان طرح گردیده است: اول اهمیّت شناخت در قرآن و دوم خودشناسی. و فصل چهارم که راجع به کمال نهایی انسان بحث می کند. و در پایان، فصل پنجم، نتیجه گیری و تجزیه و تحلیل این موضوع انجام گرفته است. مطالب یاد شده در فصول مختلف اکثراً از کتاب های مستند و مورد قبول به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده است. که با رجوع به کتابخانه عمومی شهرستان و کتابخانه های : حوزه علمیه خواهران و برادران. جهاد، مسجد امام صادق علیه السلام؛ و همچنین استفاده از کتاب های آستان قدس رضوی تهیّه و تنظیم شده است. در این میان توجه به سخنرانی های پخش شده از شبکه های صدا و صدا سیما نیز بی تأثیر نبوده است. حاصل آنکه: امری بدیهی است که خداوند از خلقت جهان و آفرینش انسان در پی غرض خاصی بوده که آن حرکت اختیاری انسان به سوی قرب الهی است و دیگر آنکه خدای متعال برای رسیدن انسان به این مقام او را رها نکرده و شرایط لازم را جهت نیل به این مقصود فراهم نموده است. برخی واژگان مهم و کلیدی که در این رساله، بسیار کارایی داشته را در اینجا مطرح نموده و به علت رعایت اختصار به ذکر معنای لغوی آنها بسنده می کنیم. 1- انسان؛ ( جمع اناسی و اناس) انسان، بشر 2- کامل ( جمع کمله) کامل و تمام برخلاف ناقص . 3- اخلاق ( جمع خلق) نیروسرشت باطنی انسان است که تنها با دیده بصیرت و غیر ظاهر قابل درک است. 4- قرآن: قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان که به نام های ( الفرقان، الکتاب، التنزیل، الذکر و المُصحف) نیز آمده است و دارای 114 سوره مبارکه می باشد. 5- غرض: ج اُغرض، هدف خواسته و نیاز قصد.

گزارشی اجمالی از سرگذشت و سرنوشت انسان قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا از منظر قرآن کریم است. پژوهش حاضر در پنج فصل تنظیم شده است. نویسنده ابتدا به مطالعة آیاتی که از سابقة انسان قبل از آفرینش سخن گفته است، پرداخته و ذکر کرده است که انسان در آغاز چیزی نبود، سپس به ارادة الهی وجود یافت و خدا از او بر ربوبیت خویش پیمان گرفت و انسان هم تعهد نمود به این عهد الهی وفا کند. وی سپس از چگونگی آفرینش انسان در دنیا بحث کرده و آورده است که از آیات قرآنی چنین بر می آید که انسان در دو مرحله و به دو شکل حیات مادی پیدا کرد: نخست از خاک، سپس از نطفه. نویسنده در ادامه به دوره های مختلف حیات دنیوی انسان اشاره کرده که شامل دوران طفولیت، بلوغ، رشد و کهن سالی است که با مرگ به اتمام می رسد و مرگ پایان دنیا و آغاز زندگی برتر انسان است. حیات برزخی انسان پس از مرگ فصل دیگری از این پژوهش است، که آیات دلالت کننده بر تجرّد نفس و بقای روح، بر وجود چنین حیاتی گواهی می دهد. دلایل اثبات آن، حوادث پایان جهان، اصحاب یمین و شمال از موضوعاتی است که در فصل پایانی از آن سخن گفته شده است.

موضوع این پایان نامه اعمال صالح از دیدگاه آیات قرآن و روایات معصومین (ع) است. این پژوهش درصدد معرفی دستورات عملی اسلام در ابعاد فردی واجتماعی و اعمال صالح به عنوان ثمره ایمان راستین است.