جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله به مطالعه علل اقتصادی و اجتماعی تکدی گری در شهر مشهد پرداخته است. نویسندگان از رویکردهای جامعه شناختی و سیاست اجتماعی برای روشن شدن ابعاد مفهومی و نظری آن سود جسته اند و از روش کیفی و فنونی چون مصاحبه های عمیق و نیمه سازمان یافته و مشاهده وضعیت ظاهری و شیوه ها و شگردهای تکدی گری آن ها برای شناخت، تحلیل و جمع آوری اطلاعات استفاده کرده اند. پدیده تکدی گری با دو دسته عوامل مشتمل بر مستعد کننده های محیطی و عوامل مستقیم اثر گذار مرتبط است که از طریق برانگیختن احساسات نوع دوستانه ترحم آمیز عمل می کند. یافته های پژوهش نشان داد که عوامل مهمی چون ماهیت شهر مشهد از نظر مذهبی بودن و مهاجر پذیری و ویژگی های متکدیان مانند وضعیت جسمانی نامناسب، سطح تحصیلات پایین، نابه سامانی خانوادگی، فقدان قابلیت های پایه ای و فقر و بی کاری آنان از عوامل تعیین کننده ای بودند که یک دیگر را تقویت می کردند و به بروز شرایط درماندگی و پذیرش نقش تکدی گری انجامیدند. هم چنین مطالعه نشان داد که پذیرش نقش تکدیگری از طریق فرایند اجتماعی- روانی تحقیرکننده عزت نفس عادی شده و استمرار پیدا کرده است. بنایراین، برخلاف نظریاتی که متکدیان را به بی همتی و رذیلت اخلاقی متهم می کند؛ براساس دستاوردهای این مقاله این ها علل موخر و ثانویه اند و فقر و درماندگی و متغیرهای مرتبط نقش اساسی تر را در این فرایند ایفا می کنند.

در بیت دوم غزل درخشان و ریاستیزانه حافظ با مطلع:واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می کنندچون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنندحافظ مشکل خویش را از «دانشمند مجلس» باز می پرسد.این اصطلاح- بنابه پیشینه اجتماعی و تاریخی آن- می تواند نشانه ای قابل تامل از تلقی و باور پیشینیان نسبت به «دانش» و وجه اجتماعی اصطلاحات عامی همچون «دانشمند» و «صاحب دانش» به شمار آید.با توجه به شواهد و نشانه های گوناگون «دانشمند» و «دانشمندی» از دیرباز به عنوان یکی از «طبقات» و «درجات» نام آشنای اجتماعی در تاریخ و فرهنگ ایران مطرح بوده است.در این نوشته به جایگاه و نیز منزلت و ویژگی های «دانشمندان» به عنوان یک طبقه مطرح اجتماعی پرداخته شده است.

ناصر خسرو قبادیانی ازجمله سخن سرایان خطه خراسان است که البته در شمار مدیحه گویان حرفه ای جایی ندارد، بلکه شعر و سخنش نشانه پای بندی و تعهد وی به ایدئولوژی و ایمان و ابزاری در مسیر تبلیغ و گسترش آن است. از این رو این مسلمان آگاه، به جای ذکر فضایل و عناوین دروغین برخی شاهان، ضمن اعلام تابعیت و پیروی از بزرگان دین مبین اسلام، جای جای دفتر و دیوانش را با ذکر مناقب و فضایل این خاندان مبارک مزین نموده است. رسول اکرم (ص) و خاندان گرامی اش از معدود کسانی هستند که ناصر خسرو با صفا و خلوص نیت آنها را ستایش کرده است. دین محمد (ص) و معصومیت و پاکی عترتش او را مجذوب و علاقه مند ساخته و این حکیم توانا را برآن داشته است تا صفات عالیه پیامبر و خاندانش را در شعر خویش متجلی سازد.این مقاله حاصل نگرشی در ابعاد و زوایای گوناگون این مساله است. شماره ذیل هر یک از شواهد شعری، مربوط به شماره صفحات بر اساس دیوان ناصر خسرو به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، انتشارات دانشگاه تهران است.

در این پژوهش کوشیده شد تصویری از ساختار و طراحی شبکه های اجتماعی مجازی فیس نما، کلوب، فیس بوک و گوگل+ ارائه شود. ضمن آن که پرسش اصلی در این پژوهش این است که چه متغیر یا متغیرهایی در ساختار و طراحی شبکه های اجتماعی ایرانی و غیرایرانی با یک دیگر تفاوت دارند. در پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. تحلیل محتوا یک شیوه تحقیقی است که برای تشریح عینی، منظم و کمی محتوای آشکار پیام های ارتباطی به کار می رود. در مجموع، این پژوهش نشان داد بیش تر از تصاویر واقعی، عکس های شخصی، جذابیت زیاد، طراحی قالب شبکه، شیوه نمایش ثابت، قالب تولید محتوای متن و تصویر، رنگ های گرم و سرد، و جاذبه احساسی برای رنگ، کامنت زیاد با بیش از 10 کامنت، عدم نشانه نمادین و لایه بندی مطالب گوناگون در ساختار و طراحی شبکه های اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است. در ضمن مشخص شد میان نوع عکس واقعی، رنگ، قالب تولید محتوا، تعداد کامنت و لایه بندی مطالب با شبکه های اجتماعی ایرانی و غیرایرانی رابطه معنی دار وجود دارد.

این مقاله بر پایه رویکردی جامعه شناختی به بررسی و تبیین پیامدهای هویت دینی در جوامع غربی می پردازد. اهمیت این موضوع ریشه در این واقعیت دارد که به ویژه طی وقایع جهانی سال های اخیر مانند یازده سپتامبر، حیات و وضعیت مسلمانان در غرب با تنگناهای جدی مواجه شده است. این موضوع عمدتا معطوف به وضعیت زنان مسلمان است. زیرا نوع پوشش آنان به وضوح نمادهای فرهنگی مرتبط با هویت اسلامی را در بطن فرهنگ و جامعه غربی علنی می کند. در این مقاله، ابتدا، طیف وسیع و متنوعی از جدیدترین مطالعات و تحقیقات در زمینه وضعیت و پیامدهای پوشش اسلامی در جوامع غربی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سپس، تجزیه و تحلیل های آماری این تحقیق مبتنی بر مدل تئوریک نابرابری و تبعیض ناشی از هویت فرهنگی- مذهبی و روش تحلیل رگرسیونی ارائه شده است. در مجموع، تجزیه و تحلیل های ارائه شده در این مقاله نشان داده که آن دسته از مسلمانان که هویت مذهبی آنان به جهت استفاده از پوشش اسلامی به سهولت در بطن فرهنگ غربی علنی و شناخته شده تبعیض در جامعه غربی را به طور معنی داری بیش از دیگران تجربه کرده اند.

گفتاری که در پیش روست نقد و بررسی مقاله ای است تحت عنوان:«مویی به ریسمان تصحیح چند بیت از شاهنامه»این نقد و بررسی دور دو محور می چرخد: یکی، زدودن غبار ره از تارهای موی سخن که «قلم» آن را در پیچ و خمهای سفر کوتاهش به بار آورده است، و تبیین و توضیح ابهاماتی در این زمینه.دیگری، به نقد کشیدن معیارهای تصحیح متون کهن و ارایه پیشنهادهایی در این راستا.

«عرفان اسطوره ای»، نخستین و بنیادی ترین عرفانی است که تا اکنون انسان آن را ورزیده است. «عرفان اسطوره ای»، عرفانی است از آن انسان های کهن و اسطوره ای، که در سپیده دمان تاریخ، به گونه ای یکسر طبیعی و ناآگاهانه، آن را می آزموده اند و به کار می بسته اند.گمانم بر آنست که، انسان های اسطوره ای و کهن، نخستین عارفان گیتی بوده اند، چرا که، جهان بینی آنان با عارفان امروزین، البته با نگاهی به فراخی و نه به ژرفی، همسانی هایی داشته است. این جستار، یک همسنجی (= تطبیق) فراخ نگرانه، بر پایه های «حکمت ذوقی»، «خاکساری»، «ریاضت کشی»، «زیباپرستی» و «دست افشانی رازورانه» (= سماع)، میان عارفان امروزین و انسان های اسطوره ای و کهن را به سامان می رساند، و نمونه هایی از اسطوره های «زنده» و «مرده» را برای اثبات این همسانی ها، فرادست می دهد.جدای از این همسنجی (= تطبیق)، عرفان انسان های کهن، نامزد به «عرفان اسطوره ای» به گستردگی، کاویده و بررسیده و آشکار می آید، و نظریه هایی نغز و نو، درباره دست افشانی رازورانه (= سماع) و دین بهی (= زردشتی)، دینی بر بنیاد «زیباپرستی»، نشان داده می شود.

تجربه سال های متمادی اجرای اقدامات توسعه ای بر اساس رویکردی عمدتا اقتصادی و بدون ملاحظه تاثیرات زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی ای که این اقدامات بر جا می گذارند، خوشایند نبوده است. اما امروز دریافته ایم که اقدامات توسعه ای به سادگی به اهدافی که برای آن ها در نظر گرفته می شود دست نمی یابند و دست یافتن به این اهداف نیازمند فراهم شدن شرایط اجتماعی خاصی است. حال که توجه به ارزیابی تاثیرات اجتماعی اقدامات توسعه ای در کشور ما و در حوزه های مختلف مورد توجه قرار گرفته، شایسته است تا مدل ها و فرایندهایی مناسب برای آن طراحی شود. هدف اصلی این مقاله تدوین دستورالعمل و مدلی برای ارزیابی تاثیرات اجتماعی در پروژه های صنعت نفت و گاز در کشور ایران است. روش به کار گرفته شده در این مقاله اسنادی و کتابخانه ای و مقایسه ای- تطبیقی است. در واقع در این مقاله با مرور اصول کلی ارزیابی تاثیرات اجتماعی و سپس شناسایی مقولات اجتماعی که پیامد پروژه های صنعت نفت در مناطق عملیاتی است با کمک تجربیات مشابه خارجی و مدل های به کارگرفته در آن ها مدل مناسبی با توجه به شرایط کشور و مناطق میزبان تاسیسات نفتی پیشنهاد دهد. با توجه به طیف مسایلی که صنعت نفت در زمینه مسایل اجتماعی می تواند با آن ها روبه رو شود، فرصت مناسبی برای توسعه ارزیابی تاثیرات اجتماعی در پروژه های صنعت نفت وجود دارد و تدوین مدلی مناسب برای انجام آن می تواند کارآمدی این حوزه از دانش را در کمک به مدیریت مناسب توسعه صنعتی و هم چنین گسترش آن در بقیه عرصه های اقدامات توسعه ای نیز فراهم کند.

در این مقاله ابتدا در مقدمه به پیشگامی و تقدم فضل رودکی در عرصه شعر و ادب فارسی و ذکر نام او در تذکره ها و تواریخ و نیز در شعر شاعران پس از خود اشاره می شود. سپس از بازتاب ذهن و زبان رودکی و اندیشه و شعر او بر شاعران دیگر و تشابهات فکری و شعری آنان سخن می رود و به ویژه تاثیرپذیری های ناصر خسرو قبادیانی از رودکی سمرقندی و اشتراکات و مشابهت های این دو در عرصه تفکر و سخن سرایی که بسیاری از آن یاد کرده اند، مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. آن گاه مبحث اصلی این پژوهش و مدعای مقال در خصوص تاثیرات و تشابهات فکری و شعری رودکی و خیام که به رغم نمودها و بنیه های قابل توجه، مغفول واقع شده است، طرح و تبیین می شود. شواهد مثال و نمونه هایی از این همانندی ها و تاثیرپذیری ها به صورت مقایسه ای از میان اشعار رودکی و رباعیات خیام همراه این مبحث است. نتیجه گیری پایانی از مباحث طرح شده در این مقاله، مبین این نکته است که در میان انبوه شاعران پس از رودکی که بسیاری از آنان به گونه ای در اندیشه و شعر از او تاثیر پذیرفته اند، خیام را بیش از هر کس می توان ادامه دهنده جریان فکری و شعری رودکی دانست.

تمثیل گرایی فلسفی بر پایه اعتقاد به دوگانگی جهان ناسوت و لاهوت، صدور معقول در محسوس و نزول از وحدت به کثرت استوار است. این فلسفه که بر ماهیت دو بعدی تمثیل- روساخت روایی و ژرف ساخت فکری- مبتنی است، ساختاری دو وجهی به حکایت تمثیلی می بخشد که یکی نقش ممثل به داستانی و دیگری نقش ممثل فلسفی را برعهده دارد. درآثار مولانا- به خصوص مثنوی- نیز پیوند میان تمثیل گرایی فلسفی و ادبیات تمثیلی را در ساختار داستانی مثنوی مولانا می توان دید، پیوندی که در ادبیات غرب در ارتباط بین سمبولیزم غربی و ایده آلیسم افلاطونی دیده می شود.در این جستار، ضمن مروری بر ریشه های تمثیل گرایی فلسفی، تجلی این فکر در جهان بینی و آثار مولانا مورد نگرش قرار خواهد گرفت و جلوه های این پیوند میان نظام فکری و بیان ادبی در ساختار داستانی مثنوی مولانا مورد بررسی قرار می گیرد، اشکال ساختاری ظهور این گرایش در قصص مثنوی در سه عنوان تعلیق گریزی، مثل گذاری و تفسیر تمثیلی، تحلیل خواهد شد.

«مناقشه» ازجمله اساسی ترین شیوه های ارتباطی در جوامع انسانی است که از دیرباز به اشکال گوناگون متناسب با موقعیت ها و شرایط مختلف تعین منحصر به فردی می یافته است. در ایران، به دلیل میزان مسایل و آسیب ها، شیوه های مواجهه و حل نزاع ها و مناقشات از وجوه ویژه ای برخوردار است. آنچه در این نوشتار مورد توجه است، تبیین شیوه های مذکور در مراحل مواجهه و حل آن با تکیه بر میانجی گیری نسلی است. پس از بررسی ابعاد مفهوم شناختی موضوعات مرتبط با مقاله، نظریات مختلف مطرح شده است. بر اساس مقدمات نظری مذکور، مدلی از پرسش ها به منظور پاسخ گویی به مسایل، طراحی شد. روش اصلی به منظور گردآوری اطلاعات میدانی و تجربی، مصاحبه های عمیق از افراد مختلف ساکن در شهر تهران با توجه به تعلق به نسل های سه گانه جوان (15-29 سال)، میانسال (30-49 سال) و پیر (50 سال به بالا) در دو گروه زنان و مردان بوده است. بیش از چهل و پنج مصاحبه در این زمینه گردآوری شده و مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس اطلاعات به دستامده، تجربیات نسلی نقش تعیین کننده ای در شکل گیری ذهنیت و شیوه مواجهه افراد با موقعیت های مناقشه آلود و استراتژی های حل آن داشته است. نسل های جوان، با توجه به شیوه های جامعه پذیری نسلی و ارزش هایی که به تدریج فرامی گیرند، استراتژی های دفعی تر و تندتر را برمی گزینند. در حالی که کیفیت مواجهه در نسل های بعدتر با گذشت زمان و کسب تجربیات متنوع تر، منجر به انفعال در حل مناقشات، چشم پوشی یا ساز و کارهای اصلاحی برای از میان رفتن وضعیت مورد مناقشه می شود. «نسل» میانجی در کیفیت مواجهه ایرانیان با مناقشه و شیوه های حل آن، تاثیر دارد.