جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫قرآن کريم بر ايمان و عمل صالح، تأکيد فراواني دارد. پژوهش حاضر اين دو موضوع را از نظر علامه طباطبائي? و با توجه خاص به تفسير الميزان، بررسي نموده است. از نظر علامه چون ايمان داراي زيادت و نقصان است، داراي مراتب نيز هست. مراتب ايمان از نظر ايشان عبارت است از: اذعان و باور قلبي، اعتقاد تفصيلي به حقايق ديني، تسليم عبوديت خدا شدن در همه اعمال، و حصول يقين به عدم استقلال غيرخدا. متعلقات ايمان عبارت است از: ايمان به خدا، قيامت، پيامبران الهي، کتب آسماني و ملائکه. مهمترين مراحل و مقدمات عمل صالح، عبارت است از: انگيزه عمل صالح، اميد اجر و ثواب دنيوي و اخروي و حرکت براي انجام عمل. از نظر علامه? ميان ايمان و عمل صالح، رابطه تنگاتنگي وجود دارد؛ زيرا ايمان رکن، مقوّم و دعوتکننده به عمل صالح است و عمل صالح، زمينهساز تحقق و عامل تقويت و ارتقاي ايمان است. به نظر وي، آثار ايمان و عمل صالح به دو دسته دنيوي و اخروي تقسيم ميشوند. آثار دنيوي نيز يا فردي است و يا اجتماعي. برخي از آثار دنيوي فردي عبارت است از: آرامش روحي، محبوبشدن در دلها، استجابت دعا، فراواني رزق، سعادت و خوشبختي، نداشتن حزن و اندوه، شجاعت و توانايي، و حيات طيبه. برخي از آثار اجتماعي آن عبارت است از: ايجاد امنيت و برقراري عدالت و نظم در جامعه، جلوگيري از فساد، اصلاح جامعه و تعاون و همکاري بين مؤمنين، مسئوليتپذيري، و نزول برکات. برخي از آثار اخروي ايمان و عمل صالح عبارت است از: بخشش گناهان، تبديل گناهان به حسنات، ورود به بهشت، برخورداري از درجات عالي بهشت، حصول رضايت خداوند و پاداش جاويدان، پاداش مضاعف، رزق کريم در بهشت، جلب رحمت خداوند و حصول اجر عظيم. نتيجه اينکه بين ايمان و عمل صالح رابطهاي جداييناپذير وجود دارد و براي ترتّب آثار يادشده، ايمان بايد همراه با عمل صالح باشد.

---

فلسفه نظری تاریخ، به چگونگی حرکت تاریخ و نفشه مسیر حرکت آن می پردازد. بررسی کیفیت حرکت تاریخ از نظرگاه دینی، می تواند شناخت صحیحی از موقف تاریخی ما، در مسیر حرکت تاریخ به دست آورد. علامه طباطبائی تاریخ را سیر حرکت از «وحدت به کثرت» و از «کثرت به وحدت» می داند. انسان ها سعی در «استخدام» یکدیگر دارند و این گونه به یکدیگر پیوند می خورند و جامعه ابتدایی را تشکیل می دهند. ویژگی «استخدام» چون منفعت طلبی شخصی را به دنبال دارد، موجب اختلاف و هرج مرج می شود. این اختلاف تنها از سوی یک عامل بیرونی امکان برطرف شدن دارد و آن «نبوت» است. انبیای الهی با شریعت آسمانی، موجب وحدت جوامع و رشد و تکامل آنها به سوی سعادت حقیقی می گردند. بر این اساس، انبیای الهی را می توان عامل اصلی حرکت تاریخ به شمار آورد.