جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق آزمایش انسان در شش فصل با این عناوین بررسی شده است: بخش اول، بررسی آزمایش و مترادف های آن: بلاء و ابتلاء، فتنه، امتحان، محص; بخش دوم، حقیقت آزمایش الهی، ضرورت و شناخت انواع آن: سنت آزمایش، انواع آزمایش; بخش سوم، حکمت های آزمایش: جداسازی و تمایز، انسان سازی و اصلاح، رشد و شکوفایی، رسیدن به کمال; بخش چهارم، جلوه های آزمایش: اولاد، اموال، جهاد، حج، شهوات; بخش پنجم، الگوهای آزمایش: ابراهیم(ع)، سلیمان(ع)، داود، ایوب و یونس; بخش ششم، عوامل موفقیت: توجه به خدا، فضائل اخلاقی،...

تشریح سازگاری آزادی بیان و عقیده با احکام ارتداد می باشد. در فصول ششگانه این پژوهش، ضمن بیان مبانی بحث، اصول موضوعه و پیش فرض ها، هدف خلقت انسان از منظر قرآن، و جایگاه انسان و دین در نظام هستی، از تعریف آزادی، اهمیت و تقسیمات آن بحث می شود و مبانی آزادی غربی با مبانی آزادی مورد نظر قرآن و اسلام مقایسه می گردد. آنگاه آزادی عقیده و آزادی بیان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار می گیرد و ارتداد در ادیان آسمانی و مکتب های بشری، ارتداد از دیدگاه قرآن، و نیز از نظر فقیهان تبیین شده و در پایان شبهات ارتداد پاسخ داده می شود; این شبهات عبارت اند از: شبهه تعارض احکام ارتداد با حق آزادی عقیده، ادعای تعارض احکام ارتداد با آیات نفی اکراه در دین، و شبهه تعارض مجازات ارتداد با آزادی فکر و تحقیق

هدف پژوهش : این پژوهش در اواخر سال ۷۹ شروع شد که مصادف بود با سال علی بن ابیطالب( علیه السلام ). لذا به منظور گرامیداشت یاد و خاطره آن بزرگوار و پاسخگویی به بعضی از شبهات پیرامون ولایت، این تحقیق صورت گرفت.روش پژوهش : به روش تحلیل و بررسی آیات و روایات و تفاسیر مربوطه.نتیجه کلی : این پژوهش ضمن ترسیم نمایی از مسئله ولایت در آیات و روایات درصدد اثبات این موضوع است که ولایت به معنای تصرف و تدبیر در موارد مختلف، استعمال مختلفی دارد.در جهت هدایت، نوعی تصرف و تدبیر در هدایت و رهبری انسانها در ابعاد فکری، و فرهنگی، اعتقادی و اخلاقی است.به معنای امامت، که همان استمرار هدایت و رهبری الهی است.در جهت حاکمیت دینی، نوعی تصرف و تدبیر در امور جامعه برای رشد و تعالی و کمال و سعادت دنیا و آخرت انسانها است، به معنای ولایت در حکومت دینی که همان استمرار حاکمیت الهی است.و نوعی تصرف و تدبیر در عالم وجود به معنای ولایت تکوینی و تصرف، که همان استمرار ولایت تکوینی خداوند است.منتهی درمراحل پایین تر و باذن الهی.و ثابت شده است که برخی از انبیاء و پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین دارای این ولایتها بوده اند و از آنجا که ائمه ( علیه السلام ) بعد از پیامبر اکرم (ص) کشتی نجات و تنها را سعادت و کمال انسانها می باشند، وجوب محبت و در نتیجه وجوب اطاعت از آنها که مرحله آغازین ولایتهای برتر است نیز ثابت شده است.

گوناگونی در عرصه های گونه گون فکری و فرهنگی، دیده ای پذیرفتنی است. انسان ها در گوشه وکنار جهان با باورهای متنوع و متکثری زیست می کنند و اندیشمندان همة ادیان در پی دست یافتن به راهی برای کاهش اختلاف های برآمده از این گوناگونی ها هستند. در این میان، برخی ازدانشمندان، پلورالیسم دینی را به عنوان تنها راه کار پیشنهاد داده اند. این نظریه برای کاستن ازدامنة اختلاف های پیروان ادیان گوناگون، بر حقان ت نسبی ادیان می کوبد تا در حقان ت ادیان حق هدایت و نجات را برای پیروانشان به ارمغان آورد. پژوهش گر این پژوهش در تلاش است با نگاهی گذرا از منظر عقل و دین و دیدی درون و برون دینی به جنبه های گوناگون این نظریه، رهیافت های گویا و مثبت آن را روشن و نقاط ناگویای آن رابرای جامعة دینی و نسل جوان دین پژوه آشکار سازد. نوینسده کوشیده است در گونة پلورالیسم دینی حق انیت ثابت کند که اسلام عام، هم اکنون ناظر به اسلام خاص و هم آهنگ با آن بوده وشریعت اسلام تنها صراط مستقیم و تنها وسیلة نجات است. خاتمیت در اسلام با پشتوانة ادله عقلی و نقلی مطرح می شود. ادیان پیشین تنها در ظرف زمانی خود حقانیت و نجات را به ارمغان آورده اند، ولی اکنون پیروی از آن ها به فرض آگاهی از اسلام، خطا و انحراف است؛ زیرا اسلام،حقانیت موجود در ادیان را تکمیل و تتمیم کرده است. از نظر اسلام، پلورالیسم دینی طولی،رویه ای درست و پلورالیسم دینی عرضی، نادرست است. آموزه های اسلامی هم چون گفت وگوی منطقی، مدارات و هم زیستی مسالمت آمیز گزاره هایی است که در تایید پلورالیسم دینی رفتاری می توان از آن بهره گرفت. اسلام نجات را می پذیرند، ولی نه آن گونه که تکثرگراها درپلورالیسم دینی نجات، به آن باور دارند. چون حساب قاصران و مستضفعان فکری - فرهنگی ومخالفان غیر ماند از حساب مقصران و معاندان لجوج جداست، این که چه کسی اهل نجات است،با توجه به موازین عدل و حکمت و رحمت الهی، به تصمیم خداوند بستگی دارد.

در بین مسایل اسلامی که از طریق نقل اثبات شده اند، کمتر مسئله ای وجود دارد که به اندازه مسئله « مهدویت» پیرامون آن نقل حدیث شده باشد. این مسئله یکی از مسلمات دین اسلام بوده و مورد اتفاق همه مذاهب و فرق اسلامی می باشد. مقاله ای که در پیش رو دارد به بررسی گوشه ای از شخصیت مصلح جهانی در ادیان و فرق مختلف پرداخته و وجود مبارک مصلح جهانی را در بین شیعه و سنی معرفی می کند . گرچه تا کنون کتب فراوانی پیرامون مهدویت و مصلح جهانی نگاشته شده ، اما در این پژوهش به چند نکته حائز اهمیت پرداخته ایم : - با نگاهی به دیگر ادیان و فرق و مذاهب در می یابیم که همه انسانها در هر موقعیتی، به ظهور مصلحی که بشریت را از کفر و ظلم و بیداد برهاند، معتقدند . - خداوند متعال در آیات فراوانی وعده داده که جهان از آن صالحان خواهد شد و پیامبر اکرم9در احادیث فراوانی شیعه و سنی نقل کرده اند ظهور مصلح جهانی، اوصاف و سیره و صورت آن حضرت را بیان داشته اند همچنین ائمه معصومین:در کلام گهر بارشان جایگاه و منزلت مصلح جهانی را به خوبی روشن نموده و از چگونگی ظهور آن حضرت، علائم ظهور ، زمان و مکان آن خبر داده اندکه در این پژوهش آمده است . - دید گاه اهل سنت درمورد حضرت مهدی 7 که با نظرتشیع مخالف است و سپس نقد آن دیدگاهها . - دیگر آن که نظریات مشترک شیعه و اهل سنت پیرامون مصلح جهانی و برخی از نظریات مختلف و متفاوت آنها مطرح گردیده که با نگرشی در کتب، اشتراکات را فراوان و اختلافات و شبهات را اندک یافتیم . اما اعتقاد به باورهای مشترک در مورد پایان تاریخ و مصلح جهانی می تواند وفاق و وحدت را منجر شود و این وحدت نظر موجب جلوگیری از تفرقه می گردد که خواسته دشمن مشترک شیعه و اهل سنت است.

این تحقیق پایانی در موضوع مهدویت در قالب دو بخش و چندین فصل نگارش شده از آنجا که اعتقاد به مهدویت موجب استحکام اعتقادات راسخ دیگر دینی می شود و امید را در دلها زنده می کند لذا دارای بحث گسترده و عمیق می باشد مهدویت یعنی نزدیک شدن به امام زمان(عج) که یک نزدیک شدن معنویست، می باشد زیرا این نزدیکی و شناخت باعث ایجاد مشکل برای استکبار و استعمار درونی و بیرونی می شود. اعتقاد به قضیه مهدی(عج) و موضوع ظهور و فرج و انتظار، گنجینه عظیمی است که ملتهامی می توانند از آن بهره های فراوانی ببرند زیرا این اعتقاد به امام زمان(عج) است که شیعه را تا امروز، از آن همه پیچ و خمهای عجیب و غریبی که در سر راهش وجود داشته عبور داده است. برخی بر این عقیده اند که مهدیگری در آغاز اسلام نبوده و از نیمه دوم سده یکم در میان مسلمین پیدا شده، گروهی محمد بن حنیفه را مهدی نامیده و مرگ وی را انکار کردند و همچنین در طول تاریخ کسانی بودند که ادعای مهدویت می کردند که اسامی آنان در تواریخ به ثبت رسیده است مثلا گروهی از مسلمین محمدبن حنیفه را امام مهدی معرفی کردند گروهی از اسماعیلیه، اسماعیل فرزند امام صادق(ع) را معرفی کره اند. مطلب دیگری که در این نوشته بحث شده، در زمینه قرآن کریم که کتاب خداست، درآن هرگز باطلی راه نیافته است و هیچگاه نیز راه نخواهد یافت این کتاب بیانگر همه حقایق است آیا ممکن است قرآن درباره این مسئله بس بزرگ و مهم که باعث ایجاد تبدل و تغییر عظیمی در زندگانی خواهد شد سخنی به میان نیاورده باشد؟ قرآنی که از غلبه روم بر ایران خبر می دهد. همانا بحث مهدویت نیز در احادیث فراوانی ذکر شده است و این احادیث دارای منابع معبر می باشند که همین امر خود دلیل محکمی بر وجود مهدویت می باشد به عنوان مثال به ذکر روایتی از بین روایات می پردازیم. پیامبر اکرم(ص) فرمودند : دنیا سپری نمی گردد تا اینکه مردی از اهل بیت من که هم نام من است بر عرب حکومت کند. احادیث نبوی، درباره مهدی ( عج) در کتابها و اسناد عالمان مذاهب اسلامی به اندازه ای فراوان است که به ندرت در موضوعات دیگر یافت می شود، این کثرت در مآخذ و طرق روایی اهل سنتیز به خوبی چشمگیر است که هیچ یک از محققین از هر فرقه ای باشد نمی توانند متواتر بودن آنها را رد کنند. مهدویت و اعتقاد به مهدی نیز در میان مسلمانان اختصاص به یک مذهب از مذاهب اسلامی ندارد بلکه روایات و اقوال بسیار، همه معتبر می باشند. در میان غربیها نیز عقیده به ظهور یک رهایی بخش بزرگ مطرح بوده و منحصر به شرقیها نمی باشد بلکه اعتقاد جهانی است در میان ادیان مختلف هم مهدویت وجود داشته و ازآن نام برده شده، مثلا مهدویت در مسیحیت، هندو، بودا، یهود، می توان نام برد. بحث بعدی معنا و مفهوم انتظار است، انتظار از لحاظ لغوی به معنای چشم براه بودن می باشد که دارای ابعاد مختلفی از جمله عقیدتی و عملی است و هر کدام از این ابعاد بعدهای مختلفی از جمله بعد نبوت، توحید، معاد و غیره می باشد انتظار یکی از مهمترین مسائلی می باشد که باید تک تک مسلمین آن را مورد توجه قرار دهند زیرا در این زمان انسان منتظر بیش از هر زمان دیگر امتحان می شود چرا که انتظار در این موقعیت تکلیف حساسی است. که یکی از ابعاد تکلیف حساس در روزگاران غیبت، حفظ دین و نگهبانی مرزهای عقیدتی می باشد پس جامعه منتظر نباید درباره این امر عظیم سستی روا بدارند. زیرا انتظار یک بسیج عمومی است پس نباید از آن غافل شد چرا که منتظران حقیقی برادران پیامبر(ص) می باشند و همچنین رابطه ناگسستنی با امام ( ع) دارند و از اولیای خداوند هستند و هدف انبیاء الهی و جانشینان آنان این بوده است. در آخر هم به ویژگی های حکومت های جهانی که آن ویژگیها عبارتند از : 1- تجدید اسلام 2- وحدت امت 3- رشد عقلی 4- برپایی عدالت 5- رفاه و آسایش و غیره است پرداخته شده.

رساله فوق الذکر در چند بخش تنظیم یافته است . بخش اول، فهرست مطالب و مقدمه و زندگینامه (بیوگرافی) کانت و چهار متفکر بزرگ اسلامی معاصر را (استاد شهید مطهری و استاد شهید صدر و استاد مصباح یزدی و استاد دکتر مهدی حائری یزدی) در بردارد و بخش دوم تحت عنوان « مراحله » گزارش اجمالی آرائه کانت است و بخش سوم زیر عنوان « مرحله دوم » در برگیرنده نقد و بررس آراء کانت در چهار زمینه : 1- شناخت شناسی 2- هستی شناسی 3- فلسفه علم 4- فلسفه اخلاق است و پایان بخش رساله، جمع بندی نهایی از کل مطالب رساله و فهرست منابع و ماخذ تحقیق می باشد. یکی از بخشهای مهم این کار تحقیقی، گزارش درست، علمی، بیطرفانه و دور از تعصب آراء کانت در مرحله اول و ارتباط با مواردی است که مورد نقد و سنجش محققان اسلامی قرار گرفته است . بخش اهم این پژوهش، نقد و بررسی آراء کانت در چهار زمینه فوق الذکر است که تحقیق بنیادی و اساسی تر آن مربوط به مباحث شناخت شناسی است که نقشی کلیدی در تمام مباحث فلسفی دارد و در ان به خوبی شبهات هیوم، کانت، پوزیتیویستها و روشنفکران غربزده امروز که همان گفته ها را با رنگ و لعابهای گوناگون تکرار می کنند ،توسط محققان بزرگ اسلامی، مورد تحلیل و نقد و بررسی عالمانه قرار گرفته است. در مرحله نقد و بررسی اجمالی آراء کانت در چهار بخش شناخت شناسی و هستی شناسی و فلسفه علم و فلسفه اخلاق مسائل بطور جزء به جزء و علیحده و به روش تحلیلی مورد توجه قرار گرفته با آنکه در مرحله اول آراء کانت به نحو سیستماتیک و یک پارچه مطرح گردید لکن از باب ضرورت و سهولت دسترسی دیدگاههای نقد برانگیز او در هر مسئله بصورت اختصار مطرح شده است و در هر مورد که نیاز به ارزیابی و سنجش مجدد و توضیح و تبیین بیشتر بوده نگارنده فرصت را غنیمت شمرده و از آن بهره کامل برده است. قابل توجه است که این کار تحقیقی بنحو آکادمیک و بدور از هر گونه تعصب و غرض ورزی و قضاوتهای عجولانه انجام پذیرفته تا آنکه به همین جهت مورد تشویق پاره ای از مجامع تحقیقاتی قرار گرفته است و پیشنهاد چاپ آن را در سطح وسیع به نگارنده داده اند. در این رساله حقانیت وغنای پربار فلسفه و عرفان اسلامی در عرضه حقایق فلسفی و پاسخگوئی به شبهات گوناگون عقیدتی و تهاجم فرهنگی بخوبی جلوه نموده است . در پایان قابل ذکر است با استقبال زایدالوصف اساتید حوزه و دانشگاه مواجه شده و با نمره عالی مورد پذیرش قرار گرفته است.

واژه عقل معانی و کاربردهای بسیار دارد که گاهی معانی مختلف آن موجب بروز اختلافات فاحشی در بین دانشمندان و حکمای اسلامی گردیده است. این نوشتار قصد دارد عقل را از این جهت که نیروی ویژه ای مختص به نفس انسانی و دارای شئون و نقش های بسیاری است، مورد پژوهش قرار دهد. حکمای اسلامی، عقل به معنای مذکور را به عقل نظری و عقل عملی تقسیم کرده و در بیان کارکردهای هر یک از عقل نظری و عقل عملی هر دو را ادراکی دانسته و ملاکی که بر حسب آن عقل نظری را از عقل عملی جدا می کنند، ادراک صرف و ادراک برای تحقق افعال اختیاری است؛ یعنی عقل نظری را به طورکلی عهده دار ادارک کلیات و امور کلی می دانند و عقل عملی را هم عهده دار ادراک جزئیات می دانند به این معنی که برای تحقق افعال اختیاری انسان نیازمند به ادراک و تصور و حکمی جزئی است که این ادراک و حکم جزئی را عقل عملی به انجام می رساند. بنابراین در نظر اکثر حکمای اسلامی عقل نظری و عقل عملی هر دو نقش ادراکی دارند. خلاف عده قلیلی که عقل نظری را عهده دار ادراک و عقل عملی را عهده دار تحریک نفس می دانند. در بیان کارکردهای هر یک از عقل نظری و عقل عملی باید گفت که حکمای اسلامی برای هر یک از این دو، کارکردهای خاصی را قائل شده اند؛ از جمله کارکردهایی که برای عقل نظری گفته شده: تصور و انتزاع مفاهیم کلی، تصدیق و حکم که به دو قسم بدیهی و نظری تقسیم می شود، فکر به معنای اعم که هم شامل تعریفات و هم استدلال های جاری در تصدیقات است. و کارکردهایی که برای عقل عملی گفته شده تصدیق و حکم جزئی مربوط به افعال اختیاری انسان که همان حسن و قبح افعال اختیاری انسان است، گفتار و سخن گفتن که به کمک همین قوه از انسان صادر می شود، توانایی بر فنون و حرفه های مختلف، انفعالات نفسانی مثل خنده، گریه، و غیره ... آن چه به نظر می رسد به واقع نزدیک باشد این است که عقل قوه ای است در وجود انسان برای ادراک و دستیابی به معارف و علوم مختلف که حکمای اسلامی به حسب کارکردهای مختلف این قوه مثل اداراک کلیات و جزئیات مربوط به فعل اختیاری انسان و نظام فلسفی خاص خود آن را به دو قسم عقل نظری و عقل عملی تقسیم کرده اند و الا هرگز نمی توان به قطع حکم کرد که انسان دارای دو نوع عقل است یکی عقل نظری و دیگری عقل عملی، چنانکه مراتب تکاملی این قوه را به نامهای عقل بالقوه، عقل بالملکه، عقل بالفعل، و عقل مستفاد نامیده اند. انسان علاوه بر داشتن توانائی ادراک حسی و خیالی که با حیوانات مشترک است دارای نیروی ویژه ای است بنام عقل که انسان را قادر می سازد بر نوع خاصی از ادراک که در حیوانات یافت نمی شود و به همین توانایی است که می تواند خلیفه الهی قرار گرفته و بر ملائکه برتری یابد.

در این تحقیق مفاهیم شهود، كشف و وحی مورد بررسی قرار گرفته است. به درجات شرایط و موانع كشف و شهود از نظر عرفا و ملاصدرا و نیز اعتبار كشف و شهود و انواع آن و چگونگی برهانی كردن كشف و شهود پرداخته شده است. در این تحقیق ماهیت وحی از نظر عرفا و فلاسفه‌ای چون فارابی و ابن سینا و در نهایت صدرالمتألهین كه خود عارفی واصل و فیلسوفی كامل است توجه شده است. از نظر صدرا وحی با صعود پیامبر به عالم بالا و دریافت وحی به صورت انعكاس بر آینه قلب او و نزول همراه است. شهود و وحی تفاوتها و شباهتهایی با هم دارند همچنان كه عارف و پیامبر دارای شباهتها و تفاوت‌هایی می‌باشند. وحی بر اساس رتبه پیامبر دارای مراتبی است.

پیامبران الهی فرستادگان از سوی خداوندند. آنها قوانین الهی را برای انسان ها می آورند تا راه درست زندگی کردن را بیاموزند. طبق روایات معتبر خداوند 124000 پیامبر و 313 رسول را برای هدایت بشر فرستاد، خداوند در قرآن مجید فلسفه نبوّت را: تعلیم و تربیت، تکامل، اقامه قسط و عدل، دعوت به حیات و زندگی انسانی و ... می داند. با توجه به احادیث معصومین ( علیه السلام) نیز فلسفه نبوّت ، رهایی از سلطه ی طاغوت، تزکیه اخلاق، هدایت به روشنایی، رفع اختلافات و اتمام حجت و ... می باشد. خداوند پیامبران خود را از بین بندگانش برگزید و آنها مأمور ابلاغ دستورات او بودند برای شناخت پیامبران الهی راههایی وجود دارد: 1- معجزه 2- گواهی پیامبر پیشین 3- گردآوری قراین. سلسله پیامبران با آمدن حضرت محمّد بن عبدالله ( صلّی الله علیه و اله و سلم)ختم شد. ایشان در هفدهم ربیع الاوّل متولد شدند و بعد از 23 سال تبلیغ اسلام در 28 صفر سال یازدهم هجری رحلت فرمودند. با ظهور اسلام و پیامبر خاتم ( صلّی الله علیه و اله و سلم) و نزول قرآن « دین» آخرین سیر تکاملی خود را پیمود و به پایان رسید. در قرآن آیات متعددی هست که بیان گر خاتمیّت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) می باشد و آیه 40 سوره ی احزاب به روشنی خاتمیت پیامبر را نشان می دهد در بسیاری از روایات نیز به این مطلب اشاره شده است با نزول قرآن مسلمانان شروع به اختراع قاعده ای برای زبان عرب کردند و بلافاصله علم تفسیر، علم بدیع و ... اختراع شد. همین تلاشها باعث نگهداری و مانع تحریف قرآن شد. انسان ها در عصر ظهور اسلام به درجه ای از بلوغ فکری رسیده بودند که کتابشان را حفظ کنند و همین باعث توقف وحی و مانع تجدید نبوّت و بالاخره ختم نبوّت شده خاتمیّت دارای ارکانی است: 1- انسان و اجتماع 2- وضع خاص قانون گذاری 3- علم و اجتهاد 4- استعداد پایان ناپذیر قرآن و سنت. قرآن کتابی است برای همه ی زمان ها در آن هیچ باطلی راه ندارد. و چون چشمه ای جوشان است. بعد از قرآن سنت رسول اکرم ( صلّی الله علیه و اله و سلم) ره گشاست و با چنگ زدن به قرآن و سنّت می شود به سلامت کمال حقیقی را پیمود و به سر منزل مقصود رسید طبق این تحقیق مسئله ی نبوّت در بخش اوّل بررسی شده در فصل اوّل به فلسفه نبوّت در قرآن و سنّت اشاره شده است و در فصل دوّم راههای شناخت پیامبران الهی مورد کنکاش قرار گرفته است و در بخش دوّم به مسئله خاتمیّت پرداخته شده و به ادله ی آن در فصل اول اشاره و در فصل دوّم آن حول محور خاتمیّت به ارکان آن توجه شده است و در پایان فیّاضیت قرآن و استعداد پایان ناپذیر سنّت مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این ها در فصل آخر وحی و عدم مسدودیّت باب وحی مورد توجه قرار گرفته است. و طی این تحقیق سعی شده بیشتر از احادیث و روایات معتبر استفاده شود.