جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده (فارسی): این رساله تلاشی است برای بررسی تلقی هایدگر از اندیشیدن و نسبت آن با مشکلات دنیای مدرن و نیز امکان هایی که این گونه اندیشیدن می تواند برای رهایی از آن ها، پیش روی ما قرار دهد. فصل اول این رساله نگاه هایدگر به موضوع اندیشیدن را مورد بررسی قرار می دهد و به این مطلب می پردازد که اندیشیدن غربی چه راهی را طی کرده که اکنون منطق به عنوان ملاک آن در آمده است. هم چنین موضوع غفلت انسان از امر اندیشیدن در حالی که امروزه بیش از هر زمانی نیازمند اندیشیدن است، در این فصل مطرح می شود. در فصل دوم موضوع رهایی به عنوان راهی نو برای اندیشیدن عنوان می شود؛ زیرا در نظر هایدگر آن چه در طول سنت متافیزیک، عنوان اندیشیدن را به خود گرفته است، اندیشیدن نیست. در واقع رهایی طرحی است نو برای گذار از اندیشیدن متافیزیکی و سوژه محور. فصل سوم به موضوع تکنولوژی و ارتباط آن با غفلت انسان از اندیشیدن اختصاص یافته است. این غفلت موجب شده تا انسان خطر موجود در تکنولوژی و گرفتار آمدن در آن چه ساختة دست خود اوست، را نادیده انگارد. تلاش برای دست یافتن به ذات تکنولوژی، نقد و نوعی آسیب شناسی معضلات انسان در دوران مدرن و نیز نهایتا ارائة راه حل برای رهایی از این گونه اندیشیدن در این فصل مطرح می شود.

رساله حاضر تحت عنوان گادامر و تاریخمندی فهم در سه بخش و ده فصل ارائه گردیده است؛ در بخش اول تماما به اصل تاریخی نگری پرداخته شده که شامل چهار فصل است: در فصل اول قریب چهارده تعریف از منابع مختلف و نگرش های متفاوت درباره هیستوریسیزم یا تاریخی نگری ذکر شده است که این تعاریف گویای دگرگونی های معنا ی تاریخی نگری به مرور زمان است. در فصل دوم به پیشینه و خاستگاه تاریخی نگری، از پیدایش این اصطلاح و رواج آن، از تبدیل آن به یک نگرش معرفت شناسی تا زوال رویکردهای تاریخی نگر، مفصل سخن به میان آمده است. فصل سوم به انواع هیستوریسیزم پرداخته و تطور معنایی آن را از هگل تا زمان حاضر پی گیری کرده و مجموعا شش مرحله را برای آن بر شمرده و جایگاه گادامر را در این مراحل مشخص نموده است . فصل چهارم به ایرادات دو منتقد تاریخی نگری، صروی کلوزر و کارل پیج پرداخته و نقدهای کلی آنان را به اساس تاریخی نگری به میان کشیده است و در پایان پراگماتیسم درونی را که در پی نجات هیستوریسیزم از گرداب اشکالات است، مورد نقد قرار داده است. بخش دوم رساله جمعا در دو فصل تدوین شده است؛ فصل اول به آراء و اندیشه های دو تن از متقدمین گادامر یعنی دیلتای و هیدگر به طور مختصر می پردازد زیرا اندیشه های گادامر بسیار ناظر و یا متأثر از افکار این دو استاد است. فصل دوم به طرح اندیشه های گادامر در موضوعاتی که مرتبط با بحث تاریخ مندی است، می پردازد و در هشت محور به تفصیل، آرای گادامر را تبیین می کند. بخش سوم رساله در چهار فصل به بررسی و نقد اندیشه ها وافکار گادامر در زمینه تاریخ مندی فهم می پردازد؛ فصل اول اشکال خود انکار بودن دیدگاه گادامر را بررسی می کند؛ فصل دوم به طور مفصل اشکال نسبی گروی شناخت در نظر گادامر را مورد بررسی قرار می دهد؛ مباحث این فصل در فهم پاره ای از نظرات گادامر تأثیر بسزایی دارد و در نهایت با وجود انکار گادامر و شاگردانش، این ایراد را بر او وارد می داند. فصل سوم به بررسی ایراد ذهن گروی در هرمنوتیک فلسفی گادامر پرداخته است؛ و نهایتا در فصل چهارم ایرادات مبنایی وارد بر گادامر مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد که مجموعا بیست اشکال را بر دیدگاههای گادامر در محورهای گوناگون وارد می داند.

در این «زمانه تنگدستی» که انسان با بهره گیری از تکنولوژی مدرن، انسانیتش در حد سیطره بر طبیعت تنزل یافته، مارتین هایدگر، هنر را تنها راه رهایی برای خروج از بحران مدرنیته معرفی می کند. هنر _ به معنایی کاملا متفاوت و نامتعارف_ نقش و جایگاه ویژه ای در تفکر این فیلسوف آلمانی دارد. هنر در معنایی وجودشناختی عبارت است از انکشاف حقیقت و حقیقت، ظهور و انکشاف وجود است. از نظر هایدگر، هر هنری در ذات خود شعر است و شعر وسعتی به بلندای زبان دارد. زبان نیز در این فلسفه، تفسیری انتولوژیک دارد و محل ظهور وجود و حقیقت است.این مقاله، با تلاشی برای فهم و روایتی ساختاری از رساله «سرآغاز اثر هنری» هایدگر آغاز می گردد و در پایان با پرداختن به ماهیت هنر و زیبایی و بررسی منشأ آن از دیدگاه برخی متفکران مسلمان، بر آن است که نشان دهد افق اندیشه هایدگر در باب هنر برای شرق اسلامی، چندان غریب و دور آشنا نیست.

دیدگاه مابعدالطبیعی «زبان» را کنش اندیشه انسانی در مقام ظهور تلقی می کند و آن را رسانه ارتباطی و واسطه «بیانی» می پندارد. آن گاه که ذوق و احساس و تخیل آدمی درهم آمیزد و در بیان زیبایی را تجلی بخشد، زبان از رسانه ارتباطی «عام» به رسانه ارتباطی «خاص» تحویل یافته و «هنر» نام گذاری می شود. هنر گاه در ترکیبی از بازی حرف و کلمه، گاه در قاب نگاری از خط و نقش و رنگ، و گاه در پیکربندی سنگ و آهن و چوب، و گاه در امواجی از لحن و آواز و آهنگ بازنمایی شده و شعر، نمایش، نقاشی، پیکرتراشی، و موسیقی خوانده می شود. بنابراین شعر را باید صورت نوعی هنر و هنر را صورت نوعی زبان شناخت و نسبت عموم و خصوص مطلق را میان آنان برقرار ساخت. هایدگر (M. Heidegger) اما با طرح پرسش بنیادین از ذات هستی، حقیقت، انسان، زبان، هنر، و شعر به ویران سازی و بازخوانی تاریخ غرب مابعدالطبیعی پرداخته و ورطه باژگونگی بنیادها و نسبت ها را از طلیعه اندماج نخستین غفلت از حقیقت هستی و فقدان هستی شناسی در صورت بندی چیستی و هستی تا موضوعیت و موردیت نفسانی و حلول طبیعت انسانی در امر واقعی و تمامیت تسلیم وجود به موجود در قالب نیست انگاری، لایه برداری می کند و به نسبت تازه ای میان هستی، حقیقت، انسان، زبان، هنر، و شعر دست پیدا می کند.