جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع رساله حاضر « بررسی دیدگاه های وهابیت در برداشت از شرک» می باشد. که در آن به بررسی حقیقت شرک و تاریخچه و مبانی اعتقادی وهابیان و شرک انگاری های آنان پرداخته شده است. تبلیغات گسترده وهابیان که با حمایت استعمارگران علیه شیعه و سایر مسلمانان انجام می گیرد ضرورت مقابله با آنان را روشن می کند. لذا از جمله مهمترین اهداف این پژوهش، تبیین حقیقت شرک می باشد تا از این رهگذر مشخص شود که مفاهیمی چون توسل و شفاعت خواهی از دایره شرک خارجند. همچنین تعمق در تاریخچه و عملکرد وهابیان که خود نمایانگر باطل بودن این فرقه انحرافی است از دیگر اهداف این بررسی است. تبری از شرک در کنار گرایش به توحید اساسی ترین اصل در آموزه های الهی است. به همین جهت همه انبیاء الهی مردم را از هرگونه شرک باز می داشتند و به توحید و ایمان راستین به خداوند دعوت می کردند. آن چنان که از تقابل شرک با توحید به دست می آید مهم ترین اقسام شرک عبارتند از شرک در ذات، صفات، افعال و عبادت. همه مسلمانان و بویژه شیعیان در راستای پاسخ به دعوت انبیاء : و روشنگری های ائمه : از هرگونه شرک به خداوند بیزاری می جویند، امّا با این حال وهابیان سایر مسلمین را به شرک متهم می کنند و به قتل و غارت آنان می پردازند. درک غلط آنان از حقیقت شرک و اقسام آن سبب شده است نتوانند بین اعمالی چون طلب شفاعت و توسل و شرک افعالی و عبادی تفکیک قائل شوند و بر این اساس معتقدین به این اعمال را مشرک و جان و مالشان را مباح بدانند. این در حالی است که هیچ یک از شفاعت طلبان و متوسلین به انبیاء و اولیاء : آنها را مستقل در شفاعت و رفع حوائج نمی دانند. از سوی دیگر خضوع و تواضع همراه با این اعمال از این جهت که با اعتقاد به الوهیت آنها نیست، شرک شمرده نمی شود. در راستای پاسخ به شبهات وهابیان کتب متعددی نوشته شده است که با مضامین پراکنده به بررسی پیرامون حقیقت شرک، تاریخچه ی وهابیان و پاسخ به اشکالات آنان پرداخته اند. از این رو در این رساله سعی شده است زوایای مختلف موضوع به صورت مجموعی بررسی شود. برای بررسی موارد فوق از کتب تفسیری، روایی، تاریخی و کلامی همچون تفسیر المیزان، مجمع البیان، صحیح بخاری، بحارالانوار، تاریخ نجد، تاریخ بغداد و مدینة الاسلام، گوهر مراد و مجموعة التوحید استفاده شده است. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از: وهابیت، توحید، شرک، توسل و شفاعت. روش تدوین این پژوهش بر اساس نگرش توسعه ای، بر اساس راهبرد توصیفی و بر اساس راهکار کتابخانه ای است.

بی گمان برهان نظم از مردم پسندترین برهان ها بر وجود خداوند است. این برهان، تاریخی به بلندای عمر آدمی دارد و حتی در اندیشه های فیلسوفان پیش از سقراط نیز به نوعی یافت می شود. با بررس پیشینه این برهان، به نظر می رسد در ماهیت، مقدمات و نتایج این استدلال، اختلاف نظر زیادی وجود دارد. سیر تاریخی برهان نظام در اندیشه های کلامی متفکران غربی نشان می دهد که بین مفاهیمی چون صغایت مندی طبیعت، صغایت مندی افعال الهی، صنظام احسن وجود، صهدایت موجودات (اشیاء) به سمت غایات خویش با مفهوم نظم، تمایز آشکاری وجود ندارد و همین امر موجب تقریرهای مختلفی از برهان نظم گشته است. تقریرهای تمثیلی با استناد بر نمونه های خاص نظم در طبیعت و تقریرهای استقرایی با تکیه بر وجود نظم در جهان به مثابه یک کل بر وجود خداوند استدلال می نمایند. براهین استقرایی در چند دهه اخیر از اصل آنتروپیک در فیزیک نجوم بهره می جویند. این اصل بیان می کند ثوابت بنیادین طبیعت در نسبتی دقیق با یکدیگر منجر به پیدایش حیات هوش مند بر روی کره زمین شده اند. تفاسیر تمثیلی اگر در جهت استدلالی برای اثبات وجد صانع (و نه تأیید یا تقریب به ذهن) به کار روند، حتی به وسیله مدافعان برهان نظم نیز مورد خدشه جدی قرار گرفته اند. تقریرهای استقرایی نیز که وجود ناظمی هوش مند را بهترین و محتمل ترین تبیین می دانند، مفید صیقین منطقی نیستند، اما آیا می توان مانند شهید صدر ادعا نمود که صیقین موضوعی را به ارمغان می آورند؟ در این نوشتار، بر آن شدیم که بعد از بررسی دقیق مبادی تصوری، صغرا، کبرا و نتیجه بهران نظم، به کنکاش درباره برخی مناقشات جدیدی چون تعارض قانون دوم ترمودینامیک (آنتروپی) و نظریه تکامل انواع داروین با برهان نظم بپردازیم و کارآیی حساب احتمالات را در این برهان بررسی و در نهایت رسالت برهان نظم را تعیین کنیم. برهان نظم آیا عهده دار اثبات وجد یا اثبات برخی صفات خداوند است، یا تنها دلیلی اقناعی است که سهم عمده در تعمیق ایمان مؤمنان دارد؟ در حوزه اثبات وجد خدا آیا این برهان یقین آور است یا بهترین و محتمل ترین تبیین بر وجود خدا را ارائه می دهد؟ میزان کارآیی برهان در حوزه اثبات برخی صفات چگونه است/

چکیده (فارسی): تحقیق در قضایای شرطیه یکی از مهمترین مباحث منطقی است.این مباحث از مسائل تاریخی ارسطویی است درباره،قضیه مرکب خبری است.قضیه از آن جهت که اجزای آن قابل حمل بر یکدیگر باشد یا نباشد به دو قسم حملی و شرطی قسمت شده است. در این تحقیق می خواهیم درباره قضیه شرطیه بحث کنیم.در این تحقیق که اساسا به منطق ارسطویی استناد شده است،منظور ما این است که ترکیب قضیه ها را تحلیل کنیم وبه یک نتیجه مهم دست یابیم،هر چند در این باره پیشینیان بحث کرده اندولی بحث ما با مباحث پیشینیان فرق می کند.تحقیق ما اساسا فرق بین قضیه ها و قواعد آنها است.همچنین در اینجا فرق منطق قدیم و منطق جدید را ارائه کردیم. این تحقیق از شش فصل تشکیل شد که عبارت است از:فصل اول درباره تعریف قضیه و تحلیل آن، است.و فصل های بعدی درباره قضیه شرطیه متصله و قضیه شرطیه منفصله و تقسیم شرطیه و احکام عکس در قضایای شرطیه،نقد و ارزیابی تحلیل شرطی به حملی، صدق و کذب در قضایای شرطی و بحث استلزام الممتنع للممتنع و همچنین نظر امام خمینی (ق.س) درباره بیان مناط صدق و کذب در قضایا و ترکیب قیاس از قضایای حملی و شرطی و اقسام آنها. نوآوری در این نوشته ارائه ملاک برای تبدیل قضایای مانعه الجمع و مانعه الخلو موجبه به مانعه الخلو و مانعه الجمع سالبه صادق است که در کتب منطقی تا آنجا که تفحص وتتبع کرده ایم چنین ملاک و ضابطه ای را نیافتیم و در این نوشته برای ساختن قضایای شرطی منفصله مانعه الجمع و مانعه الخلو سلبی بیان کردیم قضیه موجیه مانعه الجمع را به صورت مانعه الخلو کاذب خواهد بود.اگر بصورت سالبه درآرودیم صادق می شود،و قضیه موجیه مانعه الخلو را اگر به صورت قضیه مانعه الجمع بیاوریم کاذب است اگر با ادات سلب همراه کنیم صادق می گردد.و این آسان سازی برای یافتن قضایای مانعه الجمع و مانعه الخلو صادق است که بر خلاف قضایای مانعه الجمع و مانعه الخلو کاذب که صادق بسیار دارند. معمولا مصداق زیادی ندارد و دستیابی به این گونه قضایای سالبه صادق آسان می گردد.

رساله پیش رو مشتمل بر هشت فصل، به شرح ذیل است: فصل اول (کلیات): در این فصل به طرح مسئله و اهمیت آن و بیان روش تحقیق و محدودیتها می پردازیم. فصل دوم ( اعتباریات و تعریف): نظریه رایج می گوید: اعتباریات، بر خلاف حقایق فاقد حدند، برخی معتقدند اعتباریات حد دارند. نگارنده بر این گمان است که هر دو نظر به گونه ای قابل تأمل هستند، چون اساسا’’ حد ناممکن است. طریقه مقبول برای تعریف ، تعریف مبتنی بر اصالت وجود است. فصل سوم ( معنای اعتباری و نوع اعتبار آن): « اعتباری» دارای معانی متعددی است. در نظریه رایج استعمال اعتباری در این معانی به اشتراک لفظ است. اما دقت در معانی اعتباری اشتراک معنا را تقویت می کند. اعتبار یک معنا بیش ندارد. « الف»،«ب»،«ت» و... اعتباریند، معنایش این است که آنها اموری هستند «غیرخارجی که به وسیله فعالیت ذهن ساخته شده اند.» در معانی به ظاهر متعدد اعتباری، مشترک است؛ البته این اشتراک به گونه ای تشکیکی است. فصل چهارم ( تاریخچه نظریه تفکیک): برخی از اندیشمندان معتقدند: ریشه های نظریه تفکیک امور اعتباری از امور حقیقی، در کلمات ابن سینا به چشم می خورد و خاستگاه ارائه این نظریه، تضاد و برخورد میان آراء متکلمان و فیلسوفان است. به گمان ما، این سخن ناصواب است، آنچه بررسی تاریخی در این باره پیش می نهد این است که جایگاه تولد نظریه تفکیک علم اصول فقه است و خاستگاه ارائه آن مشکلاتی است که عالمان اصولی در مباحثی چون شراط متاخر و... با آن مواجه بوده اند. فصل پنجم ( نظریه تفکیک): عده ای متقدند: تحلیل علامه طباطبائی (ره)در باره فرایند پیدایش ادراکات اعتباری، موجب می شود همه ادراکات اعتباری، حتی مفاهیم اخلاقی، نسبی و جزئی شوند. برای برون رفت از اشکال نسبیت پنج توجیه و راه حل از سوی اندیشمندان معاصر ارائه شده است. به گمان ما این پنج توجیه در رسیدن به مقصود خود، ناکامند. تو هم تلازم نظریه تفکیک و نسبیت، از اینجا ناشی می شود که برخی خواسته اند با تطبیق ناگفته های علامه (ره) (اعتباریات کلی)، بر گفته های ایشان (اعتباریات جزئی)، حکم خاص گفته ها ( نسبیت و شخص مداری) را به ناگفته های تسری دهند. فصل ششم ( رابطه تولیدی در ادراکات اعتباری): آیا میان «باید» ها و «هست» ها رابطه منطقی - تولید وجود دارد؟ برخی معتقدند: می توان باید را از هست استنتاج کرد.

در این پایان نامه تلاش بر آن است که تجربه دینی (تجربه عرفانی) به عنوان یکی از مسائل نسبتا جدید فلسفه دین تبیینی فلسفی در میان گفته های مولانا جلال الدین محمد بلخی پیدا کند. انسان از نگاه مولانا ، در یایی است که معدن اسرار حق است ، او بزرگترین رنج زندگی این دنیایی خود را دور ماندن از وصال حضرت حق می یابد و با تلاشی ناکام سعی در فراموش کردن این فراق با دست یازیدن به ابزارهایی غفلت آوردارد. از نگاه مولانا عظمت وجودی انسان تا به حدی است که می تواند پلّه پلّه تا ملاقات خدا پیش برود و تجربه رویت او را در درون خود بیازماید.بار گران نفسانیات و صورت پرستی های دنیوی انسان را از پی بردن به حقیقت عاجز می کند و دین به عنوان ابزاری برای تمییز صواب از ناصواب روزنی را از میان حجابهای دنیوی در دل انسان ایجاد کرده و این آمادگی را در او بوجود می آورد که پیام های خداوند را بی واسطه دریافت کند و حقیقت را مستقیما تجربه کند،این مواجهه بی واسطه با حقیقت وجود انسان را متصف به صفات خداوند می کند و او را ازاقامه هرگونه حجتی دیگر بر این دعوی بی نیاز می سازد،دین که غایت اصلی آن ایجاد این روزنه وآماده کردن انسان برای رویارویی با حقیقت است، لطفی است که خداوند به واسطه پیامبران بر انسان ارزانی داشته است،مولانا در آثار گران سنگی همچون مثنوی معنوی و فیه ما فیه که منابع اصلی این تحقیق بوده اند به کارکردهای انحصاری دین،گوهر دین وگوهر دینداری وتجربه دینی و عرفانی به مثابه گوهر دین پرداخته است،در این تحقیق با سیری منطقی این موضوع از نگاه ایشان و با ارجاع مستقیم به صدها بیت از مثنوی و پاره ای عبارات از کتاب فیه ما فیه مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاهها و تامّلات عمیق عرفانی او در این ارتباط جمع آوری ، تدوین و تحلیل وتبیین فلسفی شده است

رساله ای که در پیش روی دارید به معرفی مرحوم آیت الله شیخ محمدتقی آملی(ره) و بیان نظرات فلسفی ایشان می پردازد. در مقدمه این رساله اهمیت و ضرورت بحث از اندیشه های این فیلسوف معاصر پرداخته شده است.در فصل اول زندگی نامة خود نوشت ایشان، آثار، تألیفات، اساتید و شاگردان ایشان معرفی شده و پس از آن به معرفی اجمالی کتاب شرح منظومه سبزواری(ره)، حواشی و شروح مختلف آن پرداخته و جایگاه کتاب دررالفوائد، شیخ محمدتقی آملی(ره) را میان آنها معرفی کرده ایم. در پایان این فصل ویژگی های کلی روش مرحوم آملی را بیان کردیم. در فصل دوم اندیشه های فلسفی ایشان در چهار بخش به ترتیب در بخش اول تقریرات و شرح ایشان از امور عامه شرح منظومه، در بخش دوم بحث مقولات، امکان و حدوث، در بخش سوم الهیات به معنی اخص و در بخش چهارم بحث معاد ذکر گردیده ودر پایان نیز نظرات اخلاقی ایشان تبیین شده است. در این رساله هر کجا مرحوم آملی(ره) سخن خاصی نداشتند از آن بحث گذشتیم و هر کجا بیان جدید، تقریر نو، استدلال خاص، انتقاد فردی بر دیگر فیلسوفان و یا نوآوری داشته بیان گردیده است.

مطالب این پایان نامه در دو بخش آمده است: بخش اول، کلیات: شناخت علم، صفات خداوند، علم باری تعالی؛ بخش دوم، علم واجب در المیزان: مسائل مربوط به علم واجب در تفسیر المیزان نظیر علم حضوری خداوند، علم فعلی خداوند، رابطه علم با جبر و اختیار و...، سمع و بصر در خداوند، حکمت خداوند، صفات متفرع بر علم خداوند.

موضوع بررسی پایان نامه بررسی معیارهای صفات ذات و فعل از دیدگاه مفسران و فیلسوفان می باشد. ابتدا به معانی لغوی و اصطلاحی صفت پرداخته شده و تفاوت آن با اسم بیان گردیده است تا براساس آن بتوان شناختی از اسماء و صفات حق تعالی و تفاوت بین آنها بدست آورد. سپس امهات صفات حق تعالی را که عبارتند از علم و قدرت و حیات و اراده و کلام و سمع و بصر از دیدگاه فلاسفه و متکلمین مورد بررسی قرار دادیم که نظریات همگی آنها بر این بوده که صفات علم و قدرت و حیات و سمع و بصر از صفات ذاتند ولی در مورد صفات کلام و اراده اختلاف نظر وجود داشت که آیا آن دو از صفات ذاتند یا فعل. بعضی از فلاسفه و متکلمین آن دو را از صفات ذات و بعضی از صفات فعل قلمداد کردند. در اینجا راه حل نهایی داده شد و آن این بود که هر یک از دو صفت دارای دو مرتبه می باشد که یک مرتبه آن عین ذات و از صفات ذات می باشد و مرتبه دیگر آن صفات فعل بوده و از مرتبه فعل واجب انتزاع می شود در انتها نظریات فلاسفه و مفسرین آورده می شود و علاوه بر ذکر نظریات آنها جهات صحت و سقم آنها نیز مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت یک معیار کلی برای تشخیص صفات ذات و فعل ارائه گردیده است که براساس آن می توان صفات فعل را همیشه بر ذات حق صادق دانست/

عالم برزخ و مثال یکی از مسائل مهم فلسفی، عرفانی وکلامی است که از دور زمان تا بحال مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. عالم برزخ عالمی است روحانی که از سویی به دلیل تجرد از ماده شبیه عالم مجردات محض است و از سوی دیگر به خاطر دارا بودن بعضی از آثار ماده (مانند شکل و مقدار) شبیه عالم مادیات محض است. این عالم دارای دو نوع نزولی و صعودی است، برزخ نزولی برزخی است که در سیر نزول وجود بین عالم مجردات و عالم مادیات قرار گرفته است و برزخ صعودی برزخی است که در سیر صعودی وجود بین عالم ماده و عالم مجردات قرار می گیرد. آیات قرآن و روایات متعددی بر وجود هر دو نوع برزخ (صعودی و نزولی) دلالت دارند. نظریات در مورد برزخ نزولی وماهیت آن از سوی متفکرین اسلامی متفاوت بوده است چنانکه بعضی از حکمای اسلامی مانند شیخ اشراق و ملاصدرا معتقد به آن بوده اند و بر وجود آن برهان اقامه کرده اند. اما بعضی از حکما مانند حکمای مشاء و اتباع آنها مانند ابن سینا و فیاض لاهیجی به دلیل اینکه در هستی شناسی خود وجود عالمی نیمه مجرد را نپذیرفته اند منکر عالم برزخ نزولی شده اند و عمده دلیل آنها بر این مطلب عدم انفکاک بین صورت و ماده است. دلایل و براهین متعددی بر وجود برزخ نزولی اقامه شده است که از مهم ترین آنها می توان به قاعده امکان اشرف و لزوم واسطه بین مجرد مادی اشاره کرد. نظریات در مورد برزخ صعودی بین حکمای اسلامی نیز مانند نزولی مختلف بوده است شیخ اشراق و فیاض لاهیجی منکر چنین عالم شده اند چنانکه به عقیده شیخ اشراق نفوس انسانها پس از مرگ اگر در علم و عمل کامل باشند متصل به عالم عقول می شوند و در غیر این صورت با قالب های مثالی که از پیش در عالم مثل معلقه وجود دارند، همراه خواهند بود. و به نظر فیاض هیچ نفسی از انسانها پس از مرگ همراه با بدن نیست بلکه آنچه از انسانها باقی می ماند چیزی جز ارواح نامتجسد نیست. ملاصدرا معتقد به عالم برزخ بوده است. به عقیده ایشان تمام نفوس پس از مرگ در برزخ همراه با بدنهایی هستند که این بدنها ناشی از افعال و ملکات نفسانی انسانها است که در دنیا کسب کرده اند.

این رساله نظریه ی شناخت اسپینوزا را مورد بحث قرار می دهد. در این رساله تلاش شده است نظریه ی شناخت اسپینوزا در ارتباط با موضوعات متنوعی مانند روش شناسی، تخیل، حقیقت و خطا و... با توجه به توصیفات خود اسپینوزا ارائه گردد. این موضوعات به طرز نظام مند تحلیل می شوند تا معرفت درست و دقیقی از این نظام معرفتی به دست داده شود. و نیز نظام معرفتی اسپینوزا با دیگر نظامهای معرفتی مقایسه می گردد تا تصویر دقیقتری از آن نظام عرضه شود. این رساله در چهار فصل تنظیم گردیده است. که به روش تصور و متعلق آن حقیقت و خطا و انواع شناخت بحث کرده است در این پژوهش تلاش شده است شرح کاملی از معرفت شناسی اسپینوزا ارائه شود، و موضوعات به طریقی بدیع و نظام مند تحلیل شده اند. واژگان کلیدی: جوهر، صفات، حالات، تصور، حقیقت، خطا، تخیل، عقل، و شنود.

مباحث این پایان نامه در سه بخش تنظیم و تدوین شده است: بخش اول، نظرات فلاسفه اسلامی درباره قضاو قدر. بخش دوم، آیات و روایات مربوط به قضا و قدر.بخش سوم، مقایسه نظرات فلاسفه اسلامی و بیانات ائمه معصومین (ع).