جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر به بررسی بداء از منظر قرآن و حدیث می پردازد. کتاب در سه بخش، ابتدا تاریخچه بدا و تفاوت آن با نسخ را مورد بررسی قرار داده است، سپس به تأثیرات آن در عمل انسان می پردازد. وی در بخش دوّم کتاب به مصادیق بداء از جمله بداء در قصه داود(ع)، ذبح اسماعیل(ع)، فرار یونس(ع) و میقات موسی(ع) اشاره می کند و در بخش پایانی ضمن بررسی اختیار و جبر انسان، به سرنوشت حتمی و غیر حتمی و سعادت و شقاوت انسان و عوامل تأثیرگذار در آن می پردازد و نتیجه می گیرد بداء از اعتقادات امامیه است و اعتقاد به آن منافاتی با اختیار انسان ندارد و از سوی دیگر اعتقاد به بداء منافاتی با علم و قضای الهی و تغییر در قضای الهی نیست.

رساله حاضر دربارة مسئله«برده و برده داری» است و طی آن بحث ها و نکاتی مطرح می شود که نگارنده پرداختن به آنها و ارائه نتایجی روشن را ضروری تلقی کرده است. حمله به اسلام به سبب برده داری و شگفت آورتر از آن داعیه«امضا و تثبیت بردگی در اسلام» از ضعف های این دین خاتم شمرده شده است. سعی نگارنده بر این بوده که با ارائه این رساله حجاب از این مسائل برداشته و نظر روشن و واقعی اسلام را در این باره به نمایش بگذارد؛ چرا که غیر از این، می تواند موجبات انحراف از صراط مستقیم را به دنبال داشته باشد. نگاهی گذرا به موارد مطرح در این نوشته می افکنیم و بحث تفصیلی از آن را به متن رساله موکول می نمایم. این رساله در 3 بخش و 9 فصل نگارش یافته است. در بخش اول به این نکته توجه شده که«بردگی» مسئله جدیدی نبوده بلکه از زمان های بسیار قدیم رایج بوده است. سپس به پیدایش بردگی در جهان و منشأ آن پرداخته و برده داری در سایر ملل مورد پژوهش قرار گرفته است و به ارائه نمونه هایی از وضعیت رقت انگیز برده در جهان پرداخته ایم. در بخش دوم، این مسئله مورد تأکید قرار گرفته که نحوه رفتار با اسیر در بینش اسلام، رفتاری تکریمی است. تفکر اسلام با سایر تفکرات دیروز و امروز غرب و شرق جهان متفاوت است. اسلام اصلاح گر ابعاد مختلف«برده داری» بوده و با روشی حکیمانه، گام به گام در زدودن این لکه تاریک اجتماعی تاریخی مساعدت نموده است. « برده داری» در اسلام ناشی از خود خواهی و مصلحت اندیشی زراندوزی نبوده بلکه تنها عامل ایجاد«بردگی» در اسلام جنگ(آن هم با شرایط و قیود خاص) می باشد که برای نشر اخلاق فاضله و دلالت به شاهراه کمال و سعادت مقرر شده است. زاییدة جنگ وجود«اسیران» است که تحت عنوان برده به زندگی ادامه می دهند. احیای روح برده و پیمودن راه کمال و ترقی(که در متن رساله به آن اشاره داریم) از طریق همزیستی مسالمت آمیز با مولا، موهبتی بود که به اسیران جنگ دست می داد. سپس شارع مقدس با نزول آیات متعدد که در قرآن کریم(متقن ترین سند اسلام) موجود می باشد و روایات متذکر(که در کتب اصول حدیثی وجود دارد) رفتار کریمانه و منصفانه نسبت به برده را به مسلمانان آموخت تا از طریق جلوگیری از تحقیر شخصیتی برده، فرصت آزادی خواهی را برای او فراهم کنند. در بخش سوم، این سخن مورد توجه قرار گرفته که الغا نمودن برده و برده داری در جامعه آن روز که گریزی از مسئله«برده داری» نبود، موجب زیان هایی می شد که تنها یک دین الهی و پیامبر خاتم(ص) آن که رحمه للعالمین است و اوصیاء مطهر او، بر این نکته واقف بودند. بنابراین اسلام با طرح برنامه روانشناختی جامعه شناسی شروع به درمان این بیماری مبتلا به جهان آن روز نمود. در خاتمه هم به این نکته پرداخته شده که آیا مدعیان الغای بردگی در کار خود موفق بوده اند؟ و با وجود همت در این راه به نتیجه رسیده اند یا خیر؟ در مجموع این رساله در صدد آن بود که جلوه هایی از اسلام را به نمایش بگذارد و نشان دهد اسلام دینی است که بر طبق فطرت انسان، تشریع شده تا بشریت راه سعادت و کمال را در همین اندک زمان گذار از دنیا به سرای آخرت، بپیماید و خوشبخت باشد.

مندرجات این پایان نامه عبارتند از: معانی مختلف تحریف، نظر محققان اسلامی درباره تحریف و تصحیف قرآن، دلائل عدم تحریف، عقیده به تحریف بعد ازحیات حضرت رسول (ص)، کیفیت جمع آوری قرآن وبررسی قرآن منسوب به حضرت علی (ع)

در این پایان نامه اثر یاد شده و مؤلف آن در سه بخش معرفی شده است: در بخش اول زندگی نامه علامه مرتضی عسکری آمده است؛ در بخش دوم ویژگی های روش علمی علامه در کتاب مذکور یاد شده است و بخش سوم به بررسی، نقد و تحلیل آن کتاب اختصاص دارد و مشتمل بر این مباحث است: بررسی جامعه شناسی عرب بادیه نشین، بررسی بحث های مقدماتی تاریخ قرآن، بررسی اصطلاحات اسلامی، بررسی روایات تبعیت و روایات بسمله، بررسی روایات جمع آوری قرآن، بررسی موضوع نسخ در روایات.

در این تحقیق، وحی و مسایل مربوط به آن از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. وحی یکی از تجربه ناپذیرترین مجراهای معرفتی انسان در فرایند فهم و درک حقایق است. معرفت وحیانی معرفتی است که در فرایند سخنان خدا و پیامبر به تحقق می رسد، به همین سبب فهم اشعری گرایانه و تفسیر مینوی از وحی که این روزها بر حوزة تفکر دینی سایه انداخته دور از حقیقت وحی است، به همین دلیل تلاش های فیلسوفانه انسان بدون درک و فهم، بی اثر خواهد بود. بنابراین قرآن با تفسیرپذیری چندوجهی و عترت به عنوان مفسّران اصلی کلام وحی با حفظ جنبه انسانی آن از مهم ترین دستاوردهای وحی به شمار می روند و همین امر باعث شده است که با سایر متون و تفاسیر بشری تفاوت داشته باشد.

وقع بحثنا هذا فی خمسة فصول مع مقدمة: أمّا المقدمة فقد بیّنا فیها ثلاثة أمور: التعریف بالبحث، أهمیته، وتناوله عند المتکلمین. أمّا الفصول، ففی الفصل الأول والثانی والثالث، قمنا بالکشف عن حقیقة المعجزة، فإنّ حقیقتها ترتبط بأمور ثلاثة: الأمر الأول: تعریفها وبیان حدّها. وهذا تمّ بحثه فی الفصل الأول. وقد تلخّص تعریفها فی بیانیین، الأول: أنها الفعل الدّال علی صدق المدعی. والثانی: أنّها الفعل الخارق للعادة المقارن بالتحدّی وعدم المعارض، وقد رکّزنا علی البیان الثانی، لأنّه أمنع من ورود الإشکالیة علیه. الأمر الثانی: شروطها، و تمّ بحثه فی الفصل الثانی، وقد بحثناه بشکلٍ مفصّل، مع منهجیّة تختلف عن منهجیّة البحث الکلامی، فشرطا المقارنة والمطابقة أدخلناهما تحت شرطیة الاختصاص. وبعض الفروع أدخلناها تحت بعض الشروط، کما فی ظهور المعجزة علی ید غیر النبیّ، حیث بحثناه فی دعوی النبوّة، إلی غیر ذلک من مسائل. الأمر الثالث: أقسام المعجزة، و تمّ بحثه فی الفصل الثالث، وقد امتاز بالبیان المفصّل مع الإتیان بالأمثلة القرآنیّة والروائیّة للأقسام، ثم بیّنا أیّاً من الأقسام یدخل فی محل البحث. أمّا فی الفصل الرابع، فقد ذکرنا الأقوال فی فاعل المعجزة، وبیّناها مع أدلّتها بالشکل الذی لم یعهد ذکره فی أیّ کتاب. أمّا فی الفصل الأخیر، فقد ذکرنا الشبهات التی اثیرت المعجزة. وهی مختلفة، فبعضها متناول فی الفکر المعاصر کمنافاة المعجزة لقانون العلیّة، وکبرهان النّظم الدال علی وجود الصّانع ، وبعضها قد أکل علیها الدهر وشرب، ولکن أثرناها من باب الإطلاع علی الماضی.

این تحقیق با موضوع «بدعت در قرآن و حدیث از منظر فریقین» در شش فصل تنظیم شده است: فصل اول به تعریف سنت و بدعت در لغت، اصطلاح، قرآن و حدیث پرداخته است. در فصل دوم، مصادیق و نمونه های بدعت در اسلام بیان شده که بخشی به عقاید و بخشی دیگر به پیوند عمیق عبادات جدید (نماز تراویح، نماز ضحی، تکرار مسح و...) متعلق است. در فصل سوم، عوامل پیدایش بدعت مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به حکم بدعت از مذاهب اسلامی و راه های مبارزه با آن پرداخته شده است. در فصل پنجم، مسائلی از قبیل: اشکال های وهابیت بر شیعه، شفاعت، توسل، دعا، نذر، قربانی و سوگند به غیر خدا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل ششم به بررسی اجتهاد پویا و نوآوری علمی و صنعتی پرداخته شده است.

موضوع این رساله که « برخی از صفات مؤمنین در سوره مومنون» می باشد به بحثی تفسیری، روایی و اخلاقی پیرامون این صفات پرداخته است. ضرورت این تحقیق هنگامی آشکار می شود که بدانیم عدم شناخت و آگاهی نسبت به صفات مؤمنین همواره موجب ضربات فراوانی به دین و جوامع اسلامی شده است. بنابراین هدف از این تحقیق این است که بتوانیم با آگاهی نسبت به این ویژگیها و شناخت مؤمنین حقیقی از غیر حقیقی تا حد امکان از این ضربات جلوگیری کنیم. ایمان که نوعی اعتقاد و تصدیق قلبی است به معنای اظهار خضوع و قبول شریعت و آنچه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آورده اند می باشد. و در معنایی جامع تر ایمان تصدیق به خداوند است یعنی انسان خداوند را به وجود صفات و رسلش تصدیق کند. باتوجه به آیات قرآن و روایات رسیده از معصومین علیهم السلام دانسته می شود که تمایل انسان به دین یک تمایل و گرایش فطری است یعنی دین چیزی نیست که خداوند از بیرون بر انسان تحمیل کند. به همین علت می فرماید: «روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن، این فطرتی است که خداوند انسان ها را بر آن آفریده است.» بنابراین می توان گفت دین شکوفا شده فطرت است و نیاز بشر به آن از جمله ضروریات انکار ناپذیری است که بدون آن هدف آفرینش تأمین نمی شود. به طوری که آیات فراوانی در قرآن وجود دارد که دلالت بر این نیاز انسان می کنند. همچنین یکی دیگر از نیازهای انسان دست یابی به آرامش روحی و روانی است که آن نیز جز در سایه دین تأمین نمی شود. در نتیجه با توجه به آنچه گفتیم اهمیت ایمان و ضرورت وجود دین و به دنبال آن نیز اهمیت شناخت مؤمنین دانسته می شود که این شناخت را می توانیم با توجه به آیات و روایات بدست آوریم. چنان چه برخی از این صفات باتوجه به سوره مؤمنون عبارتند از: خشوع در نماز، صفتی که نشان دهنده کمال ایمان و روح نماز محسوب شده است ؛ و یا پرهیز از لغو و بیهوده گویی ، این یکی از ویژگی هایی است که مؤمنین به سبب ترک آن ، به والاترین نعمات در بهشت یعنی نشنیدن سخنان بیهوده دست می یابند. همچنین مؤمنین کسانی هستند که زکات مال خود را پرداخت می کنند و به وسیله آن به تهذیب نفس خویش می پردازند. عفت و پاکدامنی نیز یکی دیگر از نشانه های این افراد است.از دیگر صفات مؤمنین این است که همواره به حفظ امانت و وفای به عهد، چه عهدهایی که با خدا می بندند و چه با افراد دیگر اهتمام می ورزند. در مورد نمازهایشان نیز چه نسبت به انجام این فریضه در اول وقت و چه نسبت به سایر شرایط که مثلا از آنان فریضه ای فوت نشود محافظت دارند. این پژوهش به اعتبار هدف، توسعه ای کاربردی، به اعتبار ماهیت توصیفی و به اعتبار روش جمع آوری مطالب کتابخانه ای می باشد. واژگان کلیدی این پژوهش عبارتند از: ایمان، مؤمن، اسلام، خشوع، لغو، زکات، عفت و پاکدامنی، امانت، عهد و محافظت.

موضوع این پایان نامه بررسی تقوا از دیدگاه قرآن و روایات است. اهدافی که این موضوع دنبال می کند کشف حقیقت تقوا جایگهاه ارزشی آن در رسانیدن انسان به کمال؛ و همچنین آثار پربرکت و نتایجی که با داشتن تقوا نصیب انسان پرهیزگار می شود. دیگر بررسی عوامل و زمینه هایی که مانع دستیابی انسان به تقواست و پیامدهای سویی که در اثر بی تقوایی گریبان گیر فرد و جامعه می شود. این مجموعه شامل چهار بخش است، در نخستین بخش آن به بیان تقوا از نگاه قرآن و بزرگان و حقیقت و اهیمت تقوا پرداخته شده است. بخش دوم درجات تقوا و آثار دنیوی و اخروی آن ارائه شده و بخش سوم در ارتباط با عوامل و موانع تقواست، که در این بخش به راتباط تقوا با مکارم اخلاقی دیگر از قبیل ایمان و ورع و .. اشاره شده و چند مورد از علل ایجاد تقوا از قبیل عبادت، عدالت، و نیز عوامل و آثار بی تقوایی بیان شده است. بخش چهارم به توصیف پرهیزگاران و شرح و توضیح مختصر خطبه ی همام در نهج البلاغه پرداخته ام. در این نوشته که واژگان کلیدی آن ( تقوا، متقین، پارسیان، پارسایی، پرهیزگاری) می باشد سعی شده با عنایت به آیات و روایات از منابعی چون بحارالانوار، اصول کافی، غرر الحکم و ... مباحث فوق بررسی شود.