جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مؤلف: مولوي ميرزا حسن علي هاشمي لكهنوي (بنا بر ضبط ترقيمه). تفسيري است اعتقادي پيرامون داستان گفتگوي حضرت ابراهيم با كواكب بنابر آنچه در آيه 76تا 78سوره انعام آمده است: «فلما جن عليه الليل ... فلما رءا القمر بازغا قال هذا ربي فلما أفل قال لئن لم يهدني ربي لأكونن من القوم الضالين فلما رءا الشمس بازغة قال هذا ربي هذا اكبر فلما أفلت ... . » مؤلف پس از ذكر آيه و محتواي آن به طرح يك سؤال پرداخته و مي گويد!چرا عبارت «لئن لم يهدني ربي لأكونن من القوم الضالين» بعد از رؤيت ماه در وسط كلام آمده است و پس از رؤيت خورشيد نيامده؟اگر در جاي مناسب خود آمده است آيا با عبارت «هذا ربي» كه پس از رؤيت خورشيد آمده منافات دارد يا خير؟مؤلف پس از آن به طور مفصل شش جواب خود را بيان مي كند، ‌از جمله اينكه: 1- «هذا ربي» در هر سه مورد (زهره، ماه و خورشيد) بر سبيل الزام بوده است، ‌نه اعتقاد يا اشتباه و. . 5- قول «هذا ربي» محمول است بر معني استفهام به تقدير حرف استفهام ... 6- جمله «هذا ربي» قضيه حمليه در قوه شرطيه است و از عدم صدق شرطيه سبب كذب ثاني ناگزير است عين ... . [اهدائي رهبر4-2]

رساله اي است در علم الهي و در حقيقت، پاسخ از پرسشي است در اين خصوص. (سيد محمود مرعشي محمد حسين اميني) [مرعشي 44/329]

گويا از شيخ احمد احسائي رساله ايست كوتاه، در پاسخ پرسشي در نبوت و ولايت خاصه. نسخه اي از اين رساله، در فهرست نسخه هاي خطي كتابخانه دانشكده ادبيات تهران و مجموعه نسخه هاي خطي امام جمعه كرمان صفحه 56 آمده و احتمال داده شده كه از شيخ احمد احسائي باشد. اين رساله، ظاهراً در جوامع الكلم كه بيشترين تأليفات احسائي را آورده، همچنين در فهرست كتب مشايخ عظام، نيامده است (سيد محمود مرعشي) [ادبيات تهران 3/56؛ مرعشي 34/295؛ الذريعة 1/78؛ ]

دراينكه علم امام به موضوعها آيا ارادي است يا فعلي، و بنا به راي مولف دومين وجه صحيح و در اين رساله كه در كربلا تحرير شده راي دوم را انتخاب كرده و دراين رساله فقط دليل خود را براي اثبات موضوع مي آورد بدون نقل اقوال ديگران. [مدرسه آية الله خوئي ص 42؛ كتابخانه هاي گلپايگان 13 و 105؛ عكسي مركز احياء 4/334]

از شیخ احمد احسایی، در پاسخ همان شیخ احمد بن صالح طوق قطیفی. با سربندهایی بگونۀ ش (1) «قال، مسئلة ...» و «اقول»، که در آن اشاره به پرسش‌هایی که بیش از این کرده می‌کند. پرسش و پاسخ‌ها شماره ندارد، ولی همان است که فهرست 16 پرسش و پاسخ آن در «فهرست مشایخ» (ص 177- 179) آمده است. آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین... الاحسائی ان الابن الارشد الاسعد الشیخ احمد بن المرحوم الشیخ صالح بن طوق المذکور، احسن الله احواله و بلغه آماله... قد الحق المسائل المتقدمة بمسائل اخری. فقال بعد کلام طویل. انجام: مسئلة ما تفصیل السبع التی لایکون شیئ... و کتبنا جوابها فلا فائدة فی ذکره. هذا آخر المسائل الثانیة. والحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.

جمال يا عزالدين حسن بن سليمان بن محمد بن خالد عاملي حلي شاگرد شهيد يكم و زنده در 757 و 802 در اين دفتر مسئله رجعت و بازگشت مردگان را در همين جهان آن چنانكه در خبرهاي شيعي آمده است روشن نموده حديثهائي از نگارشهاي پيشينيان از ياران خويش كه بدانها ميتوان ارج نهاد (اصحابنا المعول عليها) در آن آورده است. در آغاز اين دفتر حديثهائي آمده كه بايستي در برابر پيشوايان ديني خاموش ماند و سخنان آنها را پذيرفت و آنچه از گفته هاي آنان دشوار و گران مي نمايد بخود آنها برگرداند نه اينكه در آنها شك كرد. نام حلي در حاشيه هاي نسخه ما (گ 1ب و 46ب) برده شده است. افندي نگارنده رياض العلماء چنانكه در اعيان الشيعه (21/439) و ذريعه (1/91 و 3/124) آمده است عبارتي را از اين دفتر دانسته و در آن آورد كه مايه اشتباه شده است با اينكه در اين دفتر نيست و در منتخب البصائر حلي است كه از آن گفتگو خواهد شد. نسخه اي از «الرجعه و الرد علي اهل البدعه» چنانكه در ذريعه بنام همين حلي ياد شده در مدرسه فاضل خان مشهد هست و بتاريخ 1085 ميباشد مگر اينكه آن جز اين نسخه ما است (فهرست آنجا ص 65) (محمد تقي دانش پژوه) پدر ابن بابويه يكي از بزرگان حديث و اخبار است كه ابن باويه بسيار از او نقل مي كند اين مرد كتابي در رجعة نگاشت و مؤلف اين كتاب از آن كتاب و كسان ديگر كه درين زمينه صاحبنظر بودند مطالب كتاب خود را فراهم آورد درين كتاب ابتداء مسأله روح القدس مي آيد و اينكه روح القدس با رسول خدا و ائمه اطهار همراه است (بنقل هاي متعدد از ائمه دين) بعد مسدله رجعة در زمان قائم عليه السلام طرح ميشود كه رجوع افرادي چند بزمان آنحضرت است و سپس مسائل چند مذهبي مي آيد. (عبدالله انوار) كتاب، در اثبات رجعت و مختصري نيز در خلقت و رد قدريه است. احاديث آن منقول است از كتاب «مختصر البصائر»، تأليف سعد بن عبدالله قمي و كتاب «خرائج و جرائح» راوندي و كتاب ابن بطريق و «بصائر الدرجات» محمد بن حسن صفار و غررالحكم آمدي و كتاب أبو جعفر محمد بن علي شلمغاني و كتاب المشيخه تأليف حسن بن محبوب و كتاب «تأويل ما نزل من القرآن»، تأليف ابن حجام محمد بن عباس بن مروان و كتاب «غيبت نعماني» و كتاب «التنزيل و التحريف» علي بن فضال كوفي و «احتجاج» طبرسي و كتاب «الغارات» تأليفي ابو ابراهيم بن محمد بن سعيد بن هلال ثقفي و كتاب «بشاره» رضي الدين بن طاووس و «علل الشرايع» و «امالي» طوسي و تفسير علي بن ابراهيم قمي. علامه مجلسي در «بحار الانوار» از اين كتاب نقل نموده است. (مهدي ولايي) آغاز كتاب: والحمدلله رب العالمين نقلت من كتاب مختصر البصائر تأليف سعيد بن عبدالله بن ابي خلف القمي رحمه الله عن محمد بن خالد البرقي عن محمد بن سنان او غيره عن بشير الدهان عن حمران بن اعين عن جعيد الهمداني و كان جعيد ممن خرج مع الحسين بن علي عليهما السلم فقتل بكر بلا قال قلت للحسين بن علي عليهما السلم انجام كتاب: فهذه الامور هي من الفواحش داخلة في جملتها و لكنها اعظم الفواحش لانه ذكرها باسمائها و الحمدلله رب العالمين [الذريعة 10/163؛ مرعشي 4/282 و 12/323؛ 17/232 و 13/362؛ مدرسه فيضيه 2/79؛ كتابخانه ملي 9/444 و 12/530؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1530؛ مجلس شورا 9/378 و 14/96و 16/330و 1/564/29؛ دانشگاه تهران 5/1318 و 8/598؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 277؛ كتابخانه جمعيت نشر ص 1084؛ دانشگاه 5/1318؛ كشف الحجب 263؛ فهرست آستان قدس 5/252؛ مرعشي 2/138؛ ملي 10/549؛ دانشگاه تهران 5/1055؛ موسسه آية الله بروجردي 2/325؛ كتابخانه ملك 8/453؛ آستان قدس 26/275؛ نشريه 11/226؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/501؛ اهدائي رهبر 2 اخبار/1 18؛ عكسي دائرة المعارف 2/135؛ اعلام 1/553 حسن حلي؛ طبقات 9/33به تفصيل؛ مرعشي - اشكوري 2/138 ش 533؛ اعيان الشيعه 21/439؛ عكسي دائرة المعارف 2/135؛ رايانه آستان قدس؛ الثراث العربي المخطوط 6/73-74؛ مجلس 16/330، ش5424؛ ذريعه 10/163؛ ملك 8/453؛ (ناشناخته) دانشگاه تهران 5/1055 (در آن جا نسخه اي از اين كتاب به اشتباه تأليف حسن بن سليمان حلي دانسته شده است. آغاز و انجام و محتويات درج شده در آن فهرست دقيقاً مطابق است با نسخه اي ش 5424 مجلس و نسخه حاضر و همچنين نسخه اي كه در 1318-1319 همان جلد 5فهرست دانشكاه معرفي شده) و ج8، ص598؛ آستان قدس، ج26. ص275-276؛ فهرستگان حديث 4/84-85. ]

فتحعلي شاه از شيخ مي پرسد آيا امام عصر عليه السلام بر ساير ائمه معصومين جز امام علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام فضيلت دارد؟ شيخ دراين رساله اثبات مي کند که همه ائمه در رتبه يکسان اند و همه از يک نوراند. اين رساله درکرمان شب دوشنبه غره ماه صفر به پايان رسيده است. فتحعلي شاه قاجار سؤالي به شيخ تقديم مي‌کند متضمن اينکه حضرت صاحب الزمان بر ساير ائمه‌ي هدي جز حضرت علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام فضيلت دارند؟ شيخ در اين پاسخ اثبات مي‌کند که ائمه عليهم السلام در رتبه يکسان بودند و همه از يک نور مي‌باشند، اين رساله در کرمان شب دوشنبه غره ماه صفر به پايان رسيده است. پرسشها درباره افضليت علي و فرزندانش و برتري آندو بر نه امام ديگر كه بنا بر ديباچه كتاب از فتحعليشاه و بفارسي بوده است. مطالب آن در باب مراتب ائمه و مقامات و ولايت ايشان است اين رساله با عبارت تمت سنة 1282 خاتمه مي يابد و احتمالاً از تأليفات شيخ احمد احسايي مي باشد. بنابر مندرجات ص241 فهرست كتب مشايخ عظام كه رساله اي را بعنوان «رساله سلطانيه» معرفي مي كند و ابواب آن را در سؤال از تفاضل بين ائمه اطهار و مراتب نبوت و ولايت آنان ذكر مي كند، مي توان احتمال دارد كه رساله مورد گفتگوي ما بارساله سلطانيه يكي باشد همچنين در ص310 همين فهرست به رساله ديگري به عنوان «رساله بهبهانيه» اشاره شده است، كه در آن پاسخ سه سؤال ميرزا طبيب بهبهاني آمده است سؤال دوم اين رساله و پاسخ شيخ احمد در بيان مراتب ائمه اطهار عليهم السلام و مقامات ايشان و ولايت آنان است و مي توان اين احتمال را نيز داد كه رساله جاي بحث ما قسمتي از «رساله بهبهانيه» بوده باشد (علينقي منزوي) فتحعلي شاه از شيخ مي پرسد آيا امام عصر عليه السلام بر ساير ائمه معصومين جز امام علي وامام حسن وامام حسين عليهم السلام فضيلت دارد؟ شيخ دراين رساله اثبات مي کند که همه ائمه در رتبه يکسان اند و همه از يک نوراند. اين رساله درکرمان شب دوشنبه غره ماه صفر به پايان رسيده است. پاسخ پرسشهايي است كه فتح علي شاه قاجار درباره «روح » و « مرگ» و « بهشت» و « چگونگي جماع با حوريان بهشت » و جز اينها حضورا از وي كرده و او هم به عنوانهاي «قال /اقول» جواب گفته. كه رساله را در پاسخ پرسشهاي فتح علي شاه قاجار، درباره فضيلت برخي از امامان بر برخي ديگر، نخست بپارسي نوشته و بعد در كرمانشاهان در ماه صفر آنرا بتازي در آورده است. (احمد منزوي) فتحعلي شاه قاجار سوالي به شيخ تقديم مي كند متضمن اينكه حضرت صاحب الزمان بر ساير ائمه هدي جز حضرت امير المومنين و امام حسن و امام حسين عليهم السلام فضيلت دارند ؟ شيخ در اين رساله اثبات مي كند كه ائمه عليهم السلام در رتبه امامت يكسان بوده و همگي از يك نور مي باشند، اين رساله در كرمان شب دوشنبه غره ماه صفر ؟ به پايان رسيده است. (سيد جعفر اشكوري) آغاز كتاب: الحمد لله رب العالمين ... ان حضرة الجناب العالي الشأن الوثيق الامكان حاوي السلطنتين سلطنة العقل و الفهم. انجام كتاب: و لا تفني خزائنه و لا تقل عطاؤه، لا اله الا هو اليه المصير، الي هنا انتهي الجواب لخدمة الحضرة المحترمة السلطانية. [الذريعة 5/210؛ مرعشي و 33/419 و 33/410و3/135 و 23/59 و 25/188؛ مركز احياء ميراث اسلامي 3/418؛ مدرسه آيت الله بروجردي 89؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/412؛ مجلس شورا 16/352؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 173؛ شيخ علي حيدر 1/138؛ فهرست مشايخ 2/32؛ كتابخانه ملك 9/13؛ مدرسه فيضيه 2/138؛ عكسي مركز احياء 6/226؛ رايانه آستان قدس]