جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان عصر میانه خود را در کشاکش ما بین دو شهر شیطانی و خدایی می‌دانست که به اشکال مختلف نمودار می‌شد، گاه به صورت کشاکش میان دو مکتب اخلاقی که یکی طبیعی و دیگری الهی است، زمانی بصورت نزاع میان دو فلسفه عقلی و آسمانی و کشاکش در میان دو نوع جمال جسمی و روحی،دو افتخار فانی و ازلی و سرانجام خود را در کشمکش بین تشکیلات دنیوی و کلیسایی مشاهده می‌کرد. که گاهی این دو گروه آشتی می‌کنند اما میان آنها اختلاف فطری وجود دارد و نزاع آنها نسل ها و عصرها را پر می‌کند تا وقتی که خطی در میانه نهند و زمینی را که بر سر آن جنگ می‌کردند میان خود تقسیم کنند... اختلاف دو شهر شیطانی و خدایی به علت همان اختلافی است که در ذات و اساس خود دارند. بدین گونه هر شهری ثمره خود را می‌دهد و طبیعت واقعی خویش را منعکس می‌سازد." (همان:18) در تفکر قرون وسطایی دو حوزه دین و دنیا کاملاً از یکدیگر جدا بود و امکان تجاوز یکی به حوزه دیگری و یا خلط بین آن دو وجود نداشت. یک انسان یا باید آسمانی می‌شد و یا زمینی می‌ماند. او اگر روحانی بود لزوماً نمی‌توانست به جسم خویش بپردازد و اگر به جسم خود و امور مادی خویش بهایی می‌داد دیگر روحانی نبود.کلیسا با وجود ادعای دینداری از هیچ‌گونه ظلم و بی‌عدالتی و بزرگی خودداری نمی-کردند و دین را وسیله‌ای در طریق جاه‌طلبی و آزمندی خود قرار داده بودند.کلیسا علاوه بر بخشش گناهان ادعا داشت که فروش اراضی بهشت نیز به دست آنان است. چنین بود که شخصی چون مارتین لوترفریاد اعتراض برآورد که نجات تنها با اراده ی خداوند و بدون وساطت کلیسا و موسسات آنچنانی ممکن است و از همه ی مراسم کلیسا فقط غسل تعمید و آئین عشاء ربانی را پذیرفته بود. به نظر او بخشش گناهان کار حاکمان کلیسا نیست بلکه چون خداوند در همه جا حاضر و ناظر است و همه امور را می‌داند بنابراین بندگان برگزیده و پارسا را فقط او می‌شناسد، نه ارباب کلیسا. لوتر بر اختیار و آزادی انسان تأکید می‌نمود. (همان) نظام فکری حاکم بر قرون وسطی و فشار بیش از حد کلیساها، که خود را نگهبانان نظم حاکم بر جهان می-دانستند و دانشمندان و اندیشمندان را در دادگاه های تفتیش عقاید محکوم می‌کردند و کار علمی را به منزله دخالت شیطانی در امور عالم تلقی می‌نمودند زمینه‌های وقوع رنسانس را، که فریاد اعتراض بر علیه جریانات جاری در عصر میانه بود، ایجاد نمود. نتیجه چنین نگرشى، استقلال فرد انسانى و آزادى از حاکمیت کلیسا و به بیان دیگر، پیدایش اومانیسم بود. علاقه و شیفتگى این دوره نسبت‏به غنا و بارورى عهد باستان، موجب شد که شاعران، نویسندگان

در ‌ ‌‌‌عـصر‌ جدید مفهوم علم در جهان غرب تحوّلی عظیم یافته است و با تحقیقات‌ و تجربیّات‌ دانـشمندان عـالی‌قدری چـون کپرنیک و گالیله و فلاسفه‌ای چون فرانسیس بیکن و رنه دکارت (که در واقع‌ اصول تفکّر جدید را بنیان نهاده‌اند) روح حـاکم بر آن و بینش و روشی که به نحوی‌ از‌ انحاء مناسبتی با آن دارد به‌طور صریح بیان شـده است. با این حال تـحوّل تـاریخی فلسفه در عصر جدید در دنیای غرب الزاما در جهت اسارت کامل تفکّر فلسفی به‌وسیلۀ علم‌ جدید نبوده است و در واقع اگر در نحله‌هایی چون فلسفه تحصّلی اوگوست کنت، که در نوع خود از اقسام بسیار سـطحی تفکّر به حساب می‌آید، تن به چنین اسارتی‌ داده‌ شده است عملا از این نظرگاه نه مفهوم درستی از فلسفه به دست آمده و نه تصور دقیقی از علم. در واقع به جای این‌که عـلم از بـت‌های بیکنی‌ رها شود،‌ گاهی‌ با نفی آینده و امکانات آتی خود، و با توجه انحصاری به فن و صنعت، خود به بت متحجری تبدیل شده است