جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر بر آن است تا پاره‌ای از فعالیتهای فرهنگی مدجنان و موریسکوها، که در قالب ادبیات الاعجمیه(الخامیادو) و عرضه شده، بپردازد و از این رهگذر سهم آنان را به عنوان حاملان میراث اسلامی در پیشرفت ادبیات جامعه مسیحی اسپانیا روشن سازد.این پژوهش خاطرنشان می‌کند، هر چند مسیحیان حاکم با هویّت دینی اقلیتهای مسلمانان سخت عناد می‌ورزیدند، اما هیچ گاه از قابلیتهای علمی آنان غافل نبوده و به بهروه برداری از تواناییهای این اقلیتها می‌پرداخته‌اند.

بخش در خور توجهی از مباحث فقه اسلامی درباره روابط گوناگون مسلمانان با پیروان دیگر مذاهب است. یکی از این روابط - که همواره مورد مناقشه جدی فقها قرار گرفته - رابطه زناشویی است. برخی آن را به طور کلی ممنوع دانسته و برخی آن را به گونه ای محدود پذیرفته و برخی نیز آن را به طور کلی جایز شمرده اند. بی شک پرداختن به این موضوع در زمان ما که اصل حاکم بر جهان آزادی در روابط زناشویی بدون در نظر گرفتن مذهب است (ماده شانزدهم حقوق بشر) بیش از گذشته اهمیت یافته است. نگارنده در این مقاله، نخست به بیان آرا فقهای مسلمانان (امامی، زیدی و اهل سنت) و سپس به بررسی موضع قانون مدنی و احوال شخصیه در ایران و کشورهای مهم اسلامی می پردازد. آنگاه پس از شرح ادله هر دسته از فقها، آن را به گونه ای اجتهادی نقد می کند، و پس از پیرایش ادله قائلان به جواز مطلق این نظریه را بر می گزیند و به گونه ای ابتکاری از آن دفاع می نماید. همچنین نگارنده فلسفه این حکم را یادآور می شود، و سپس حقوق زوجه غیر مسلمان را در قیاس با زوجه مسلمان بررسی می کند، که در جای خود تازگی دارد.

نگارنده در نوشتار حاضر به بررسی مفهوم خدا در کتاب مقدس هندوها اپاتیشادها، پرداخته است.در این نوشتار سعی شده تا با نگاه توحیدی، برهمن اپانیشادها بررسی شود. درست است که در اپانیشادها گاه به گونه ای از خداوند سخن رفته است که تعدد و تکثیر آلهه تداعی می شود، اما باید در نظر داشت که می توان این اسامی گوناگون را مظاهر مختلف خداوند یگانه به شمار آورد.

استاد محمد واعظ زاده به سال 1304 خورشیدی در شهر مقدس مشهد و در خانواده ای که تا چندین پشت عالمان و واعظان دین بوده اند دیده به جهان گشود.

روزی در درس (فن ترجمه) برخی از دانشجویان از ترجمه آیه 6 از سوره مائده: «فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المرافق و امسحوا برءوسکم و ارجلکم الی الکعبین» سوال کردند و این که چرا با وجود آیاتی بدین صراحت، مسلمانان در گرفتن وضو تا این اندازه اختلاف نظر دارند. این سوال زمینه نگارش مقاله حاضر را فراهم کرد که نتایج زیر حاصل این تحقیق است:اعراب «ارجلکم» از دیدگاه نحوی با استدلال به نقد کشیده شده و ممتنع بودن عطف «ارجلکم» بر «وجوهکم» با ادله فراوان از قرآن و ادب عربی به اثبات رسیده است. همچنین، نگاه تازه ای به «الی المرافق» در آیات بالا شده است.دو واژه «اغسلوا» و «امسحوا» از زوایای محتلف بررسی شده و نظر کسانی که دو واژه را مترادف می دانند رد شده است. علاوه بر آن، اثبات شده که شستن پاها به جای مسح به دلایل متعدد با سیاق قرآن در تضاد است و تنها تعصب، موجب خطا در فهم آیات شده است. ضمن این که انتساب مسح کفش ها به جای پاها به پیامبر - صلی اله علیه وآله و سلم - با استدلال رد شده است.قواعد نحوی به هیچ عنوان شستن را به جای مسح تایید نمی کند. بنابراین انتساب شستن پاها به پیامبر - صلی اله علیه و آله و سلم - و این که جبرئیل مسح را نازل کرده ولی سنت آن حضرت شستن پاها بوده، کاملا بی اساس است. در این مقاله با ادعای کسانی هم که عقیده دارند شستن پاها از مسح به نظافت نزدیک تر است با استدلال پاسخ داده شده است. در خاتمه نیز تاریخچه مختصری از آغاز اختلاف در وضو بیان شده است.

اکراه در لغت و در اصلاح وادار کردن کسی بر کاری، از روی اجبار است.با وجود هفت شرط، اکراه محقق می‌شود.در اکراه بر محرمات، ملاک، عجز از تلخص از تهدید مکره و دفع ضرر است و مجرد ادعای اکراه از مجرم پذیرفته می‌شود ولی در معاملات فقط با عدم رضایت، اکراه صادق است و ملاک در رفع حکم وضعی نیز عدم رعایت است و صرف ادعای اکراه پذیرفته نیست.اکراه به دو قسم تقسیم می‌شود: اکراه به حق و اکراه به ناحق.اکراه به حق جایز است و اکراه به ناحق حرام است.حکم تکلیفی مکره این است که انجام حرام و ترک واجب به استثنای قتل نفس بر او جایز است و حکم وضعی آن این است که قصاص، حد، ضمان و ... از مکره برداشته می‌شود.مدرک قاعده آیه 106 از سورة نحل، آیات مدرک قاعده اضطرار، سنت، اجماع و عقل.

روش های معناشناسانه در مفهوم ساختن نظریه ها و تئوری ها از روش های متعارف و مقبول معاصر است. مقاله حاضر در صدد است از طریق شناسایی کاربرد تاریخی و زبانی واژه فلاح که ربط وثیق با مهمترین دغدغه همه انسان ها (رستگاری) دارد، تطور معنایی فلاح را پیش از اسلام و پس از آن تعقیب کند تا به درک هر چه بیشتر مفهوم نجات نایل آید و با اهتمام به کاربردهای «فلاح» در بافت های دینی عناصر تشکیل دهنده و مرتبط با نجات را بیابد و فرجام صاحبان آن عناصر را نشان دهد.

این نوشتار، تحقیقی است درباره نسخ خطی قرآن های ایرانی سده های اول تا ششم هجری (هفتم تا دوازدهم میلادی) در موزه رضا عباسی. در این مجال سعی شده است با توجه به سیر تطور تاریخی و هنری خطوط اسلامی، به خاستگاه های اولیه، نقش سلسله های ایرانی و حامیان درباری، حضور خوشنویسان ایرانی و نقش مکمل آنان، سیر تکامل زیبایی شناختی این هنر در ایران و ... پی برد. با مطالعه قرآن های دست نویس که در موزه ها، کتابخانه ها و مجموعه های خصوصی و ... نگهداری می شود، شاید بتوان به اسرار و نکات فراموش شده ای پی برد که روشنگر راه پژوهشگران و اندیشمندان این هنر شود و از این راه بسیاری از نسخ قرآنی از شناسنامه ای کامل تر، دقیق تر و علمی تر نسبت به گذشته برخوردار گردد.

در جزیره العرب پیش از اسلام، که از آن به دوره جاهلی تعبیر می شود، فعالیت تجاری، بخش مهمی از زندگی عربان را تشکیل می داد. بخش بزرگی از تجارت عربان با سرزمین های همسایه بود که جنبه خارجی داشت. اما در ماه شوال و ماه های حرام پایان سال که ایام حج نیز نزدیک می شد یعنی درماه های ذیقعده و ذیحجه عربان در مناطقی از حجاز گرد می آمدند و با استفاده از فرصت به دست آمده، با تشکیل بازارهای متعدد فصلی به مبادله کالا می پرداختند. بازار عکاظ در این میان از اهمیت خاصی برخوردار بود که در کنار مبادلات تجاری، مبادلات فرهنگی و اجتماعی و ادبی نیز در آن صورت می گرفت و برخی مسایل و مشکلات عرب ها در آن جا حل و فصل می شد و در زندگی اجتماعی عرب پیش از اسلام تاثیر قابل توجهی داشت. از طرف دیگر این بازار تصویر کاملی از زندگی اجتماعی عرب پیش از اسلام را به نمایش می گذاشت. بازار عکاظ بعد از اسلام نیز تا سال 129 هجری برقرار بود.

احمد بن حسین بن عبیدالله غضائری معروف به ابن غضائری (در گذشته در نیمه نخست قرن پنجم ق)، برای شناسانیدن رجال و راویان متهم، بد نام، ضعیف و ناموثق در قلمرو حدیث شیعه، کتاب الضعفاء و المذمومین مشهور به رجال ابن الغضائری را تألیف نموده است. از قرن هفتم هجری – پس از به صحنه آمدن کتاب – صاحب نظران و رجال شناسان شیعه درباره (ابن غضائری) وکتاب الضعفاء دیدگاههای مختلفی را مطرح نموده اند. در دوره معاصر، شیخ آقا بزرگ تهرانی و آیه الله خویی به سبب وثاقت و جلالت قدر ابن غضائری، انتساب کتاب الضعفاء را به وی نپذیرفته اند و استدلال نموده اند امکان ندارد ابن غضائری کتابی را تألیف نماید که در آن رجال و راویان زیادی ازشیعه تضعیف شوند. نگارنده، با عنایت به آراء اهل فن، جوانب مختلف دیدگاه این دو صاحب نظر را نخست طرح و معرفی و سپس نقد و بررسی نموده و دلیل مخالف و مناقض دیدگاه مزبور را در کلام و رویکرد آیه الله خویی یافته و نشان داده است.

آشنایی با مکاتب فلسفی در اخلاق، مهم ترین گام برای وارد شدن در مبحث فلسفه اخلاق است. عاطفه گرایی از عمده ترین مکاتب اخلاقی است که قدمت و گستره ای به پهنای تاریخ دارد. متفکران، فیلسوفان، شاعران و روان شناسان برجسته ای را می توان برشمرد که دیدگاههای جالب و پرسش برانگیزی را در این زمینه ارایه نموده اند. کنفوسیوس، بودا، لائوتسه، دیوید هیوم، آدام اسمیت، ژان ژاک روسو، آرتور شوپنهاور، آلفرد جولز آیر، کارول گیلیگان و نل نادینگز کسانی هستند که در این مقاله، معرفی شده اند. همگرایی میان آرای این متفکران را می توان در مفاهیم مورد استفاده ایشان، نظیر همدردی، هم حسی، نوع دوستی، خیرخواهی، شفقت و احساس مسوولیت و غمخواری ملاحظه نمود. از این میان، تاکید روانشناسان و فیلسوفان معاصر بر مفهوم غمخواری و مبالات، امری است که در متون روان شناختی و فلسفی جدید زیاد به چشم می خورد. رویکرد غمخواری یا احساس مسوولیت، یکی از چند رویکرد عمده معاصر در فلسفه اخلاق و تربیت اخلاقی است که می توان آن را در زمره نظریه های عاطفه گرا قرار داد. جنبش مدافعان حقوق زن، نیز به عنوان یکی از جلوه های بارز دوران پست مدرن، از مدافعان سرسخت این رویکرد به شمار می رود. به علاوه، طبیعت گرایی عمل گرا نیز می تواند به عنوان مبنای فلسفی دیگری برای این رویکرد قلمداد شود.