جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين رساله حاوي چندين پاسخ و پرسش درباره مسائل گوناگون و عرفاني و فسلفي و كلامي است. پاسخها بيشتر با عنوان بدان اي مسلمان آغاز شده و ظاهرا از مولي علي نوري است. در اين رساله از حاشيه زاد المعاد مولا محمد باقر مجلسي و حاشيه شرح مختصر آقا حسين خوانساري و نان و حلواي شيخ بهايي ياد شده است. يكي از پرسشهايي كه در اين رساله بدان جواب داده شده است در اينجا با پاسخ آن نقل ميگردد: سوال - انسان هر فعلي كه ميخواهد بكند براي هر امري دنيوي و اخروي مجبور است يا مختار اكر بفرمايند كه امر بين الامرين است لاجبر و لا تفويض پس در اينصورت فساد ظاهر است جهت آنكه ظاهرا فعل شر را بنده بشراكت جناب باري كرده است جواب: بدان اي برادر كه اين سوال مشهور از غوامض و مشكلات مسائل اصوليه دينيه ميباشد و معركه آراي مختلفه، هر كس چييزي يافته و بافته از تار و پود فكر و خيال خود بافته است و حق آن است كه از معدن علم و عصمت عز صدور يافته كه « لا جبر و لا تفويض بل الامر بين الامرين » ليكن از دامن فهم مراد اين كلام معجز نظام صدق بنياد، دست فكر علماي ظاهر قاصر بفهم اين فقير منظور از اين سخن بي نظير بر درك علماي باطن محصور است. القصه ما رميت اذ رميت گفت حق فعل حق بر فعل ما دارد سبق يعني در صورت خلاصه رمز سراسر كنز اين است كه افعال عباد چنانچه حق تعالي در رد آيه كريمه مذكور، هم نفي كرده است و هم اثبات و ليكن فاعل خيرات بالحقيقه خداست و عباد فاعل بالعرض و مجاز ميباشند و بر عكس در فعل شرور و آفات و از اينجا رفع تعارض و تنافي ميانه آيات و اخبار ميشود و حقيقة و مجاز اينجا دخلي بحقيقة و مجاز مصطلح علماي علم عربيت ندارد. علماي باطن گشتاخ و بي ادبند و از شدت آداب داني احتياج به آداب علم ندارند. اينك فهرست داراي 34 سوال: سوال اول: علماي اماميه ... . چه ميفرمايند در اين مسئله شرعيه كه آيا روح اسناني مجرد سات يا مادي ... . ؟ سوال دوم: آيا روح انساني داخل مجموع بدن است و يا خارج از بدن ... . ؟ سوال سوم: وقتي كه جناب حضرت عيسي و ادريس ... . به بهشت داخل شدند از صورت جسم به اين بدن داخل شدند ... . ؟ سوال چهارم: شخي ميت را در خواب ميبند و با او گفتگو ميكند آيا ميت مزبور خود ميداند ... . ؟ سوال پنجم: وقتي كه عالم فاني ميشود بهشت و دوزخ هم فاني ميشود يا خير ... . ؟ سوال ششم: طائفه اي از اصحاب حضرت عيسي را حواريون كيگويند اسم ايشان حواريون بوده است ... ؟ سوال هفتم: حقيقت خواب چه چيز است و چه باعث ميشود كه بعضي خوابها مي بينند ... . ؟ سوال هشتم: بهشت و دوزخ حقيقي را جناب باري خلق كرده است و الحال موجود است يا نه يا در قيامت خواهند آفريد ... ؟ سوال نهم: جهت انسان در بهشت اكل و شرب هست يا نه ... ؟ سوال دهم: مراد از قالب مثالي چه ميباشد و معاني معين براي قالب مثالي هست ... . ؟ سوال يازدهم: انسان هر فعلي كه ميخواهد بكند براي هر امري دنيوي و اخروي مجبور است يا مختار ... ؟ سوال دوازدهم: نصاري از ما دليل خواسته باشند براي آمدن ... و دليل واضح براي قبول كردن ايشان چه چيز است ... ؟ سوال سيزدهم: روح از چه چيز خلق شده است و خود روح الحال چه چيز است ... ؟ سوال چهاردهم: بهشت دنيا در زمين است يا در آسمان ... . ؟ سوال پانزدهم: جناب اقدس الهي براي هر ذو حياتي عمري وقرر فرموده ... . و يا آنكه عمر حدي است كه نميگذرد ؟ سوال شانزدهم: ملائكه اناثند يا ذكور ... ؟ سوال هفدهم: پيش از طلوع آفتاب ... . سرخي كه در آسمان پيدا ميشود از چه چيز است ... . ؟ سوال هيجدهم: علماي اماميه چه ميفرمايند كه ايا روح انساني يا ساير حيوانات مجرد است ... . ؟ سوال نوزدهم: روح انسان داخل بدن است يا خارج از بدن ... . ؟ سوال بيستم: مراد از قالب مثالي چه ميباشد و كجا ميباشد ... ؟ سوال بسيت و يكم: بهشت و دوزخ خقيق را خدا آفريده است ... ؟ سوال بسيت و دوم: در احاديث هست كه وقت سكرات موت ... . و كيفيت حضور ايشان بچه نحواست ... . ؟ سوال بسيت و سوم: روح از چه چيز خلق شده و خود روح ... . ؟ سوال بسيت و چهارم: لعن بريزيد و شيطان و عمر ... . چه نفع دارد ... ؟ سوال بيست و پنجم: در دعاي كميل است كه الهي و مولاي اجريت خدا ايا جاري كردي ... . ؟ سوال بسيت و ششم: در حديث است كه درجعت و در سوال قبر ... . مراد از محض مومن و ... . ؟ سوال بسيت و هفتم: مثلا كسي سفر دريا ميكند و غزق ميشود ... . آيا در اينصورت حتمي است بايد بشود ... ؟ سوال بسيت و هشتم: خدايتعالي در روز الست كه ارواح مشركين را خلق كرده آيا ميدانست كه اينها كافر خواهند ... ؟ سوال بسيت و نهم: براي پيغمبران ... وفات حقيقي مثل انسان هست ... . ؟ سوال سيم: حقيقت خواب چيست ... ؟ سوال سي و يكم: اسنان هر فعلي كه ميكند از امور دنيويه يا اخرويه مجبور است يا مختار ... در پايان پاسخ به اين سوال گويد: زياده چه عرضه دارد عرصه تنگ است سوال سي و دوم: در حديث است كه در شب معراج پيغمبر از ... چرا بايد از كه از موت مكره باشد ... ؟ سوال سي و سوم: بعضي مكالمات كه شيخ بهائي در نان و حلوا فرموده از آنجمله: كاكل مشكين بدوش انداخته ... غرض شيخ از اين چه بوده ... ؟ سوال سي و چهارم: امام رضا (ع) وقتي كه بمجلس مامون داخل شد آيا امام ميدانست يا نه ... ؟ (عبد الحسين حائري) پاسخ به 35 پرسش گوناگون است كه به مباحث گوناگون كلامي و فلسفي مي پردازد. در الذريعه از اين رساله با نامهاي گوناگون ياد كرده در (جلد دوم، ص 85) با «الاسئلة السلطانية» آمده كه پرسش ها را از فتحعلي شاه و پاسخها را از حكيم نوري دانسته؛ در (جلد 5، ص 210) با عنوان «جوابات سلطان آقا محمد خان» كه پرسشها را از آقا محمد خان قاجار فرض نموده است؛ در (جلد 12، ص 246) با عنوان « سؤال و جواب» كه در حاشيه كشف الفوائد علامه حلي چاپ شده كه تقريبا يك سوم از اين نگاشته است. برخي پرسشها را از ميرزاي قمي دانسته اند كه با توجه به مضمون عاميانه برخي پرسشها اين انتساب بسيار بعيد است. پرسشها عبارت است از: 1- تجرد نفس؛ 2- جايگاه روح نسبت به بدن؛ 3- چگونگي ورود حضرت ادريس و عيسي به بهشت با بدن جسماني يا غير آن؛ 4- چگونگي بدن ميت و صدق و كذب اخبار ميت؛ 5- فناي بهشت و دوزخ؛ 6- سبب تسميه حواريون حضرت عيسي؛ 7- حقيقت خواب؛ 8- خلقت بالفعل بهشت و دوزخ؛ 9- خوردن و آشاميدن و ازدواج بهشتيان؛ 10- مرا از قالب مثالي و ... ؛ 11- جبر و اختيار؛ 12- دليل بر نبوت خاصه در مناظره با نصارا؛ 13- خلقت روح و علم بدان؛ 14- جايگاه بهشت دنيا؛ 15- عذاب قبر؛ 16- صدقه و دعا رافع اجل محتوماست؟؛ 17- ملائكه و بيان ذكوريت و اناثيت آنها؛ 18- علت سرخي آسمان و. .؛ 190 تجرد روح؛ 20- ارتباط روح و بدن؛ 21- قالب مثالي و پرسش از معراج جسماني؛ 22- جايگاه بهشت و دوزخ حقيقي؛ 23- چگونگي حضور پيامبر و ائمه در نزد محتضر؛ 24- خلقت روح و تفضيل ائمه بر يكديگر؛ 25- تاثير لعن بر اشقياء و صلوات بر اولياء؛ 26- شرح فقره اي از دعاي كميل؛ 27- رجعت، سؤال قبر، لوح محفوظ و محو و اثبات؛ 28- قضاي الهي؛ 29- علم حق در عالم ذر؛ 30- فوت پيامبران و اولياء؛ 31- حقيقت خواب و اخبار ميت؛ 32- جبر و اختيار؛ 33- پرسش از حديث قرب نوافل و انتساب تردد به خداوند؛ 34- تاويل ابياتي از شيخ بهائي و ملاي روم؛ 35- علم امام و تنافي آن با وقوع در تهلكه بويژه در اخبار حضرت رضا و حضرت علي عليه السلام. آغاز كتاب: سوال علماي اماميه و فقهاي اثني عشريه رضي الله عنهم چه ميفرمايند در اين مسئله شرعيه كه آيا روح انساني مجرد است يا مادي براي او فاني شدن هست يا نه اگر بفرمايند مجرد است و فاني نميشود چه ميفرمايند در خصوص آيه شريفه كل شي هالك الاوجه انجام كتاب: رضا به داده بده وز جبين گره بگشا ** كه بر من و تو در اختيار نگشاد است مجمل و ملخص سخن اين است كه عصمت مانع از ارتكاب مناهي است. و السلام [دانشگاه تهران 12/2771؛ مدرسه فيضيه 2/59؛ فهرستواره منزوي 6/93 و 6/160 با عنوان «روح» ]

پاسخهاي استدلالي است بر اعتراضات شيخ عمران حسن السنوي كه بر بعضي از نوشته هاي حميدان داشته و در آنها مطالبي خلاف مذهب زيدي سخن گفته است اين پاسخها با شواهدي از احاديث و روايات اهل بيت مي باشد. (سيد احمد اشكوري) آغاز كتاب: ... و لما وصل كتاب الشيخ الفقيه و تأملت جميع ما أودع فيه و جدته مشتملا علي التعرض للمشاعرة. [مرعشي 19/208]

ابوالقاسم بن علي حسيني كرماني در 18 ذيقعده 1294 نامه اي به كريم خان نگاشته و ازاو درباره دو امر مشكل سؤال نموده: 1- مشية الله 2- معرفة الامام، رساله حاضر شامل سؤال ابوالقاسم كرماني و پاسخ كريم خان است كه تأليف آن در 29 ذيحجه 1294 به پايان رسيده است. (ابوالفضل حافظيان) ميرزا ابوالقاسم كرماني دو سوال مطرح كرده و خواسته است به ادله ده گانه اي كه در كتاب « ارشاد العوام » محمد كريم خان ذكر شده پاسخ دهد. (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) آغاز كتاب: حمدله و صلي الله علي محمد و‌اله الطاهرين المعصومين و علي شيعتهم المنتجبين ... . يا سيدي و مولاي و سندي و ملجاي جعلني الله فداك ... أحد هما أنه لا شك في أن مشية الله القديم ... أقول و بالله المأمول بوساطة آل الرسول ... لا تنافي بين كون الشيء في وقته. انجام كتاب: أكثر الخلق عنها غافلين فليسوا من أهلها البته فلا تحتاج في اثباتها الي اقرار جميع الفرق و اجتماعهم و السلام خير ختام. [آستانه حضرت عبدالعظيم 1/24؛ شورا 1/56/33]

رساله اي درپاسخ به سؤالات متعددست که درآنها به شبهات پاسخ داده شده واعتقادات شيخيه بيان شده است. تأليف آن در اواسط صفر 1293 ق به پايان رسيده است. اين سؤالات قبلاً از يکي از مشايخ شيخيه شده واو پاسخ نگفته است. مولف که خود را از اولاد ابن طباطبا شمرده مجموعه سوالات وشبهات وارده در باب مذهب شيخيه را ملاحظه وبدانها پاسخ داده است. پاسخ چند سؤال است مربوط به اعتقادات شيخيه كه (المنتمي الي آل الطباطبا‌) از زبان حاج كريم خان كرماني فراهم آورده. اين پاسخها اواسط ماه صفر 1293 برشته تحرير در آمده است. مؤلف كه خود را منتسب به طباطبا معرفي مي كند، مي گويد: « بعضي از اكابر سؤالاتي براي جناب قبلگاه فرستاد و چون ايشان فرصت پاسخگويي بدانها را نداشت، من از زبان ايشان جواب عرض مي كنم » ‌و اين مختصر مشتمل بر سؤالات رسيده و پاسخ هاي طباطبايي است و در موضوعات مختلف عقايد شيخيه در آن بيان شده است. تأليف رساله در اواسط صفر 1293 به پايان رسيده است. (ابوالفضل حافظيان) آقا رضا شش انگشتي (چنانچه در آغاز رساله آمده است) چندين سؤال از حاج كريم خان نموده است و وي چون آنها را قابل پاسخ نديده، مؤلف كتاب كه در مقدمه خود را به عنوان «المنتمي الي طباطبا من نسل آل عبا» ناميده از حاجي در خواست كرده است كه سؤالات وي را پاسخ گويد، بيشتر اين سؤالات در اعتقادات شيخيه مي باشد. (جعفر اشكوري) آغاز كتاب: قد وصل إلي كتابكم الكريم وخطابكم الجسيم و أحطت بما فيه ... و أحب أن أذكرك بعض الذكري تنفعك إن شاء الله انجام كتاب: أو من حضر إلي سفر أو من سفر إلي غير ذلك مما يتيسر و لا يتعسر و الله ولي التوفيق بيده الخير و هو علي كل شئ قدير ...

منظومه ايست در كلام به بحرالفيه ابن مالك و به روش آن (بخط ناظم). (محمد شيرواني) [كتابخانه وزيري 3/877]