جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه تدبر در قرآن و شیوه های آن موردبررسی قرار گرفته و از این موضوعات بحث شده است:زمینه های تدبر در قرآن، جایگاه و زمانهای مناسب تدبردر قرآن، معرفت و ایمان به شأن و مقام قرآن، جایگاه وزمانهای مناسب تدبر در قرآن، معرفت و ایمان به شأن ومقام قرآن، کلیدهای عام و خاص و علمی و عملی تدبردر قرآن، اصول اساسی تدبر در قرآن و مراحل تدبر درآن، اصول حاکم بر تدبر در قرآن، شیوه های تدبر وشیوه های ترتیل

قرآن کریم از زمان نزول تا به امروز همواره مورد توجه کسانی که در صدد فهم معارف دینی از منابع نخستین آن بوده اند، قرار داشته است. در این میان استنباط احکام فرعی دین در میان تمام مذاهب اسلامی از اتکاء بیشتری به قرآن نسبت به دیگر علوم و معارف اسلامی برخوردار بوده است، به گونه ای که همه فقها و تمام کسانی که به دنبال کشف احکام دین بوده اند به مرجعیت قرآن کریم اذعان کرده اند. استنباط از قرآن کریم از شخص نبی اکرم(ص) آغاز و با هدایت آن بزرگوار توسط صحابه و سپس تابعین پی گرفته و تا زمان حاضر استمرار یافته است در این فاصله زمانی مکاتب و مذاهب فقهی متعددی ظهور کرده اند ، اما همگی بر قرآن و حجیت نصوص و ظواهر آن برای آشنایان یا قواعد دستور زبان عربی معتقد بوده اند. در این میان برخی از اخباریان شیعه به عدم حجیت فهم از قرآن پیش از ورود دلیل روایی از ائمه معصومین نظر داده و باطنیان که همان فرقه اسماعیلیه شیعه باشند، معانی ظاهر از آیات الاحکام را به مفاهیمی دیگر تاویل برده و احکام بدست آمده از ظاهر آیات را فاقد ارزش و اعتبار می دانند. احکام بدست آمده از آیات فقهی قرآن نزد همه مذاهب اسلامی یکسان نیست. به طور قطع عواملی چند همچون: رعایت تناسب و سیاق آیات، اسباب النزول و نیز مصادیق متغیر عرف در استنباط احکام از آیات قرآن تأثیرگذار است.نیز عواملی همچون: سنت، اجماع، عقل و دیگر ادله ای که حجیت آن نزد هر یک از مذاهب به اثبات رسیده است، ممکن است پس از انعقاد معنای نخستین در فهم آیات تأثیر بگذارد و دلالت آن را به نوعی متحول سازد. اعتقاد به نسخ هم از عواملی به حساب می آید که در طول تاریخ استنباط تأثیری جدّی بر فهم احکام از قرآن کریم گذارده است. فقهاء و مفسرانی که به منسوخ بودن احکام پاره ای از آیات معتقد بوده اند، احکام دیگری را جایگزین این احکام دانسته و احکام منسوخ را لازم العمل ندانسته اند. برخی از مفسران تنها به تفسیر آیات الاحکام پرداخته و تفسیر این آیات را در مجموعه ای مجزا گرد آورده اند. از منظری دیگر می توان به این آثار به عنوان فقه مبتنی بر قرآن نگریست. تالیف در این نوع از تأملات فقهی قرآنی از دوره تابعین آغاز شده و تا عصر کنونی ادامه دارد.

رساله حاضر شامل مباحث ذیل می باشد: - معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر - اهمیت و ضرورت علم تفسیر - فرق تفسیر و تأویل - علم مورد نیاز تفسیر • علم لغت • علم نحو • علم تصریف • علم بلاغت • علوم قرآنی • علم الحدیث • علم فقه • علم اصول فقه - بررسی روشهای تفسیری • روش تفسیر اثری • روش تفسیر کلامی • روش تفسیر فلسفی • روش تفسیر رمزی و اشاری • روش تفسیر علمی • روش تفسیر اجتهادی پس از این مباحث به این نتیجه رسیده که برترین روش که ضوابط و اصول یک تفسیر صحیح و مقبول در آن رعایت گردیده است و موافق با روح آیات و روایات و ادله عقلی می باشد، روش تفسیر اجتهادی است که مفسر با بهره مندی کامل از اصول مقدماتی تفسیر و پیروی از اصول و ضوابطی که در این روش بیان گردید ، قادر خواهد بود ،بیشترین و برترین برداشتها را از آیات و روایات نموده و در حد طاقت و وسع یک انسان عادی بیشترین پرده ها را از چهره آیات الهی کنارتر بزند.0 و ادعای تفسیر واقعی آیات جز از جانب اولیای الهی ادعایی گزاف و بیهوده است.

پژوهش شامل موارد ذیل است: آشنایی مختصر با زندگانی حضرت فاطمه (س)، پیشینه شعر مناقبی معصومین در ادبیات فارس، تاثیرپذیری شاعران و ادیبان بر مبنای قرآن و احادیث در مدح معصومین، توسل به امامان، شعر و شاعر در قرآن، تاثیرپذیری شاعران متاخر از قرآن و روایات، آیاتی که دلالت شان نزولی بر حضرت فاطمه (س) دارند، سیمای حضرت فاطمه (س) در منظومات کهن فارسی از دید روایات و سیمای حضرت فاطمه در شعر معاصر فارسی.

رساله حاضر با عنوان » شرح عبارات نهج البلاغه در توصیف قرآن « تلاشی است پیرامون عبارتهای که حضرت علی ابن ابی طالب ( علیه السلام )، در مورد قرآن بیان فرموده و در کتاب نهج البلاغه توسط عالم بزرگوار سید شریف رضی ( ره ) گرد آوری شده است. برای انتخاب عبارتها و واژه های توصیفی از خطبه ها، حکمتها نامه های ذیل استفاده شده است: الف: خطبه ها : ۱، ۲، ۱۸، ۷۵، ۸۳، ۱۲، ۱۲۵، ۱۳۸، ۱۵۶، ۱۵۶، ۱۷۶، ۱۸۳، ۱۹۸. ب: حکمتها: ۱۰۴، ۳۱۳، ۴۳۲، ۲۲۸. ج: نامه ها: ۴۷، ۶۹، ۷۷. لازم به ذکر است که در هر بخش ابتدا متن عبارت، سپس ترجمه آن آروده شده است و در هر عبارت اگر مفرداتی نیاز به ترجمه و توضیح بوده، یادآوری گردیده و در پایان از شروح مختلف مطالبی پیرامون عبارتها ارائه شده است. در ضمن در فصلهای اولیه رساله مطالبی جهت آشنایی با عظمت قرآن و نهج البلاغه و نیز شرح حال مختصری درباره گردآورنده نهج البلاغه سد شریف رضی ( ره ) بیان گردیده است.

عنوان این تحقیق « طهارت و پاکیزگی در اسلام» است که شامل سه بخش است. بخش اول با عنوان « طهارت و جزئیات» آن می باشد که دارای سه فصل است که فصل اول آن با عنوان « طهارت» می باشد که در آن به بیان واژه طهارت ، اقسام طهرات ، مراتب طهارت و همچنین حکمت طهارت ، محبوبیّت طاهر نزد پروردگار ،تأثیر طهارت بر ظاهر و باطن ، نقش طهارت در تنظیم رزق ، شرح وتبین آن در قرآن پرداخته شده است. فصل دوم آن با عنوان « طهارت فقهیه یا طهارت سه گانه ( وضو، غسل، تیمّم) است که در این فصل موجبات وضو ، واجبات وضو ، انواع وضو، شرایطی که به آب وضو بر می گردد، چیزهایی که باید برای آنها وضو گرفت، شکیّات وضو ، احکام وضوی جبیره و نیز در مبحث تیمّم آن درباره شرایط تیمّم ، دستور تیمّم ، شرایط صحّت تیمّم ، احکام تیمّم و در بحث غسل ، موجبات غسل ، دستور غسل ، تفاوت غسل ترتیبی و ارتماسی و واجبات غسل پرداخته شده است. در فصل سوم آن اثرات تربیتی طهارت فقهیه درجسم و روح با عنوان، فلسف? وضو از نظر اهل بیت ( ع) و فقه شیعه و اهل سنّت ، فضیلت وضو ، پاداش کسی که مانند امیر المؤمنین علی ( ع) وضو بگیرد و مانند او ذکر خدا کند ، فلسف? غسل، اسرار غسل ، اسرار تیمّم مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم آن با عنوان « مطهرات و احکام » آن می باشد که در دو فصل تنظیم گردیده است که در فصل اول آن به تعریف مطهّرات و آب و احکام آب پرداخته شده است و در فصل دوم آن به باقی مطهّرات با این عنواین: زمین ، آفتاب ، استحاله و انقلاب، کم شدن دو سوم آب انگور ، انتقال ، اسلام ، تبعیّت ، برطرف شدن عین نجاست ، استبراء حیوان نجاست خوار ، غائب شدن مسلمان اشاره شده و حکم هریک از آنها را از دیدگاه مراجع بیان نموده است. بخش سوم با عنوان « طهارت باطنی » می باشد که در سه فصل گرد آوری شده است که در فصل اول آن به طهارت ائمه ? که در آیه تطهیر بیان شده اشاره گردیده وفصل دوم آن با عنوان « مراتب طهارت» می باشد که مسائلی چون : انواع طهارت ظاهری که طهارت بدن ، حواس ، اعضاء را در بردارد و طهارت باطنی ، طهارت خیال ، طهارت فکر ، عقل اشاره شده است. در فصل سوم آن نیز با عنوان « اثرات طهارت صحیح بر فرزندان می باشد» که در آن به چگونگی طهارت پدر و مادر در ارتباط با فرزند، عوامل تأثیر گذار قبل از تولّد ، نوع خوراک پدر و مادر ، عوامل تأثیر گذار پس از تولّد ، می توان به آنها اشاره نمود. کلید واژه های این مجموعه عبارتند از : طُهر : پاک گردیدن ،جمع اطهار و به معنای پاک کردن و طهارت کردن می باشد. پاکیزگی : طهارت ، پاکی. وضو : دست و رو شستن برای نماز ، و از ضَو اء:ضُو : به معنای نور ، روشنایی و چیزی که از اجسام نورانی منتشر می شود، گرفته شده است. تیمّم : به معنای قصد کردن است. غَسَلَ: غَسَلَ الشَّی ء : بر آن چیز آب ریخت و چرک آن را ازبین برد ، آن چیز را شست و تمیز کرد. اهداف و ضرورت این تحقیق به جهت این است که طهارت مهّم ترین امور برای عبادت است زیرا طهارت ظاهری وسیله ای برای رسیدن به طهارت باطنی خواهد بود و طهارت بدن را باید مقدّم? پاکی روح قرار دهیم. هدف از نوشتن این تحقیق آشنایی با طهارت و پاکیزگی در اسلام بوده که در بار? واژ? طهارت ، شرح و تبین طهارت در قرآن و اثرات تربیتی طهارت فقهیّه در جسم و روح و... مورد بررسی قرار داده شده است. منابع استفاده شده در این مجموعه نیز عبارتند از : کتاب شرح مراتب طهارت از داوود صمدی آملی ، کتاب معراج سعادت از احمد نراقی ، کتاب علل الشرایع از ابی جعفر محمّد بن الحسین بابویه القمی ، کتاب تحریر الوسیله از روح الله خمینی موسوی و... می باشد.

این رساله دارای چهار فصل به شرح ذیل می باشد: فصل اول: علی(ع) و پایگاه رفیع آن حضرت - که با موضوعات علی(ع) نمونه اعلی در تمام علوم - علی(ع) در عرصه علمی فصاحت و بلاغت – علی(ع) و آینده نگریهای آن حضرت - گزارشهای غیبی و آینده نگریهای امام(ع) و تحقق آنها فصل دوم: ایمان استوار امام علی(ع) - علی(ع) تنها پیشتاز در ایمان - اعتقاد و ایمان علی (ع) تبلوری از ایمان او - علی(ع) همگام با قرآن همراه با سنت فصل سوم: جهاد امام علی(ع) - علی(ع) و شجاعت بی نظیر او - شجاعت امام(ع) در میدانهای نبرد - محور شجاعت امام(ع) دفاع آگاهانه از حق بود - سابقه و پایداری علی (ع) در راه جهاد - علی(ع) و عشق او به شهادت در راه خدا - صبر علی(ع) مصداق بارز شجاعت او فصل چهارم:فضایل اخلاقی و شیوه زندگی امام علی(ع) - زهد علی(ع) - دین از دیدگاه علی(ع) - حکومت از دیدگاه علی(ع) - عدالت علی(ع) - امور اجتماعی و سیاست

با توجه به نقش غیرقابل انکار شناخت انسان نسبت به خویش، در معرفت بیشتر خداوند، افعال وصفات او بازشناسی تمای حوزه های مرتبط با بحث انسان شناسی ضروری به نظر می رسد. درتحقیق حاضر سعی بر آن بوده که آن مقدار از زوایای انسان شناسی قرآن که اصلا مورد توجه قرارنگرفته و یا توجه کمتری بدان شده است، مورد بررسی قرار گیرد. تحقیق حاضر برای پاسخ به این پرسش اصلی که صفات نکوهیده بشر از نظر قرآن، دارای چه مفهومی هستند؟ در سه فصل سامان یافته است. در فصل اول، ابتدا به طور اجمال، در پی پاسخ این پرسش هستیم که نظر انسان درباره ذات و سرشت انسانی چیست؟ و سپس نظر قرآن را در این باره جویا می شویم. آنگاه به بیان یک دسته از آیات که به مدح انسان و دسته دیگر که به ذم انسان می پردازند مبادرت می کنیم. تبیین هفت دیدگاه از اندیشمندان مسلمان در توجیه دو گانگی آیات قرآن در مورد انسان و نهایتا اینکه حق باکدام یک از آنهاست، مطالب پایانی این فصل را تشکیل می دهد. در فصل دوم، برای بازشناسی مفاهیم قرآنی مرتبط با موضوع بحث به صفات منفی انسانی که در قرآن به آنها اشاره شده پرداخته و نظرات مفسرین بر تفصیل در این باره جویا می شویم. فصل سوم را نیز به تحلیل تفصیلی دیدگاه ها اختصاص داده و مولفه های هر دیدگاه را به تفکیک بیان کرده و آنگاه هر یک از دیدگاه هارا مورد نقد قرار می دهیم.

تحقیق پایانی موجود با موضوع صورت های ارتباط انسان با خدا با محوریت نماز زیباترین نشانه ی بندگی در 5 فصل به نگارش درآمده است. فصل اول: در این فصل از مقدمات نماز بحث شده که شامل طهارت، پوشانیدن و وقت نماز و ... می باشد. فصل دوم: نگاهی به فلسفه ی نماز ؛ بعد از بیان مقدمه ای در ارتباط با فلسفه ی نماز، پاره ای از فلسفه و اسرار نماز پرداخته شده؛ و همین طور فلسفه ی واجب شدن خود نماز که در حدیثی پیامبر اسلام صلوات الله علیه در فلسفه ی نماز می فرمایند: نماز از شرایع دین است و خشنودی خداوند در آن است و روش پیامبران بر آن است و از برای نمازگزار است:«دوستی ملائکه هدایت پروردگار، ایمان، نور و معرفت پروردگار، روشنائی در شناخت، برکت در روزی، اجابتی بر دعا و قبولی اعمال، نماز توشه ایست برای آخرت و شفیعی است برای نمازگزار و انیسی و فرشی است در قبرش، و جوابی است برای منکر و نکیر، تاجی است بر قرق او در محشر، و نوری است بر صورت او برهانی است میان او و خداوند و نجاتی است از آتش و جواز عبوری است بر صراط و کابینی است برای حوریان بهشتی و بهائی است برای بهشت. بوسیله نماز بنده به درجات عالی می رسد زیرا نماز تسبیح و تحلیل و تحمید و تمجید و تکبیر است و گفتاری است حق و دعوتی است به سوی حق.» که هم چنین فلسفه ی واجب شدن نماز که چرا در 5 نوبت به جاآوریم با آوردن حدیثی از پیامبر اسلام صلوات الله پاسخ داده شده است. فصل سوم: جایگاه و اهمیت نماز مورد بررسی قرار گرفته است. دراسلام نماز جایگاه والا و اهمیت فراوان دارد جنبه هایی از این اهمیت را در قالب آیات و روایات بیان شده است. فصل چهارم: به اسرار و آثار اجزای نماز پرداخته شده که عبارتند از 1. نیت 2 . قیام 3. تکبیره الاحرام 4. قرائت 5. رکوع 6. سجود 7. تشهد 8 . سلام. هر کدام از اجزای نماز فلسفه ، آداب و آثار آن ها به طور جداگانه نوشته شده . به عنوان مثال : از فلسفه ی سجده و آداب آن که حالت گذاشتن دست ها در سجده و با آداب سجده امام کاظم ( ع) و ... با توجه به احادیثی که در این زمینه آمده، آورده شده است. و هم چنین از آثار آن که ضمانت بهشت و ریزش گناهان و ... سخن به میان آمده است. فصل پنجم: حضور قلب در نماز، که یکی از شرط های اساسی پذیرفته شدن نماز، در نزد خداوند متعال همین مسئله می باشد. اهمیت حضور قلب در نماز با توجه به روایات و هم چنین عواملی که در بوجود آمدن حضور قلب در نماز مثل اهمیت دادن به نماز و تعیین مکان مخصوص و .... نقش دارند، بیان شده است. نماز که بهترین ارتباط با خداست، محور همه آموزه های اسلام و ستون این خیمه رفیع است. هر مسلمان بدون استثنا مکلف است هر روز در چند وعده این فریضه ی الهی را به جای آورد و سبک بال برای توفیق دراین معراج تلاش کند. شک نیست که نمازگزار برای این عروج باید به جسم و روح نماز توجه کند و باطن آن را در یابد و با این دو بال به پرواز در آید.

مفسران با استناد به نقل معتقدند که آیاتی از قرآن کریم درباره و شان معصومان، بویژه امیر مومنان، نازل شده است‎۰ بررسی تفاسیر مختلف نشان می دهد که این نگرش در باره آیات یکسان نبوده، و اختلاف نظر فراوان است‎۰ مطالعه تفسیر الکشف و البیان به خوبی بیانگر آن است که ذکر فضایل اهل بیت و نقل روایات ایشان و استناد به آن، درخشان ترین رهیافت تفسیری ثعلبی است‎۰ این رساله می کوشد تا ضمن تبیین جایگاه رفیع اهل بیت در تفسیر ثعلبی، از رهگذر پرداختن به آفاق شخصیتی ثعلبی و کاوش در زندگانی و زمانه وی، اسلوب و ساختار تفسیری وی را بنمایاند‎۰ و اهمیت و جایگاه برجسته آن را به عنوان ماخذی ارزشمند از منابع اهل سنت برای شناخت سیمای اهل بیت و اقوال پیشینیان، بازشناسی کند‎۰