جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫چکيده : اين پژوهش به تحليل مباني و معيارهاي آزادي سياسي و محدوده آن از منظر آموزه‌هاي قرآن کريم و مفادّ اعلاميه جهاني حقوق بشر مي‌پردازد. نويسنده در چهار فصل به بررسي ديدگاه‌هاي مشترک قرآن و اعلاميه جهاني حقوق بشر و اختلاف نظر آنان از لِحاظ مباني و معيارهاي آزادي و حقوق سياسي پرداخته و با توجّه به تعريف آزادي و سياست در اين دو مکتب، محدوده آزادي سياسي در آن ها را مشخّص نموده مي‌سازد. فصل اوّل به بررسي مفاهيم تحقيق و تاريخچه آن اختصاص دارد. بيان مفهوم حقوق، حق از ديدگاه فقهي و مکتب‌هاي فلسفي حقوق، مفهوم کلمه حق در قرآن کريم، معناي حقوق بشر و آزادي، مفهوم آزادي سياسي و نيز آزادي در قرآن و فقه اسلامي، از مباحث مربوط به مفاهيم در نخستين فصل محسوب مي‌شود. آن گاه نويسنده به تاريخچه انديشه حقوق بشر در اسلام، قرآن، حقوق بشر در غرب و اعلاميه جهاني حقوق بشر پرداخته و تاريخچه‌اي از آزادي سياسي در غرب، اسلام و قرآن ارائه مي‌کند. وي در فصل دوم ابتدا به بررسي مباني آزادي سياسي در اعلاميه جهاني حقوق بشر مي‌پردازد، سپس مباني هستي‌شناختي، انسان‌شناختي و معرفت‌شناختي آزادي سياسي در اعلاميه حقوق بشر را بررسيده و مباني اخلاقي و حقوقي (حقوق طبيعي) را که در آن‌ها بر فردگرايي، عقلانيت، کرامت انسان و برابري و عدالت تأکيد شده، شرح مي‌دهد. نگارنده در بخش دوم از اين فصل به مباني هستي شناختي، انسان شناختي، معرفت شناختي، اخلاقي و حقوقي آزادي سياسي از منظر آموزه‌هاي قرآن کريم مي‌پردازد و توجّه به فطرت انسان، آزادي و اختيار او، کرامت ذاتي انسان به عدالت، خليفه خدا بودن انسان، تکليف مداري و خدا محوري را از مهم ترين مباني قرآني در آزادي سياسي عنوان مي‌کند. او در فصل سوم از نوشتار خود، حوزه و موارد آزادي سياسي و محدوده آن از ديدگاه قرآن کريم و اعلاميه جهاني حقوق بشر را واکاوي کرده و مشارکت در انتخاب حاکم و تأسيس دولت، مشارکت مردم در فرآيند تصميم‌گيري و مشارکت در فرآيند نظارت بر عملکرد دولت را از موارد و حوزه‌هاي سياسي در قرآن قلمداد مي‌کند؛ همچنين تشکيل احزاب و جمعيت‌ها، آزادي حق انتخاب شدن و آزادي قلم و بيان را از موارد آزادي سياسي بر مي‌شمارد. مباني مشروعيت حکومت الهي و مردمي بودن آن، از ديگر مطالب اين فصل محسوب مي‌شود. در فصل چهارم نيز موانع و محدوده‌هاي آزادي سياسي از ديدگاه قرآن و اعلاميه جهاني حقوق بشر تبيين گرديده است.

‫چکيده : اين نوشتار از منظر قرآني، انواع حقوق معنوي، مادي و سياسي اهل بيت پيامبر اسلام(ص) را بيان مي‌کند. نويسنده ضمن شرح شأن والاي اهل بيت( آياتي از قرآن کريم، مربوط به انواع حقوق آنان را تفسير اجمالي کرده، ضمن انعکاس ديدگاه‌هاي مفسران شيعه و اهل سنت، به برخي شبهه‌هاي علماي اهل سنت در اين زمينه پاسخ مي‌دهد. وي در چهار فصل با اشاره به اين حقوق، منزلت عظيم اهل بيت را ترسيم کرده است. نگارنده در فصل اول نخست به بيان عترت و اهل بيت پرداخته و ديدگاه‌هاي مورد قبول و غير قابل قبول را در مفهوم و مصداق اهل بيت منعکس مي‌سازد، سپس ادله قرآني و روايي را مبني بر اين که اهل بيت فرزندان معصوم امام علي( و حضرت فاطمه( هستند، بيان مي‌نمايد. در فصل دوم حقوق مادي اهل بيت( مانند انفال و مصاديق آن، فيء و خمس، دليل‌هاي قرآني مبتني بر اين حقوق و اثبات آن‌ها درباره اهل بيت( ارائه مي‌گردد. در فصل سوم حقوق معنوي اهل بيت بر مردم همچون : حق مودّت، حق صلوات فرستادن بر آن‌ها، اجر رسالت پيامبر اسلام در مورد اهل بيت(، حق بزرگداشت منازل آنان و زيارت قبورشان، همراه با آيات مربوط به اين مسايل از ديدگاه مفسران شيعه و اهل سنت منعکس شده است. فصل چهارم به حقوق سياسي اهل بيت( مانند حق ولايت آنان، حق اطاعت و تبعيت کردن از آن‌ها اختصاص دارد، نويسنده حق حکومت بر مردم را انحصاراً به اهل بيت( استناد داده، ضمن ارائه تفسيري قرآني در اين زمينه از راي مفسران شيعه، به شبهه‌هاي اهل سنت در اين موضوع پاسخ مي‌دهد. وي با توجه به آيات تطهير، اولي الامر و ولايت، به اثبات عصمت آنان پرداخته و شايستگي حکومت و اطاعت را تنها در ائمه( منحصر کرده و احتجاج اميرالمؤمنين علي( و برخي ديگر روايات در اين باره را فراروي مخاطبان نوشتارش مي‌نهد. اثبات آيه ولايت در اثبات امامت امام علي( و فرزندان معصوم ايشان و ضرورت اطاعت از آنان در آيه اولي‌الامر و نقد ديدگاه‌هاي مفسران اهل سنت در اين موضوع، از ديگر مباحث اين کتاب به شمار مي‌آيد.

از جمله فنون بلاغت در راستای تبیین و آشکارسازی اهداف و مقاصد کلام،‏ تصویرگری در قالب «تشبیه تمثیل» است. تشبیهی که وجه شبه آن،‏ امری آشکار و ظاهری نیست و نیاز به تاویل دارد. قرآن کریم و نهج البلاغه که به اعتراف صاحب نظران از عالی ترین درجات بلاغت برخوردارند،‏ برای به تصویر کشیدن بسیاری از معارف عمیق و دور از دسترس فهم متعارف انسان،‏ از این شیوه بهره فراوان برده اند. این پژوهش بر آن است تا با ارائه و شرح نمونه هایی از این تصویرسازی ها،‏ گوشه ای از زیبایی و بلاغت بیان را در این دو منبع گران سنگ به نمایش بگذارد و با تحلیل و مقایسه موضوعات،‏ عناصر و نمادهای به کار رفته در تشبیهات تمثیلی این دو اثر،‏ به ارائه جداول،‏ نمودارها و نتایج مربوط بپردازد.

مفهوم «ربا» یکی از مفاهیمی است که در طول تاریخِ جهان اسلام مورد توجه طیف‏های گوناگونی از اندیشمندان از جمله مفسران، فقها و اخیراً اقتصاددانان اسلامی قرار داشته است. این سه گروه، در مطالعات خویش به شدت درگیر مفهوم ساخت یافته «ربا» که محصول دوره تدوین فقه است، شده اند. این در حالی است که جای خالی پژوهشی که بتواند با غلبه بر «فاصله تاریخی از زبان عصر نزول»، به بازسازی مفهوم «ربا» متناسب با عصر نزول دست یازد، کاملا احساس می شود. نویسنده‏ی این پایان نامه تلاش نمود تا با بهره گیری از روشهای ریشه شناسی و معناشناسی ساختگرا و نقشگرا این مهم را به انجام رساند. مطالعات حکایت از آن دارد که در قرآن کریم با دو گونه ربا مواجه هستیم که یکی از آن دو، بر پایه دهشِ از روی میل و خواستِ درونی شکل گرفته است. این در حالی است که گونه دوم، ابتنای بر گرفتنِ با قهر و غلبه دارد. بر این اساس، از اولی، حوزه معنایی «جابجایی ثروت برآمده از انصاف و حق» و از دومی، حوزه معنایی « جابجایی ثروت برآمده از ظلم » شکل می گیرد.

‫چکيده : تحقيق حاضر، ترجمه و تحقيق کتاب "جنگ و جهاد در قرآن" تأليف آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي است، که ابعاد مختلف جنگ و جهاد در دين اسلام، ويژگي‌هاي آن، ضرورت جنگ و دفاع براي ادامه حيات حکومت اسلامي و جامعه مسلمانان و آثار و برکات جهاد و نيز قلمرو ‌آن بيان مي‌کند. نويسنده در شش فصل با استناد به آيات، روايات و سيره پيامبر اسلام و امام علي( زواياي گوناگون اين موضوع را بررسي کرده است. وي در ابتداي نوشتارش، ضمن تشريح کتاب مذکور و موضوع مهم جهاد در اسلام، شيوه بحث استاد مصباح يزدي در تلفيق مباحث عقلي و نقلي در باب جهاد را مي‌ستايد. آن‌گاه در فصل اول کلياتي از جنگ و جهاد و واژه‌هاي به کار رفته در قرآن کريم در اين زمينه ارائه گرديده و وجوب قتال در راه خدا از قرآن استخراج شده است. در اين فصل همچنين نگارنده اثبات مي‌کند جنگ و جهاد يک پديده اتفاقي نيست، بکله اصول و نظام خاص خود را دارد و بايد از لحاظ تکويني نيز در جنگ و جهاد بسيار دقت ورزيد؛ زيرا اين مسأله از بدو خلقت انسان و همزاد تاريخ خود انسان بوده، فروع مختلفي را در بر دارد. وي در فصول بعدي کتاب مذکور، پديده جنگ، جهاد و دفاع را از جنبه فقه و شريعت اسلامي وارسيده و ضرورت دفاع از دين خدا و مظلومان را مسأله‌اي فطري و ساري و جاري در همه اديان قبل از اسلام دانسته و نبردهاي بني‌اسرائيل براي تصرف فلسطين، جنگ طالوت و جالوت، جنگ‌هاي ايران و روم و جنگ‌هاي متعدد نام برده شده در قرآن را دليلي بر اين مدعا ارزيابي مي‌کند. شيوه‌هاي پرورش مجاهدان در راه خدا و القاي اين مطلب مهم به آنان که: به هيچ وجه از مردن نهراسند و مرگ در راه خدا (شهادت) را آغاز زندگي حقيقي بدانند؛ همچنين مسأله امدادهاي غيبي خداوند به گروه مؤمنان در جنگ‌هاي سخت و شرايط کمک خدا به آنان، از ديگر مندرجات مهم کتاب مذکور محسوب مي‌شود. که با رويکردي قرآني ارائه گرديده است.