جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این پژوهش نخست تعریف لغوی زراعت را به دست داده، آن گاه با بررسی پیشینه آن در جوامع پیش و پس از اسلام در کشورهای اروپایی و مصر، ایران، سوریه، چین، عربستان، دیدگاه سه دین زرتشت، یهود و مسیحیت را در زمینه کشاورزی بیان نموده است. کشاورزی، زمین، آب، باد و نور از منظر قرآن، کشاورزی در سخنان پیامبر(ص)، ائمه(ع) و صحابه، احکام کشاورزی در اسلام مانند مزارعه، مساقات دیگر مباحث پایان نامه را تشکیل می دهد.

نویسنده ذیل آیه 48 سوره بقره در تفسیر مناهج البیان، معنای لغوی شفاعت و رابطه آن با توحید را بررسی کرده و مطالب تفسیر المنار در این زمینه را نقد می کند، پس از بررسی چند گروه آیات در مورد شفاعت نتیجه می گیرد که شفاعتِ نفی شده در قرآن، مربوط به مشرکان است، و معنای صحیح شفاعت در فرهنگ قرآن و حدیث را روشن می سازد.

در این پژوهش پس از طرح کلیات بحث، ابتدا به مفهوم حکومت در اندیشه امام علی(ع) سپس به فلسفه و ضرورت حکومت هم از دیدگاه عقل و هم از دیدگاه امام علی(ع) و همچنین به جایگاه حکومت از نگاه آن حضرت(ع) پرداخته شده است، و در مرحله بعد به اصول حکومتی حضرت علی(ع) از جمله: شرح صدر، برپاداشتن حق، عدالت، نفی سلطه، نفی استبثار، شورا، رفق و مدارا، عدم مداهنه، نظم و انضباط، مساوات، پرهیز از شتاب زدگی و سستی، پای بندی به عهد و پیمان، آینده نگری و عاقبت اندیشی اشاره گردیده است. مؤلف در صدد پاسخگویی به این سؤال بود که علل انحطاط حکومت ها از دیدگاه امام علی(ع) چیست؟ که پس از بررسی های لازم به نتایج زیر دست یافت: 1. علل سیاسی انحطاط حکومت ها:عدم پیروی از رهبری، ظلم و بی عدالتی، ترک جهاد، در خطر قرار گرفتن تهنیت، تهدید آزادی ها و نقض حقوق مخالفان و عدم نظارت بر حکمرانان. 2. علل فرهنگی، اجتماعی انحطاط حکومت ها: جدا شدن از اهداف فرهنگی و تربیتی، خود محوری حکمرانان، سازش کاری، چاپلوسی و بستن باب انتقاد، تفرقه، ترک امر به معروف و نهی از منکر، فاصله گرفتن از مردم، بد رفتاری حکمدانان با مردم و جهل به تاریخ. 3. علل اقتصادی انحطاط حکومت ها: فقر و تهیدستی، اخذ مالیات بدون عمران کشور، حیف و میل بیت المال، عدم نظارت بر بیت المال و عدم نظارت بر بازار.

این رساله دارای دو بخش است که بخش اول آن شامل پنج فصل به این شرح است: فصل اول: شناسایی مفسر و کتاب نفحات الرّحمن فی تفسیر القرآن. فصل دوم: تاریخ و حقانیت قرآن از نگاه شیخ محمد نهاوندی. فصل سوم: تحقیق در برخی آراء تفسیری نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن. فصل چهارم: روش تفسیری نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن و فصل پنجم: پیش درآمدی بر مقدمه نگاری مفسرین و تحلیل مقدمه نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن. بخش دوم تحت عنوان تصحیح، تحقیق و تعلیق «مقدمه نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن» می باشد که در این بخش مباحث مهمی پیرامون تاریخ و علوم و فضائل قرآن به رشته تحریر درآمده است.

نویسنده در مقدمه به بیان مراحل انجام کار خود شامل استنساخ از نسخه اصلی و مقابله با نسخه دیگر، عنوان گذاری، یافتن مآخذ آیات و اعراب گذاری آنها، اعراب گذاری اشعار، یافتن مآخذ روایات و حکایات، شرح احوال اعلام و اصطلاحات و عبارات فلسفی، عرفانی و ادبی پرداخته است. آنگاه روش تفسیری مؤلف و روش کار او در تفسیر را شرح داده و ویژگیهای تفسیر حاضر را بیان نموده است. به باور محقق، مفسر تمامی روشهای تفسیری را از لغت و حدیث و بیان معنی و اشاره به اسرار و باطن و تأویلات در تفسیر خود به کار گرفته و از این نظر تفسیری جامع را پدید آورده است. وی نقل احادیث فراوان، طرح مباحث عرفانی در سطحی عمیق و وسیع، بیان وجوه کامل اعراب آیات، بهره گیری از اشعار فارسی و عربی، به کارگیری نثری زیبا و مسجع و استفاده از مثل ها و عبارات حکما و قواعد اصولی، منطقی، عرفانی و فلسفی را از مهم ترین ویژگی های این تفسیر دانسته است.

موضوع این اثر اعراب القرآن در مجموعه عکسی از یک نسخه خطی است که تمام سوره های قرآن راشامل می شود، ولی در مواردی، به سایر موضوعات علوم قرآنی مثل: تفسیر، لغت، غریب القرآن، قرائت نکات بلاغی، اشتقاق و سایر موضوعات دیگر که به نوعی در ارتباط با علوم قرآنی، می پردازد. در این اثر،مصنف سعی کرده است تمام نکات صرفی و ظرایف ادبی و تفسیری و موارد دیگر را که در علم اعراب القرآن مهم به نظر می رسد، مطرح سازد که این امر درنوع خود کم نظیر است. با توجه به قرائن به دست آمده ازمتن نسخه مشخص می شود که مصنف حداقل در قرن ششم هجری یا فراتر از آن می زیسته است. از آنجه که متن نسخه از نظم و هماهنگی دستوری و نیز موضوعات برخوردار نبود، لازم بود که دسته بندی و مرتب شود وشیوه ای جدید در کتابت آن اعمال گردد. اهداف این پایان نامه عبارتند از: 1) ارائه اثری جامع و در عین حال موجز و مختصر در زمینه اعراب القرآن. 2) تجزیه وترکیب عبارات قرآن از جنبه های علمی و عملی و بیان نکات ظریف و لطایف در اسلوب بیانی قرآن.