جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر پژوهشی دانشی است که در قرن اخیر شکل گرفته است و به بررسی شرایط زندگی مفسر، فضای علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی زمان مفسر که در شناخت نحوه ی شکل گیری تفسیر موثر می باشد، می پردازد. همچنین به تحلیل و بررسی و نقد سبک و روش تفسیر و اصول و مبانی مفسر در علم تفسیر توجه می شود. آیت الله حسینی نجفی همدانی، از جمله مفسران شیعه در عصر حاضر که دراین نوشتار کتاب تفسیر هجده جلدی ایشان از لحاظ علم تفسیر پژوهی مورد مطالعه قرار گرفته است. از ویژگی های بارز این تفسیر، استفاده فراوان از احادیث اهل بیت (ع) می باشد که این ویژگی با تقید بسیار زیاد مفسر در تحلیل مطالب تفسیری و ارائه ی این تفسیر اجتهادی همراه شده است و شیوه ای جالب از تفسیر قرآن را ارائه می دهد .در ضمن اینکه مفسر به طرح مباحث اخلاقی عرفانی و مسائل تربیتی در قالب جملات فلسفی گرایش فراوانی داشته است. پژوهش حاضر در چهار فصل تدوین شده است، فصل اول شامل سه بخش کلیات، زندگی نامه و معرفی تفسیر می باشد که مباحثی از قبیل طرح مساله، اهمیت و ضرورت بحث، روش تحقیق، سؤالات و محدودیت ها، زندگی، تحصیلات و آثار علمی به جا مانده از مفسر و انگیزه و شیوه ی نگارش تفسیر مذکور بررسی شده است. فصل دوم، مبانی تفسیری (انوار درخشان ) است، که شامل: عقیده مفسر در هدایت گری قرآن، حجیت ظواهر الفاظ و قابل فهم بودن آن، وحیانی بودن قرآن، التزام مفسر به کلام معصومین، جاودانگی و جامعیت قرآن، عقیده به نظم و ارتباط آیات و التزام به قرائت مشهور می باشد. در فصل سوم، شیوه مفسر در تفسیر قرآن، منابعی که در این روش او تاثیر گذار بوده اند و جهت گیری های وی در تفسیر مشخص شده است. و بالاخره در فصل چهارم مباحث علوم قرآنی که در تفسیر انوار درخشان مورد توجه بوده، بررسی شده است.

مباحث اصلی این عبارتند از: رشد و جامعه در لغت و قرآن، وضعیت یهود قبل از بعثت حضرت موسی (ع)،وضعیت مسیحیت قبل از ظهور اسلام، وضعیت اعراب جاهلی قبل از اسلام، جامعه رشد یافته از دیدگاه شهیدمطهری، عوامل رشد از دیدگاه قرآن نظیر ایمان به معاد،عمل صالح، وحدت، تبعیت از پیامبران (ع)، توکل، صبرو ... .

کتاب «وافی» برای کسانی که در علوم اسلامی به تحقیق و مطالعه می پردازند، منبعی بزرگ به شمار می رود، زیرا این کتاب سترگ در بر دارنده حدود پنجاه هزار حدیث از معصومین(ع) می باشد. از طرف دیگر توضیح هایی که مرحوم فیض در ذیل احادیث با عنوان «بیان »ها مطرح نموده است، فهم روایات را برای افراد مبتدی هم آسان کرده است. بهره گیری مؤلف از علوم مختلف از قبیل فقه، عرفان، کلام، لغت، حدیث، اخلاق و... در این کتاب آن را به صورت یک دائرةالمعارف شیعی در آورده است. برخی از امتیازهای وافی عبارتند از: شرح لغت های مشکل، توجه به سبب صدور و فضای صدور روایات در هنگام معنی کردن آنها، تصحیح اسناد روایات، تصحیح نسخ کتب اربعه، جمع بین روایات به ظاهر متعارض و حل تعارض آنها، اشاره به نکات ادبی، آوردن اشعار مناسب، به کار بردن روش تمثیل برای روشن کردن معنای روایات، تشریح مصادیق احادیث، تذکر نکته های رجالی، باب بندی عالی و... موارد فوق بر موقعیت علمی وافی در بیان کتابهای روایی افزوده است. علاوه بر آن مرحوم فیض در هنگام نقل نصوص روایی و نیز سخن بزرگان در شرح احادیث، روح نقد را فراموش نکرده است و به همین جهت مطالعه وافی ما را به روش نقد علمی روایات آشنا می سازد. هر چند دانشمندان دیگری قبل از فیض و یا معاصر با او به شرح روایات پرداخته اند، لکن هر کدام تنها یکی از کتب اربعه را انتخاب کرده و مورد شرح قرار داده اند. تنها دانشمندی که روایات کتب اربعه را یکجا جمع نموده و به شرح آنها پرداخته است، همانا مرحوم فیض در کتاب ارزشمند وافی است و این امر امتیاز دیگری برای این اثر حدیثی محسوب می شود. از این رو ما شاهد توجه و عنایت علماء به این کتاب و نوشتن شرحها و حاشیه ها و مستدرک هایی بر آن می باشیم. لکن با کمال تأسف این کتاب آن چنانکه در خور و شایسته آن است، در میان مراکز علمی ما اعم از حوزه ها و دانشگاه ها شناخته شده نیست. لذا با عنایت به عظمت علمی فیض و تخصص او در رشته های مختلف علمی و با توجه به آنکه «وافی» بزرگترین و مهمترین اثر اوست و شهرت فیض به وافی است، تحقیق در مورد این کتاب را لازم دانستم و تصمیم گرفتم به معرفی این اثر گرانسنگ پرداخته، روش فیض در تدوین این کتاب و مبانی فقه الحدیثی وی را در «بیان»ها تبیین کنم. این رساله در 6 فصل و یک مقدمه تنظیم گردیده است. در مقدمه، سیر تدوین حدیث را از صدر اسلام تا عصر فیض مورد بررسی قرار داده ایم. در فصل اول به معرفی شخصیت فیض و عصر وی از نظر سیاسی و فرهنگی پرداخته ایم. در فصل دوم کتاب وافی را خلاصه وار معرفی نموده و امتیازهای این کتاب را بر شمرده و شرح ها و نسخه های خطی و چاپی آن را شناسایی کرده ایم. در فصل سوم به روش حدیث نگاری وخدمت هایی که مرحوم فیض در وافی به اسناد و متون روایات نموده است پرداخته ایم. فصل چهارم به بررسی مبانی فقه الحدیث در وافی می پردازد. در فصل پنجم به روش های فقه الحدیثی فیض پرداخته ایم و سرانجام در فصل ششم منابع وافی و دانشمندانی که فیض از نظریه های آنان در تنظیم وافی بهره برده است، معرفی نموده ایم

از جمله مباحث مورد توجهی پژوهشگران در عصر کنونی، روش شناسی تفسیر قرآن می باشد. که در این پژوهش، سعی شده تا مبانی و روش تفسیری علامه مصطفوی در تفسیر روشن، شناخته شود. این پژوهش در یک مقدمه و چهار بخش تنظیم یافته است که: در مقدمه به تبیین موضوع، پیشینه ی تحقیق، ضرورت، اهمیت وهدف از تحقیق، روش تحقیق، پیش فرضها، سؤالات، فرضیات و محدودیتهای تحقیق پرداخته شده است. و بخش اول شامل کلیات، که در سه فصل زندگی نامه و فعالیتهای علمی مصطفوی، نحوه چینش و تدوین تفسیر روش و نکات قوت وکاستی در آن تنظیم شده، در بخش دوم، به اصل موضوع مورد پژوهش یعنی مبنانی، روشها و گرایش تفسیری مفسر در دو فصل پرداخته شده است. که در این فصول برای علامه مصطفوی یازده مبنا ذکر کرده ایم. در حقیقت این مبانی پایه های تفسیر مفسر و تعیین کننده ی روش ایشان می باشد. روش مفسر بهره گیری از روش نقلی(قرآن به قرآن و قرآن به سنت) و عقلی و ادبی بیانی بوده و گرایش ایشان، اخلاقی و سیر و سلوکی می باشد. در بخش سوم به آراء و نظرات علوم قرآنی علامه که در تعیین روش وی نقش مهمی داشته ؛ پرداخته شده است و بخش چهارم نیز به منابع مورد استفاده مفسر اختصاص یافته است.

مباحث این پایان نامه عبارتند از: بررسی مسأله ابتلاء و امتحان در قرآن کریم، اهداف امتحانات الهی،گستردگی آزمونهای الهی، آزمایش پیامبران اولوالعزم،آزمایش مؤمنان، رمز موفقیت در امتحان، صور گوناگون آزمایش و جهان میدان آزمایشهای گوناگون الهی.

در این پایان نامه به بررسی فرازهای تربیتی اخلاقی داستان حضرت آدم7پرداخته شده است که مهم ترین این فرازها مسأله چگونگی دستیابی به مقام خلیفة اللهی می باشد. در این تحقیق با بررسی و تحلیل دقیق روشن می شود که منظور از اسماء، مسمَیّات بوده که همان وجود مقدس انبیاء الهی و در رأس آنها پیامبر اکرم9و ائمه اطهار:می باشند که در اثر شکوفایی کرامات اخلاقی در وجود خویشتن به معرفت الهی رسیده اند. ازاین رو طریقه ی کسب معرفت الهی و رسیدن به مقام خلیفة اللهی پیروی عملی از این مسمیّات می باشد. امّا مهم ترین مانع تحقّق مقام خلیفة اللهی در انسان ویژگی استکبار است که در این داستان در وجود ابلیس به عنوان سردسته ی مستکبرین عالم به نمایش در آمده است. شکستن این مانع نیز با توبه و تضرّع خالصانه به درگاه الهی که موجب تلقّی کلمات می شود، میسّر می باشد. چراکه کلمات نقش تربیتی و هدایتی مهمّی در تکامل انسانیّت ایفا می نمایند.

ترجمه قرآن کریم _ در میان متون دینی _ همواره در گزینش الفاظ از حساسیت خاصی بر خوردار بوده است و بدین سبب این پایان نامه تلاش برآن دارد تا معادلهای فارسی الفاظ قرآنی (از جزءسوم) را در هفت متن از ترجمه هایقرآن کریم – از هر دو قرن یک ترجمه- مورد بررسی تطبیقی قرار دهد، و هدف ازآن بررسی معناشناسی مفردات قرآنی در زبان عربی و معادلهای آن در زبان فارسی و همچنین تعیین نسبی میزان توانمندی زبان فارسی در ارائه مفاهیم عربی قرآنی می باشد. برای آشنایی بیشتر با مسأله ترجمه قرآن و آنچه مربوط به جواز یا عدم جواز و... است، فصلی اختصاص یافته وفصل دوم شامل جدولهایی است که در آن معانی کلمات قرآنی در فرهنگ لغت های عربی و همچنین معانی معادلهای فارسی در فرهنگ های فارسی همراه با توضیح میزان همپوشانی معادل فارسی با واژه قرآنی مورد بررسی قرار گرفته است وسپس برای هر کدام از مترجمین نمره ای در نظر گرفته شده است. در پایان این نتیجه حاصل شده است که زبان فارسی در آوردن معادلهایی که بتواند از هر حیث با معادلهای واژگان قرآنی برابری داشته باشد کمی ناتوان است.

در هر زبانی، هر لفظی برای چیز معین و معنای مشخصی وضع شده است. و هر لفظی معنای خاصی دارد که بر آن دلالت می کند. و البته در هر زبانی الفاظی وجود دارد که بر یک معنا دلالت دارند، و یا از نظر معنی قریب المعنی هستند که چنین الفاظی مترادف تلقی شده است. آنچه به عنوان مترادف تلقی شده است یا در اصل دو واضع مختلف داشته اند یعنی از دو لهجه، و یا دو زبان مشتق شده اند مانند کلمات أقسم و حال ف و یا بعث ا رس ل که در اصل از دو لهجه متفاوت هستند، و یا اینکه صفاتی هستند که جایگزین اسم شده اند و در زبان به عنوان اسم کاربرد دارند کلمه السیف اسم است و کلمات صارم، و م ه ن د صفات آن هستند که جایگزین آن شده اند. بنابراین ترادف الفاظ در زبان و خصوصا در قرآن کریم که کلامی است در حد اعلای بلاغت و فصاحت شبهه ای بیش نیست. میان این الفاظ قریب المعنی و به ظاهر مترداف مانند کلمات جاء و أتی، الاجر و الثواب الالاء و النعم فروق دقیقی وجود دارد که تنها اهل فن و علمای لغت از آن مطلع هستند. بررسی لغات مترادف قرآن کریم و رفع شبهه مترادف در قرآن کریم امری ضروری است که تا حد توان در این پایان نامه به آن پرداخته ایم./

در این پایان نامه، عوامل مؤثر در جذب دانش آموزان به نماز جماعت در مدارس از دیدگاه قرآن و حدیث بررسی شده و برخی از مهم ترین موضوعات آن به این قرار است: سر تعلق باء بسم الله و حقیقت اسم، عبادت، مفهوم آرامش، روش های پرورش احساس مذهبی نماز در نوجوانان و جوانان.

چکیده (فارسی): چکیده: وقوع مجاز در روایات، به سبب عربی، بودن گفتار معصومان علیهم، السلام، افصح و ابلغ بودن کلام آنان و تشابه منقولات روایی، فی، الجمله امری مسلم و مقبول است. هم، چنین توجه به مجازات روایی در شمار یکی از راه، های فهم حدیث و رفع تعارض، از دیرباز در دانش فقه، الحدیث مطرح بوده، است. در این میان، سید رضی(ره)(م 406ق)کتاب المجازات النبوی? را در شرح و تبیین روایات وارد بر سبیل مجاز، به اختصار تدوین کرده، ، است. گرچه این اثر، نخستین و تنها کتاب مستقلّ شیعی در این زمینه است، بررسی مجاز به لحاظ نظری، دلایل وقوع آن در منقولات روایی و کیفیت فهم معانی مجازی در آن، ها هیچ، گاه به صورت تفصیلی و مستقل بیان نشده، است. بر این اساس، بررسی چیستی و چرایی مجاز در روایات و کیفیت فهم و تطبیق آن بر نمونه، های روایی در تألیفی جداگانه ضرورت می، یابد که موجب آفرینش پژوهش حاضر شده، است. درباره، ی مجاز، به طور کلی، سه دیدگاه وجود دارد: دیدگاه مشهور، دیدگاه سکاکی و دیدگاه گروهی از فقهای متأخر شیعه. دو دیدگاه نخست، مجاز را به دو نوع عقلی و لغوی منقسم می، داند اما سومین دیدگاه، با نقد و بررسی دو دیدگاه نخست، همه، ی اقسام مجاز را عقلی می، داند. در این میان، دیدگاه سوم به سبب جامعیت، عقل، گرایی و معناگرایی در برداشت، های مجازی و ارائه، ی شیوه، ای معقول و ضابطه، مند درباره، ی کارکرد مجاز، دیدگاه برگزیده و مبنا در این پژوهش شناخته، شده است. دیدگاه، های گوناگونی درباره، ی جواز برداشت، های مجازی از روایات در میان علمای اسلامی وجود دارد، که سیری از نفی مطلق و ظاهری، گری تا پذیرش افراطی و باطنی، گری را شکل می، دهد. در این میان، دیدگاه میانه که بر عقل، گروی اجتهادی در ماهیت معنا مبتنی است، دیدگاه مقبول و معقول در این زمینه است. سید رضی(ره) که یکی از قائلان به دیدگاه میانه و بزرگترین مقام علمی قرن چهارم هجری است، در المجازات النبوی? به شرط صحت روایات و با اعتقاد به عقلی، بودن مجاز، معانی مجازی را تبیین کرده، است. این پژوهش، پس از بررسی کیفیت تبیین معانی مجازی در این اثر، استناد به شواهد لغوی، ادبی، قرآنی، روایی، تاریخی و مبانی کلامی، درنظرگرفتن اسباب و زمینه، های صدور، توجه به صدر و ذیل روایت و بهره، گیری از ذوق فطری و دانش شخصی را به منزله، ی راه، های فهم معانی مجازی روایات معرفی می، کند. واژگان کلیدی: مجاز، روایات، متشابهات، عقلگرایی، معن