جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله شیوه های تدریس خلاقیت آفرین را مورد بررسی قرار می دهد. در این مقاله خلاقیت و یادگیری تعریف و تشریح شده است. همچنین ضرورت پرورش خلاقیت در دانش آموزان، عوامل آموزشگاهی موثر در خلاقیت، موانع خلاقیت و ویژگی های دانش آموز خلاق بیان شده و در پایان روش های تدریسی که موجب پرورش خلاقیت می شوند مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این مقاله نشان می دهد که پژوهش، بستری مناسب برای تقویت و گسترش روحیه ابتکار، نوآوری و خلاقیت است. معلم به عنوان ایجاد کننده شرایط و تسهیل کننده یادگیری دانش آموزان می تواند از طریق نوگرایی، انعطاف پذیری، عدم اجبار دانش آموزان به حفظ و انباشت ذهنی،‌ شوخ طبعی، پرهیز از راهبردها و روش های قالبی آموزش، زمینه سازی برای ابراز وجود شاگردان و افزایش اعتماد به نفس در آنان، تحریک حس کنجکاوی فراگیران و بالاخره توام ساختن آموزش با پژوهش به آموزش خلاق و پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان بپردازد.

زبان، مهم ترین ابزار تعامل اجتماعی است، به طوری که در زندگی انسانی هیچ رفتار ارتباطی به اندازه ارتباط کلامی وسعت و تاثیر ندارد، و هیچ پدیده ارتباطی به این اندازه با زندگی انسان عجین نیست. اهمیت این موضوع هنگامی آشکار می شود که از دیدگاه تعلیم و تربیت و با رویکرد اسلامی به آن بپردازیم. این مقاله از نوع تحقیقات کیفی است که با استفاده از رویکرد وصفی ‐ تفسیری به دنبال دستیابی، استخراج و بیان مبانی ارتباط کلامی در تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلامی است. از این رو با توجه به استفاده از تفسیر متن و تحلیل گفتار سعی شده از میان متون مورد نظر مبانی با قابلیت کاربرد بیشتر مطرح شود؛ ولی می توان به: 1. مبنای تاثیر دل بر گفتار، 2. مبنای تاثیر گفتار بر دل، 3. مبنای تاثیر اندیشه بر گفتار، 4. مبنای تاثیر گفتار بر اندیشه، 5. مبنای تاثیر گفتار بر عواطف دیگران، 6. مبنای سلطه گری گوینده بر شنونده اشاره داشت.

نوشتار حاضر به تحقیقی درباره تاریخ تاسیس حوزه علمیه قم نشسته است و در این راستا با استناد به منابع تاریخی، به تحلیل زمینه ها و عوامل پیدایش آن پرداخته است. آنگاه وضعیت این حوزه را از نظر فرهنگی، علمی و آموزشی در دو قرن پس از تشکیل به تصویر می کشد. این تحقیق، بنیادی و از نوع توصیفی- تحلیلی به شیوه کتابخانه ای می باشد. از این رو برای جمع آوری اطلاعات از روش یادداشت برداری (فیش برداری) استفاده می شود. پس از طبقه بندی اطلاعات گردآوری شده، با استفاده از روش تحلیل محتوا به نتیجه گیری و تدوین می پردازیم.یافته های این تحقیق نشان می دهد که حوزه علمیه قم به عنوان نهاد تعلیم و تربیت دینی در پایان سده دوم و یا در ابتدای سده سوم هجری، در عصر حضور امامین رضا و جواد (علیهما السلام) شکل گرفته است. این حوزه مقدس با قدمتی به طول هزار و دویست و اندی سال، دارای پیشینه ای طولانی تر از پیشینه حوزه شریف نجف است.محدثان و دانشمندان اشعری در ایجاد زمینه تشکیل و در برپایی حوزه در قم نقش اساسی داشته اند. آنان پس از سعی در توسعه شهر و وضعیت اقتصادی آن و به دنبال استقلال سیاسی بخشیدن به شهر قم، با فراخواندن سایر اشعریان، شیعیان و سادات، و تثبیت دین اسلام و مذهب تشیع در آن، زمینه های اجتماعی و فرهنگی لازم را برای حضور و اجتماع دانشمندان و محدثان شیعی در این شهر فراهم آوردند. در چنین شرایطی محدثان و صحابی امامان معصوم (علیهم السلام) که غالبا از خاندان اشعری هم بودند با تشکیل جلسات علمی و دینی، حوزه علمیه قم را برپا نمودند. بنابر شواهد تاریخی، می توان از محمد بن عیسى اشعری و پسرش احمد به عنوان اولین روسای حوزه علمیه قم نام برد. حوزه قم در زمان شکل گیری خود بسیار فعال و پر رونق بوده است، به گونه ای که با قاطعیت می توان این مرحله از حیات آن را یکی از شکوفاترین دوران آن دانست.

این مقاله با هدف استخراج روش های پرورش تفکر خلاق در روایات با رویکرد تحلیل متن انجام شده است. در ابتدا به تحلیل مفهومی تفکر خلاق در متون اسلامی به طور خاص و روان شناسی معاصر به طور عام پرداخته شده و روش های ذیل برای پرورش تفکر خلاق در سیره معصومان (ع) استخراج شده است که عبارتند از: روش پرسشگری، استقلال فکری، تشبیه معقول به محسوس، تجدید سازمان تفکر، گفتگو و مذاکره علمی و مشاهده کنجکاوانه طبیعت.

هدف این مقاله بررسی جایگاه آموزش انفرادی در تاریخ آموزش و پرورش ایران بوده و نویسندگان با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی در جهت شناخت روش آموزش انفرادی که یکی از روش های جدید و مطرح در آموزش است به بررسی سوابق تاریخی آن پرداخته و از این طریق چشم انداز روشن تری را برای آینده ترسیم نمایند. نتایج مطالعه نشان می دهد که از دیرباز با توجه به فضای موجود در تعلیم و تربیت ایران آموزش انفرادی جایگاه مهم و تاثیرگذاری در روند تعلیم و تربیت داشته است که با عنایت به این تجارب بهره گیری از این شیوه در حال حاضر می تواند فرصتی را بازسازی برخی از نارسایی های نظام تعلیم و تربیت مهیا نماید.

هدف پژوهش حاضر بررسی فلسفه ابوحامد غزالی و استخراج آرای تربیتی وی است. بدین منظور سعی شده با استفاده از منابع موجود و در دسترس، افکار و روش فلسفی غزالی بررسی شده و با روشن ساختن مبانی فلسفی او بتوان جایگاه فلسفه اسلامی را در مقایسه با فلسفه یونانی و غرب شناخت و هم چنین مشخص کرد که آرای دانشمندان اسلامی درباره تربیت و به خصوص تربیت کودکان تا چه اندازه در زمان حاضر کاربرد داشته و مورد تایید نظریات تربیتی معاصر می باشد.نتایج به دست آمده نشان می دهد که روش فکر و فلسفه غزالی با وجود اینکه با دیگر فیلسوفان مسلمان و فیلسوفان غرب شباهت هایی دارد، منحصر به فرد است؛ چرا که وی با شک بنیادی خود و با تکیه بر متون و اعتقادات اسلامی بسیاری از آرای فیلسوفان و حتی فیلسوفان اسلامی را مورد انتقاد قرار داده و با باریک بینی دینی و محور قرار دادن قرآن و سنت بر ضد آنها اقامه دلیل کرده است. در واقع، فلسفه غزالی بیش از آنکه جنبه سازندگی داشته باشد، جنبه انتقادی به خود گرفته است. هم چنین نظریات تربیتی او حداقل در جهان اسلام تحول عظیمی ایجاد کرد و امروزه نیز بسیاری از روش ها و اصول تربیتی وی راهنمای کار دست اندرکاران تعلیم و تربیت کودکان است.

فارابی، موسس فلسفه اسلامی که به عنوان معلم ثانی پس از ارسطو شناخته می شود، از فیلسوفان برجسته جهان اسلام است. نظریات فارابی در مباحث اخلاقی و ارزش شناسی مبنای اندیشه فیلسوفان و حکیمان پس از او در بحث اخلاق و تربیت اخلاقی قرار گرفته است. در این مقاله، ابتدا دیدگاه ارزش شناسی فارابی در موضوعات اساسی ارزش های اخلاقی تبیین و سپس دلالت های آن برای تربیت اخلاقی در خصوص اهداف، اصول و روش ها استنتاج می گردد.از دیدگاه فارابی، ارزش ها از معقولات ثانویه فلسفی است. او ارزش های اساسی را مطلق می داند. به نظر وی، غایت اخلاق، تحصیل سعادت است. وی سعادت را به دو بخش دنیوی و اخروی تقسیم می کند و سعادت دنیوی را مقدمه سعادت اخروی می داند. بر اساس دیدگاه ارزش شناسی فارابی، مهم ترین اهداف تربیت اخلاقی عبارت است از: شناخت و ایمان به خدا، تقرب به خدا، سعادت، تفکر و تامل،‌ تعقل و اعتدال. برخی از اصول و روش های به دست آمده از این دیدگاه به صورت اصل (روش ها) عبارت است از: استمرار در تغییر اخلاق و رفتار (محاسبه نفس- ضد)، تدریجی نمودن پرورش اخلاقی (سیر کمالی در واگذاری وظایف اخلاقی- تمرین و عادت)، تحول در نگرش (تصحیح معیار ارزش گذاری- توجه به امتحان الهی) و . ...

این تحقیق با هدف بررسی وضعیت اقامه نماز فرادی،‌ جماعت و جمعه و عوامل مرتبط با آنها در بین دانش آموزان دبیرستان ها و دانشجویان دانشگاههای شهر کرمان در سال 1380 انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی و همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق، کلیه دانش آموزان 94 دبیرستان شهر کرمان بوده که 27 دبیرستان با روش نمونه گیری سیستماتیک و تعداد 291 دانش آموز با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه از بین آنها انتخاب گردیده است؛ همچنین جامعه آماری دانشجویان نیز شامل کلیه دانشکده های مختلف دانشگاه شهید باهنر بوده که 400 نفر از آنان با روش نمونه گیری طبقه ای از بین آنها انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه بوده و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری آزمون های دوجمله ای، مان- ویتنی، کروسکال والیس و اسپیرمن صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که جنس، پایه تحصیلی و نوع مدرسه بر نمازخواندن (فرادی) دانش آموزان تاثیر ندارد. در مورد دانشجویان، جنسیت دانشجویان فقط بر شرکت آنان در نماز جماعت تاثیر دارد. فقط بین سن دانشجویان و شرکت در نماز جماعت آنان رابطه وجود دارد. نوع دانشکده دانشجویان فقط بر شرکت در نماز جمعه آنان تاثیر دارد. معدل دیپلم دانشجویان فقط بر شرکت در نمازجمعه آنان تاثیر دارد. بین معدل دانشجویان و نماز خواندن آنان رابطه معنی دار مثبت ضعیفی وجود دارد. بین تعداد واحد اخذشده و وضعیت نماز دانشجویان رابطه معنی دار وجود ندارد. وضعیت بومی بودن دانشجویان بر نماز خواندن آنان تاثیر دارد. وضعیت سکونت دانشجویان بر شرکت آنان در نماز جماعت و نمازجمعه تاثیر دارد. وضعیت تاهل دانشجویان بر نماز خواندن، شرکت در نماز جماعت و شرکت در نماز جمعه آنان تاثیر ندارد.

چکیده فارسی:تربیت اسلامی در عصر حاضر با چالش های گوناگونی روبه رو است. بخشی از این چالش ها ناشی از مواجهه جهان بینی «خدامحور» با جهان بینی «دنیامحور» جهان غرب است. در این میان پست مدرنیسم به جهت آموزه های پیچیده خود، جهت گیری های ضد و نقیضی را در بین اندیشمندان مسلمان برانگیخته است؛ تا جایی که برخی آن را به منزله فرصتی مغتنم برای تربیت دینی و چاره ای برای کاستی های آن تلقی کرده اند و برخی دیگر معتقدند تفکر پست مدرنیستی اساسا امکان تربیت دینی را نفی می کند. «رویکرد ریزوماتیک» نیز در راستای تحقق بسیاری از آموزه های پست مدرنیستی به عرصه نظام های معرفتی قرن بیستمی وارد شد و طبیعتا تلقی های مثبت و منفی خود را نیز در ارتباط با تربیت دینی به همراه خواهد داشت. مفروض این مقاله این است که رویکرد ریزوماتیک به معرفت برای تربیت دینی چالش هایی به همراه خواهد داشت که ما با مبنا قرار دادن نظام معرفتی رئالیسم انتقادی به نقد چالش های آن می پردازیم. بنابراین، در این مقاله ابتدا به طرح ویژگی های رویکرد ریزوماتیک به معرفت می پردازیم و سپس چالش های آن برای تربیت دینی را بررسی می کنیم و در پایان چالش های مطرح شده را از منظر رئالیسم انتقادی مورد نقد قرار می دهیم.