جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پاسخ پنج پرسش است در توحيد و امور اعتقادي، با مقدمه اي مشتمل بر مطالبي كه در فهم جوابها كمك خواهند كرد. اين پرسشها را محمد رحيم خان تقديم داشته و رشتي با عناوين «قال-اقول» جواب مي دهد. (سيد احمد اشكوري) مولف رساله را در جواب محمد رحيم خان كه پنج مسئله براي وي فرستاده نگاشته است: المسئلة الاولي: في شرح حديث «العبودية جوهرة كنهها الربوبية». المسئلة الثاني: في شرح حديث مثل النبي عناول ما خلق الله قال ع اول ما خلق الله نور نبيك. المسئلة الثالث: في شرح احاديث الظنية. المسئلة الرابع: في بيان امر بين الامرين. المسئلة الخامس: في الاشارة الي حقيقة المعاد وحشر الارواح والاجساد. (طيار مراغي) سيد كاظم رشتي كه از پيشوايان مكتب شيخي است مي گويد محمد رحيم خان پنج سوال در مسائل توحيد آورد كه لازم آمد بآنها پاسخ گفته شود پس بپاسخ ايستادم بدين شرح: او بابتداء مباحث مفيدي در شناخت و ادراك و موازين آنها مي آورد و سپس مسائل را باز مي گشايد. مسأله اولي: شرح اين قول حضرت صادق كه مي فرمايد الربوبيه فيما فقد في العبوديه وجه في الربوبيه و ما خفي في الربوبيه اصعب في العبوديه. مسأله ثانيه: معناي اول ما خلق الله، مسأله ثالثه: شرح احاديث الظنيه. مسأله رابعه: ‌در بيان سر الامر بين الامرين. مسأله خامسه: در اشاره بحقيقه معاد. (عبدالله انوار) رساله اي كه در آن پاسخها ايست از سيد كاظم رشتي كه بمحمد رحيم خان داده است. (دانش پژوه) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين. . ان جناب المفخم المعظم ذا الصفات الجليلة و السمات الجميلة اللوذعي الألمعي طالب الحق و الرشاد. بسمله ... . اما بعد فيقول العبد الفاني ... . . ان جناب المفخم المعظم ذات الصفات الجليله والسمات الجميله ... . . قد اتي بخمس مسائل كل مسئلة منها مفتاح باب من غوامض ابواب التوحيد. انجام كتاب: و يتوهمون أن الآدمي حقيقة يكون غذاءا لآدمي آخر و ذلك معلوم انشاء الله تعالي. [مرعشي 22/314؛ حضرت معصومه 2/136؛ دانشكده حقوق تهران 352؛ ]

سؤالات چندي است در تحقيق معاني حروف كه شيخ محمد صالح ازسيد پرسيده و وي به روش خود بدانها پاسخ داده است و در يازدهم جمادي الثاني 1253 در كاظمين تأليف آن پايان يافته است. در پاسخ ملا صالح. نخستين پرسش و پاسخ درباره «حروف» است كه پيش از آفرينش زمين و افلاك بوده است و واپسين پرسش و پاسخ درباره مراد از فيض دادن عطارد و تأثيرات آن است. شمار پرسش و پاسخ ها در «فهرست كتب مشايخ: 300-302» 16-17 و شمار آنها در «فهرست تصانيف سيد ... » 18 مي باشد. و در اينجا (فهرست تصانيف سيد ... ) چنين عنوان شده است: «الرسالة السادسة (الخامسة) و العشرون في اجوبة المسايل الغروية» . در انجامه رساله تاريخ و جاي به پايان رسيدن. در شهر كاظمين آمده است. (احمد منزوي) رساله غرويه در جواب ملا صالح در جواب زير 1. استفسار از مراد بعض سالفين در قوامش درباره حرف كان موجوداً مثل وجد السماوات و الارضين و الافلاك 2. استفسار از معني حديث شريف ان الله تعالي لما خلق اللوح 3. استفسار از معني قول آصف بن برخيا وجود الحرف 4. استفسار از قول اندليسين و زماطره 5. معني فرمايش آصف بن برخيا و ... 16. يعني اينكه زهره فيض ميدهد باجسام حرارت و رطوبت را 17. مراد از فيض دادن عظارد قواي ناريه را و ساير تاثيراتي كه براي آن شمرده اند چيست. تارخي تأليف نسخه قبل از شروع اصلي متن اصلي دو برگ در آغاز شامل احاديث و مطالب متفرقه است. رساله اي است در پاسخ به هفده مسئله حکمي و طبيعي که شيخ ملا محمد صالح در سال 1247ق. از رشتي سوال کرده و رشتي به طريق متن و شرح با عناوين «قال -اقول» جواب داده است. برخي از مسائل به ترتيب عبارتند از: 1- استفسار از قول قدماء «الحرف کان موجودا قبل وجود السماوات و الارضين و ... » 2-معني حديث «ان الله تعالي لما خلق اللوح و القلم و قال له اکتب ... » 3و5و8-استفسار از اقوال آصف بن برخيا «وجود الحرف سر من اسرار مخزون في خزائن علمه» و «الاشکال مغناطيس الارواحها» و «لقد مدت لنا الاحرف النورانية حجابا نوريةو ... » ... 10-خداوندعموم اسماء را به آدم (ع) آموخت يا رمل و نجوم را 11- کواکب سياره تنها در اجسام مؤثرند يا در اجسام و نفوس هر دو ... 16و17-مراد از فيض دادن زهره به اجسام و عطارد به قواي ناريه چيست و ساير تاثيرات هر يک. آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين. . انه قد وردت من العالم العامل ... مسائل كلت دون تحقيقها بصائر الافهام. انجام كتاب: و ما فرغنا عليها من الفروع الحقيقية يتبين حال القمر منها لدقيق النظر و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين و كان ذلك في ... [عكسي مركز احياء ميراث 5/68؛ مركز دائرة المعارف بزرگ 1/184؛ اعلام 3/1884؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 300-302 «رساله غرويه» : كه مي گويد چاپ شده است.؛ شيخ علي حيدر 1/367 و 2/285؛ رايانه ملي 1056]

رساله ايست در پاسخ به سؤالات ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني که از مراتب توحيد و مقام وحدت و تفريد و از مراتب و مقامات و ولايت ائمه عليهم السلام در كربلا از مؤلف پرسيده بود. وي جواب مختصري بر آنها نگاشته و بعد از آنكه به وطنش باز گشته سوال كننده درخواست جواب مفصل آنها را كرده و مؤلف درهنگام خروج از كربلا و عزم زيارت امام رضا عليه السلام نامه او را دريافت و رساله حاضر را در جواب وي در منازل بين راه نگاشت. رشتي اين رساله را در 12ربيع الاول 1238به پايان رسانده است. سه پرسش است پيرامون: مراتب توحيد، مراتب ائمه عليهم السلام، اعتقاد سيد در معاد. اين سؤالها را ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني تقديم داشته و رشتي بروش هميشگي خود با عناوين «قال-اقول» از آنها به تفصيل پاسخ گفته و دوازدهم ربيع الأول 1238 بپايان برده است. (سيد احمد اشكوري) گفتاري است از سيد كاظم بن قاسم رشتي (م-1259 هـ) در پاسخ ميرزا باقر طبيب بهبهاني. از نسخه اي از اين رساله كه در دست ماست (3/66 مجلس) بر ميآيد كه در پاسخ دو مسئله نگاشته شده اما در ذريعه آمده كه اين رساله در پاسخ سه مسئله است. (عبدالحسين حائري) پاسخ به دو مساله و تاليف شده در 12 ربيع الاول 1238. پاسخ ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني است كه از مراتب توحيد، مراتب ائمه عليهم السلام و جسماني يا روحاني بودن معاد پرسيده. رشتي معتقد است منكر معاد جسماني منكر يكي از ضروريات دين است و به اجماع مسلمين كافر و واجب القتل است. سيد كاظم سؤال را به عنوان «متن» و پاسخ را به عنوان «شرح» قرار داده و با عناوين «قال سلمه الله - اقول» به بيان آن پرداخته است. (غلامي مقدم، براتعلي) رساله اي است با عناوين «قاله -اقول» در پاسخ به سه مسأله آقا سيد علي بهبهاني (قرن13). بدين شرح: 1-مراد از بينونيت عزلت و بينونيت صفت در فرمايش حضرت امير عليه السلام چيست؟ 2-معني حديث شريف الجمع بلا تفرقه زندقه، ‌و التفرقه بلا جمع تعطيل، و الجمع بينهما توحيد چيست؟ 3-وجود امر انتزاعي اعتباري است يا متأصل. اين رساله ضمن رسائل چاپ شده است. رساله اي است در پاسخ به مسائل «ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني» با عناوين «قال - اقول» شامل سه مسئله بدين شرح: 1-مراتب توحيد و مقام وحدت و تفريد 2- مراتب ائمه اطهار (ع) و مقامات ايشان و ولايت ايشان 3- بيان حقيقت معاد و اينكه آيا معاد جسماني است يا روحاني. طبق ترقيمه نسخه حاضر و نسخه مرعشي؛ مؤلف در 12 ربيع الاول 1238 هنگام خروج از مشهد الحسين (ع) به سمت الرضا (ع) تأليف اين رساله را به پايان رسانده است. اين رساله چاپ نشده است. آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد الجاني و الاسير الفاني كاظم بن قاسم الحسيني الرشتي ان الدر الفاخر ... ميرزا محمد باقر الطبيب البهبهاني حرسه الله، عن شر كل غاشم غادر اوجهني في مشهد ... انجام كتاب: قد وقع الفراغ من تسويدها بيد منشيها في الثاني عشر من ربيع المولود في سنة 1238ق، مع كمال اختلال البال و اغتشاش الاحوال و عروض الامراض المانعة من استقامة الحال مع مارد من تهجم الهموم. [الهيات مشهد 2/181؛ نسخه پژوهي 3/108؛ جامع گوهرشاد 5/615]

پاسخ سه پرسش است از كسي كه از وي نام نمي برد. نخستين پرسش درباره حديث ممازجت و مزايله كه در » كافي» آمده است: ان الله داخل في الاشياء لا بالممازجة و خارج عنها با بالمزايلة. همانكه نمايه 3 پرسش آن در «فهرست كتب مشايخ 350» آمده است. اين گفتار در «فهرست تصانيف سيد ... » از محيط كرماني چنين نشان داده شده است: «الرسالة الرابعة و الثلاثون في اجوبة مسايل من التوحيد و غيره» آنگاه نمايه سه پرسش. در انجامه تاريخ به پايان رسيدن دوشنبه دهه پاياني رمضان 1242ق آمده است. (احمد منزوي) سؤالاتي را كه درباره حديث «داخل في الاشياء لا بالممازجة ... » و قصد قربة در عبادات و آيه « لن تنالوا البر حتي تنفقوا مما تحبون ... » يكي از مريدان رشتي از وي نموده، به صورت مزجي جواب داده است. و آن را در روز دوشنه دهه آخر رمضان 1242 به پايان رسانده است. (علي صدرائي) اين رساله پاسخي است اعتقادي به سه سوال يكي از اجله به قرار زير: 1- مقصود از حديث «داخل لا كدخول الشئي في الشئي» و حديث «ان الله داخل في الأشياء لا بالممازجة و خارج عنها لا بالمزايلة». 2- مقصود از نيت قربتي كه شرط صحت عبادت است. 3- تأويل لن تنالوا البر حتي تنفقوا مما تحبون. رشتي در رمضان 1242 تأليف اين رساله را به پايان رسانده و ظاهراً چاپ نشده است. اين رساله حاوي پرسشهايي درباره مسائل زير است: طينت عليين و طينت سجين؛ تفسير آيات «انا لله و انا اليه راجعون» و «الا الي الله تصير الامور» ؛ وجه صحيح بسيط الحقيقه كل الاشياء؛ آيه مباهله و ... . . آغاز كتاب: بسمله. قال سلمه الله تعالي. سئوال كيف يدل العقل القاطع المطبوع علي النبوة الخاصة‌ و الولاية الخاصة بل ما نجد لايدل عليه العقل المسموع فلاينفع مسموع ... . اقول لئن اقصر الخطبة فقد اعظمت المسئلة. اعلم ... انجام كتاب: و قد قال الشاعر و من حضر السماع بغير قلب و لم يطرب فلا يلم المغني [عكسي دائرة المعارف 1: 110؛ فهرست معصوميه 2: 152]

پاسخ به سوالات ارسالي از جبل عامل است و تاليف شده به روز جمعه 23 شعبان 1239. در ديباچه از پرسنده نام برده نشده، در انجامه تاريخ نگارش آدينه 23 شعبان 1238ق آمده است. نخستين پرسش درباره آيت «فان تنازعتم في شيئ فردوه ال الله و الي الرسول و اولو الامر منكم» و واپسين پرسش: « باي شيئ يتوصل العبدالي حصول نورالمعرفة ... » شايد همان باشد كه در «فهرست كتب مشايخ: 358» رديف 300 به نام «رساله» در جواب بعض علماي جبل عامل ياد شده باشد. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌. اما بعد، فيقول العبد الجاني. . الرشتي، انه قد اتت مسايل عريضه (عويصة) من جبل عامل لبعض العرفا الازكياء و يري الجواب علي الاستعجال و انا. . قال سلمه الله. قال الله فان تنازعتم في شيئ. انجام كتاب: و توجه الي المعني المراد بلطيف الاشارة لعلك [ ... ] بالمطلوب. و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم. قد فرغ من تسويدها منشيها عصر يوم الجمعة ‌الثالث و العشرين من شهر شعبان سنة 1239 [محمد علي دياني ص 86؛ دائرة المعارف بزرگ 1/359؛ نسخه پژوهي 3/109]

چند پرسش اعتقادي است كه در بعضي احاديث مشكل بوده و بطور « سوال- جواب » از آنها پاسخ گفته شده است. در اين پرسشها پيرامون احوال اولاد زنا در آخرت، نهي آدم از خوردن شجره، ميزان سعادت و شقاوت، مدت زيارت امام حسين عليه السلام از عمر حساب نمي شود، حقيقت روح، تفسير آيه «ليس كمثله شيء »، رفتار خدا با پيامبران و ائمه، سوال شده است. (سيد احمد اشكوري) از سيد كاظم رشتي (د 1259ق/1843م). نخستين پرسش درباره اينكه چرا ولدالزنا به بهشت راه ندارد و آخرين پرسش در تفسير آيه شريفه «ليس كمثله شيء» و آيه «و لله المثل الاعلي» . (احمد منزوي) همان پرسش و پاسخ هايي كه نمايه آنها در 11 بند در فهرست كتب مشايخ (ص 358-359) آمده است: : 1. چرا اولاد زنا به بهشت داخل نمي شوند 2. از حديث «كافي» كه خداوند آدم را از خوردن ميوه نهي فرمود ولي در ضمن خواست كه بخورد ... . 7. تفسير آيت «ليس كمثله شئ» و آيت «لله المثل العليا. . » در فهرست كتب مشايخ (همانجا) تاريخ انجام رساله جمعه 6 ذيقعده 1231ق ياد شده و مي افزايد چاپ شده است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: خداوند اهل كمال را از شرب وصال جرعه ده و اهل وصال را از جام مالا مال كلما رفعت لهم علما وضعت لهم علما ليس غاية و لانهاية بهره كرامت فرما. انجام كتاب: و در اين مرحله سكوت اولي است و صمت انسب و العلم عندالله تبارك و تعالي. [فهرست آستان قدس 20/233؛ كتابخانه ملي 7/50؛ الهيات تهران ص 249؛ دائرة المعارف بزرگ 1/212؛ اعلام 3/1884؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 358-359؛ فهرست كتب مشايخ 304 رديف 170 «رساله»؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/76؛ ابراهيمي 358: رساله در جواب بعض اجله؛ مرعشي23/198؛ فهرستواره منزوي 9/160 با عنوان «پاسخ پرسشهاي اعتقادي» و ناشناس]