جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امروزه دنیا شاهد تحولات و دگرگونی های گسترده و شگفتاوری در عرصه اقتصاد، ارتباطات، فرهنگ، سیاست، معاهدات و امور بین الملل در راستای جهانی شدن است. به علت وقوع این تغییرات و تحولات گسترده در جهان و اهمیت موضوع جهانی شدن، نمی توان آن را نادیده گرفت و از بحث و گفت و گو درباره آن چشم پوشید. واقع بینی آگاهانه نسبت به ابعاد گوناگون و پیچیده جهانی شدن، شناخت وضع موجود، درک کاستی ها و ناکارآمدی های آن، به کارگیری مواضع سنجیده و برخورد آگاهانه و فعال در برابر آن، نیازمند شناخت عمیق و همه سویه آن است.در جهان معاصر، مدعیان و نظریه پردازان جهانی شدن رو به فزونی نهاده اند. شیعه نیز با ارایه نظریه «حکومت جهانی حضرت مهدی (عج)» در طول قرن ها و سال های متمادی، داعیه دار اصلی جهان شمولی در عرصه های فرهنگی، سیاسی و ... بوده است، زیرا در اسلام، به ویژه در مکتب تشیع، توجه به آینده و تشکیل حکومت جهانی واحد بر اساس قسط و عدل و تحت رهبری امام معصوم، جایگاهی ویژه دارد. این مساله در تاریخ اسلام، به نام مهدویت مطرح شده است. این اعتقاد از توانمندترین عوامل رشد و بالندگی جامعه اسلامی است و بقای اسلام و شیعه در گرو این حقیقت بزرگ است.از این رو در این نوشتار برآنیم از بحث های مطرح در زمینه جهانی شدن، ضمن ارایه چشم اندازی از آن، پلی برای فهم و درک حکومت جهانی مهدوی بزنیم و بررسی کنیم که جهانی شدن با آن حکومت عدل جهانی حضرت مهدی (عج) که در آیات قرآن کریم و روایات اسلامی بارها و بارها با عناوین مختلف به آن اشاره شده است، چه وجه اشتراک و امتیازاتی دارد.

هدف این پژوهش، تعیین سهم هر یک از متغیرهای امید، خوش بینی و منبع کنترل در پیش بینی میزان انتظار فرج در دانشجویان دانشگاه های پیام نور استان چهارمحال و بختیاری است. نمونه پژوهش، عبارت است از 362 نفر از دانشجویان دانشگاه های پیام نور استان یادشده در نیم سال دوم سال تحصیلی 91 - 92 که با روش تلفیق خوشه ای دومرحله ای و تصادفی ساده انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرهای تحقیق، از مقالات برخی پژوهشگران استفاده شد و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها نشان داد میانگین انتظار فرج دانشجویان این دانشگاه ها 60.10 است. از نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نیز دریافتیم که امید به طور معناداری انتظار فرج دانشجویان را پیش بینی می کند (p=0.00) و افزودن متغیر منبع کنترل به متغیر امید قدرت پیش بینی انتظار فرج دانشجویان را افزایش می دهد (p=0.00)، اما اضافه شدن متغیر خوش بینی به معادله، باعث افزایش معنادار این قدرت پیش بینی دانشجویان نمی شود.از پژوهش حاضر نتیجه می گیریم از جمله راه های تقویت انتظار فرج در دانشجویان، افزایش امید و منبع کنترل درونی در آنان است.

در مقاله قبلی تحت عنوان «نقش مردم در تعجیل ظهور»، تاثیر نقش آفرینی مردم و روی کردهای بشری در بسترسازی و تحقق وعده ظهور، مورد بررسی قرار گرفت. در این قسمت به تبیین و بررسی ضرورت ها، عوامل و بایسته های تحقق ظهور، به منظور شناخت تکالیف عصر انتظار خواهیم پرداخت در این راستا، از یک سو، توجه به الزامات و راه بردهای تحقق ظهور از سوی دیگر، مهم ترین و مبرم ترین نیازی است که سزاوار است در عرصه پژوهش های مهدوی، مورد اهتمام جدی قرار گیرد.در این نوشتار، نگارنده سعی نموده است مهم ترین بایسته های اعتقادی و عملی انتظار ظهور و لزوم فراهم سازی زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی حرکت به سوی تحقق این ایده الهی و نجات بخش را مورد توجه قرار دهد.

در تفکر شیعی و مهدوی، از اصل انتظار، تحلیل های گوناگونی شده که در این نوشتار، برخی به بوته نقد سپرده شده و بر تحلیلی جامع با تکیه بر فلسفه غیبت تاکید شده است. بر اساس این تحلیل، در کنار بعد سلبی انتظار -که به محرومیت عصر غیبت از برکات و فواید فردی و اجتماعی حضور امام معصوم معطوف است - بعد ایجابی آن، هم شامل ابعاد فردی و هم شامل ابعاد اجتماعی است و تحقق کامل این ابعاد جز با آمادگی های فردی و تلاش اجتماعی مومنان برای تشکیل حکومت اسلامی جهت تحقق ابعاد گوناگون دین با محوریت قرآن و سنت و به پیشوایی دین شناسان متعهد ممکن نیست.

احادیثی در مجامع روایی شیعه وجود دارد که هر قیامی قبل از انقلاب جهانی حضرت مهدی را باطل و محکوم به شکست دانسته و رهبر آن را طاغوت و منحرف معرفی کرده و از پیروان ائمه خواسته که با آن قیام ها همراهی نکنند و در خانه های خود بنشینند تا نشانه های ظهور مانند خروج سفیانی نمایان شود.برخی با توجه به ظاهر این روایات و بدون بررسی و تحلیل آنها، زمینه سازی را نفی کرده اند و معتقد شده اند که در عصر غیبت نباید علیه ظلم و طاغوت قیام کرد و باید درون خانه منتظر نشست تا هنگامی که خداوند متعال ظهور را محقق بدارد.این نوشتار پاسخی به این نظریه است و با بررسی دلالی، محتوای این روایات روشن می کند که این روایات ناظر به قیام هایی است که رهبر آن به جای دعوت به معصوم، قیام کنندگان را به خود دعوت می کند. به عبارت روشن تر رهبران آنها به جای دعوت به حاکمیت اهل بیت خود را مطرح می کنند و دیگران را به انانیت و نفسانیت خود فرا می خوانند.هم چنین منظور نفی قیام کسانی است که خود را مهدی موعود معرفی می کنند، مانند مهدی عباسی. این گونه روایات شیعیان را از بیعت با این گونه قیام ها بر حذر داشته اند و فرموده اند: هرگاه نشانه هایی هم چون قیام سفیانی واقع شد، اهل انقلاب باشید و قبل از هرگونه قیام و نهضتی باید شرایط و مقدمات قیام فراهم باشد.

شیعیان و اهل تسنن احادیثی را به تواتر روایت کرده اند که بنابر آنها، پیامبر جانشینان خود را دوازده نفر خوانده است. این احادیث که از دلایل اثبات تولد و وجود حضرت حجه  بن الحسن العسکری به شمار می روند، به اختصار «احادیث دوازده امام» (خلیفه) نامیده می شود. البته برخی از روایت های اهل تسنن و اکثر روایت های شیعیان علاوه بر شمار جانشینان، اسامی، صفات و ویژگی آنان را نیز بیان کرده اند. معرفی قائم دوازدهم، خبر از غیبت و کیستی پدر و جد ایشان، از مهم ترین نکاتی است که این روایت ها بدان ها پرداخته اند.این احادیث به دو گونه بر تولد و وجود حضرت حجت دلالت دارند: یکی به صورت عام یعنی استدلال به همان عدد دوازده که شیعه و سنی بر آن اتفاق دارند و دیگری، استدلال به اسامی، صفات و مشخصاتی که در متن روایات آمده و بنابر آنها، امام دوازدهم همان قائم یاد شده است.احمد الکاتب در پی انکار وجود حضرت حجه بن الحسن العسکری شبهاتی را درباره احادیث دوازده امام درافکنده است. وی این احادیث را جعلی و ساخته قرن چهارم یاد می کند تا از این رو، استناد به این احادیث را ناپذیرفتنی خواند.

مقاله پیش رو، با نگاهی به مفهوم حکومت جهانی واحد، به نقد و بررسی چنین حکومتی از دو منظر کاملا متمایز سکولار و الهی می پردازد. اردوگاه غرب در اندیشه سیاسی خود بر ساختار و محتوای لیبرال ـ دموکراسی پای می فشارد، در حالی که مکتب اسلام در به تصویر کشاندن حاکمیت جهانی، به نظریه عدالت جهانی در پرتو حکومت جهان گستر مهدوی می اندیشد. روی کرد این نوشتار، تحلیلی ـ انتقادی است تا با حفظ جنبه پویایی بحث، عرصه را برای مباحث جامع تر و دقیق تر بگستراند و زمینه بهتری را برای طرح موضوع نظام جهانی واحد در مراکز علمی و فرهنگی و در سطح داخلی و بین المللی، فراهم سازد.

در نیمه سده های سوم و چهارم هجری، شیعیان با دو مساله اساسی روبه رو شدند؛ نخست شیعیان امامی از دیدار امام خویش محروم ماندند و جریان غیبت برای امامشان پدید آمد. در عرصه سیاسی نیز دولت هایی نوظهور در جهان اسلام به وجود آمدند که گرایش آشکاری به تشیع داشتند و بیشتر این دولت ها بر این گمانه تکیه داشتند که باید باورهای شیعیان در عرصه اجتماعی حاکم شود؛ حتی برخی از آنان آشکارا مدعی امامت امام عصر (عج) بودند. به همین دلیل این گمانه تقویت می شد که با توجه به تحول پدید آمده، امام شیعیان به زودی ظهور خواهد کرد و زمام حکومت را به دست خواهد گرفت. این نظریه از آن رو بااهمیت است که از جمله شرایط ظهور آن حضرت، آماده بودن دولت ها و ملت ها ذکر شده است؛ امری که به ظاهر در آن زمان فراهم شده بود، اما آن بزرگوار ظهور نکردند.از این رو، نوشتار حاضر در پی آن است که غایب شدن امام زمان (عج) را در عصری که پدیده ظهور دولت های قدرتمند شیعی و گسترش فکری و جغرافیایی آنان در سراسر جهان اسلام رخ نموده را بررسی کند و به این مساله بپردازد که چرا آن حضرت در آن زمان که به ظاهر همه شرایط به نفع شیعیان بود، از پس پرده غیبت خارج نشد. به همین دلیل لازم است ابتدا فضای سیاسی آن عصر ترسیم گردد و از چگونگی ظهور و افول دولت های شیعی بحث شود، سپس روابط سیاسی و اجتماعی دولت های شیعی با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته و به انگیزه رهبران این دولت ها در چگونگی دست یابی آنان به قدرت اشاره خواهد شد. همچنین به این مهم خواهیم پرداخت که افزون بر تشتت آرای این دولت ها نسبت به پدیده مهدویت، انگیزه این حکومت ها نیز به طور عمده فرای مذهب بوده و باورمندی آنان به پدیده منجی بسیار کم رنگ بوده است.

مقاله حاضر کوششی است در فهم استعاره های تصویری که سینمای هالیوود با به کارگیری آنها، معناهای ضمنی یک گفتمان آخرالزمانی مطلوب خود را رسانه ای می سازد. برای شناخت گفتمان نهفته در پس استعاره های تصویری از نظریه تعاملی بلک، در استعاره های تصویری بهره می گیریم.با مطالعه موردی فیلم های «2012»، «کتاب ایلای» و «بابل پس از میلاد» به روش نشانه شناسی، به بررسی و تحلیل نشانه های استعاری پرداختیم. با بررسی داده ها مشخص شد که گفتمان مطلوبی که در این فیلم ها از منجی بیان شده است به سوی نشان دادن یک آخرالزمانی غربی با محوریت امریکا و ارزش های امریکایی است که لزوما خوانش تطابقی با ادیان الهی درباره آخرالزمان ندارد.

این مقاله درصدد بررسی بحث نوظهور و مهم فلسفه دین و کلام جدید یعنی «تجربه دینی» در جهان غرب با موضوع پررونق در جهان اسلام و تشیع یعنی «تشرفات» برآمده است و بعد از تطبیق دیدگاه های گوناگون تجربه دینی بر تشرفات به این نتیجه می رسد که تشرفات به ساحت مقدس امام زمان (عج) گونه ای از تجربه دینی است.

از دلایل اثبات تولد و وجود حضرت حجه بن الحسن العسکری احادیثی است که شیعه و سنی به تواتر نقل کرده اند و بنابر آنها، پیامبر اعظم به دوازده نفر بودن جانشینان خود تصریح کرده  است. این احادیث را به اختصار احادیث دوازده امام (خلیفه) می گویند. البته برخی احادیث اهل تسنن و اکثر روایات شیعه افزون بر بیان تعداد جانشینان به اسامی، صفات و ویژگی آنان نیز پرداخته اند. شناساندن قائم دوازده جانشین و خبر از غیبت ایشان از مهم ترین نکات به شمار می رود که در این روایات آمده است. این احادیث به دو گونه به تولد و وجود حضرت حجت دلالت می کند: یکی به صورت عام یعنی استدلال به همان عدد دوازده که شیعه و سنی در آن باره هم نظرند و دیگری با متن یعنی استدلال به نام ها، صفت ها و ویژگی هایی که در متن روایات آمده و امام دوازدهم را که همان قائم است، مشخص و معین کرده است.احمد الکاتب که در پی انکار وجود حضرت حجه بن الحسن العسکری است، شبهاتی درباره احادیث دوازده امام مطرح کرده است. برخی از شبهه های وی در دو شماره پیش بررسی و نقد شد.خلاصه شبهه 1. بزرگان شیعه، در اعتقاد به دوازده امام بر کتاب سلیم بن قیس اعتماد کرده اند.2. کتاب سلیم را دو راوی ضعیف نقل کرده اند.3. شیخ مفید کتاب سلیم را تضعیف کرده است.4. اشکال های زیدیه بر احادیث دوازده امام.5. احادیث دوازده امام دلالتی بر فرزند امام حسن عسکری ندارد.خلاصه پاسخ ها1. این ادعا هم خلاف واقع است؛ زیرا بزرگان شیعه نود در صد روایت دوازده امام را از راه غیر سلیم نقل کرده اند؛2. مولفان شیعه بیش از سی طریق به سلیم دارند که این دو نفر تنها در سه طریق واقعند. لذا نقلشان اثری ندارند؛3. این برداشتی غلط از کلام ایشان است. تضعیفی که شیخ مفید کرده در مقام هشدار به مردم عادی است، نه تضعیف اصطلاحی؛4. شیخ صدوق همه اشکال های زیدیه را پاسخ داده است، اما نویسنده هیچ اشاره ای به آنها نکرده است؛این احادیث به دو گونه بر فرزند امام حسن عسکری دلالت دارد: یکی به عموم و دیگری به متن.