جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گنبد غفاریه متعلق به دوره ایلخانان و دارای تزیینات بسیار زیبا، به ویژه انواع هنر کاشی کاری مرسوم در این دوره است. برخی از عناصر معماری در گنبد غفاریه، ایرانی نیست و همین طور در ضلع جنوبی، شرقی و غربی بنا از نشانی به نام چوگان دار استفاده شده که در بنای دیگری در ایران مشاهده نشده است که این نشان به نوعی هویت بنای غفاریه را مشخص می کند.درباره تزیینات و حتی معماری بناهای دوره ایلخانی، بالاخص گنبد غفاریه مراغه به قدر کافی صحبت نشده است. برخی از تزیینات بناها، مانند کاشی معرق و تکنیک جدید کاشی لعاب پران، در این دوره شکل گرفته و از این دوره کاربرد کتیبه های کاشی معرق به صورت جدی فراگیر شده است. با بررسی تزیینات گنبد غفاریه و نمونه های مشابه آن، به ویژه در دوره ایلخانی، می توان به دسته بندی جامعی از تزیینات این دوره دست یافت. پرداخت اطلاعات در پژوهش حاضر به شیوه توصیفی، مقایسه ای و تحلیلی بوده و روش یافته اندوزی در آن به صورت کتابخانه ای و میدانی است و تقریبا هفده بنا از دوره های مختلف مثل گنبد سرخ، گنبد سلطانیه، مسجد جامع اشترجان و... گونه شناسی شده است. حاصل این مطالعه، شناخت تزیینات گنبد غفاریه، برج مقبره های پیشین و بناهای هم عصر گنبد است. در این گنبد تزیینات متنوعی به کار رفته که منشا آن در این دوره و از نمونه های اولیه این تزیینات است.اهداف مقاله1- معرفی شاخصه های معماری تزیینات گنبد غفاریه.2- مقایسه تزیینات گنبد غفاریه با برج مقبره های هم دوره و قبل، به منظور دست یابی به ویژگی بارز تزیینات معماری دوره مورد بحث.سوالات مقاله1- تزیینات گنبد غفاریه نسبت به تزیینات برج مقبره های موجود در مراغه در سده های گذشته چه تفاوت ها و چه شباهت هایی دارد؟2- شاخصه ها و ویژگی های فنون و تزیینات به کار رفته در دوره ایلخانی نسبت به دوره های گذشته کدام است؟

هدف معماری در هنر دینی به ویژه در جهان بینی اسلام، شفاف سازی مرز بین ماده و ذهن، جسم و جان است. در معماری مسجد از یک سو نگاه عارفانه و شهودی هنرمند مسلمان با تاسی به مبانی قرآنی و مبتنی بر هندسه و ریاضیات و از سوی دیگر، نگاه فقهی و کلامی او آثاری ارزشمند پدید آورده است. در هنر اسلامی، سازگاری با روح اسلام یعنی توحید، شاخص ترین رویکرد و ویژگی به شمار می رود که در معماری مسجد می توان آن را یافت. در نظام ارتباط معنا و شکل وجه مشترکی وجود دارد که هدف این پژوهش قرار گرفته است؛ وجه مشترکی که چیزی جز تشبه به اخلاق الهی نیست و بی کرانگی را طلب می کند. این بی نهایت از معرفتی حاصل می شود، مبتنی بر اندیشه در ذات حضرت حق و انسان. در واقع مسجد مجموعه ای از هنرهای گوناگون است که فضا و مکانی قدسی برای برقراری رابطه میان خداوند و خلق پدید می آورد.اهداف مقاله1- دستیابی به وجوه مشترک در نظام ارتباط معنا و شکل در معماری مسجد.2- تطبیق معماری مسجد و فرم شناسی نماز بر اساس جهان بینی اسلامی.سوالات مقاله1- ارتباط شکل و عملکرد بر مبنای جهان بینی مذهبی چیست؟2- جایگاه معرفت شناسی در معنا و فرم در معماری اسلامی چگونه است؟

نگارگری ایرانی دارای ویژگی های بصری بسیاری است. فضا نیز یکی از ویژگی های مهم و درخور توجه در این هنر است. هنرمند ایرانی برای خلق این فضا، از تمهیدات بصری گوناگونی بهره جسته است تا به نتیجه مورد نظر خود برسد. در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر بررسی و معرفی فضای مثالی و چگونگی ایجاد آن، به انواع دیگری از فضا و حضور آن ها در مکتب نگارگری «هرات» با تاکید بر منتخبی از آثار کمال الدین بهزاد پرداخته شود. در این دوره، اجتناب از قرینه سازی محض به نگارگر امکان می دهد که فضاهای مختلف را مجسم و تصویر کند. در آثار هنرمندان این دوره از جمله کمال الدین بهزاد، فضا، هم دو بعدی است و هم عمق دارد؛ هم یکپارچه است و هم ناپیوسته. هر بخش فضا، مکان وقوع رویدادهای خاص و غالبا مستقل است. در آثار انتخابی، به ایجاد انواع فضا با خطوط و سطوح رنگی که در کنار هم قرار گرفته اند و دارای جنبه های بیانگرا و عاطفی هستند، اشاره شده است. در آثار این دوره، فضا و ترکیب بندی هایی متشکل از عناصر مورب و دایره وار دیده می شود. مباحث با معرفی مکتب هرات و تعریفی کلی از فضا شروع می شود و در ادامه به بررسی فضا و انواع آن در آثار انتخابی از بهزاد، می پردازد.اهداف مقاله1- چگونگی بهره گیری و درک هر چه بهتر نگارگری ایرانی، با شناخت فضا و انواع آن.2- چگونگی دستیابی هنرمند ایرانی به خلق فضای خیال انگیز.سوالات مقاله1- هنرمند ایرانی چگونه به فضا و خلق آن در آثارش اهمیت داده است؟2- چرا فضای غالب در آثار نگارگری ایرانی، فضای مثالی و ملکوتی است؟

هنگامی که سپاهیان اسلام پای در سرزمین ایران نهادند، به زودی دریافتند مردمان این سرزمین از پیشینه تاریخی و فرهنگی و هنری والایی برخوردارند و متقابلا ایرانیان نیز به خوبی دریافتند که آیین الهی جدید، دانش و فرهنگ و هنر را بالنده خواهد ساخت. دریافت درستی این باور به زمان اندکی نیاز داشت، به طوری که در سده های چهارم و پنجم هجری ایرانیان در بسیاری از زمینه های هنری و معماری سرآمد و سرمشق سایر کشورهای اسلامی دوران خود شدند. هنرمندان عهد صفوی این رسالت را به بالاترین حد متعالی زمان خود ارتقا داده و میراث آن را به هنرمندان عهد افشاریه انتقال دادند. یکی از جلوه های این میراث گران بها، تزیینات زیبای گنبد و ایوان مطلای بارگاه مطهر مولای متقیان حضرت علی (ع) در نجف اشرف است. با توجه به اینکه این تزیینات و به ویژه کتیبه های آن از ارزش تاریخی، فرهنگی و هنری بسیار والایی برخوردار است این مقاله به معرفی کتیبه گریو گنبد حرم مطهر امام علی (ع) می پردازد.اهداف مقاله1- شناسایی مفاهیم به کار رفته در کتیبه گنبد و ایوان مطلای حرم مطهر امام علی (ع).2- دست یابی به ریشه ها و نوع تزیینات طلاکاری حرم مطهر امام علی (ع).سوالات مقاله1- مفاهیم و تزیینات به کار رفته در گنبد و ایوان مطلای حرم مطهر امام علی (ع) کدام است؟2- هنرمندان عهد صفوی و افشاریه چه نوع خدماتی در اجرای کتیبه ها و تزیینات حرم مطهر داشته اند؟

نگارگری ایرانی هنری اصیل و والاست که ضمن دربرداشتن معانی و مفاهیم بلند عرفانی، جلوه هایی بدیع و چشم نواز از ترکیب سحرانگیز طرح و نقش و رنگ را به نمایش گذاشته و به مدد اکسیر خیال، صورتی مثالی از زیبایی های بهشتی را جلوه گر ساخته است. با تامل در تاریخ و خاستگاه این هنر می توان دریافت که اگرچه نگارگری، هنری در خدمت کتاب آرایی و مصور ساختن مضامین و مجالس حماسی و عشقی و حکمی بوده است، هیچ گاه به هنری صرفا تزیینی بدل نشده و همواره در تعامل و هم نشینی با متن ادبی خویش بوده و طریق و مجرایی برای انتقال مفاهیم عرفانی و معانی باطنی آن محسوب شده است و این امر میسر نخواهد بود، مگر به مدد زبانی مشترک و نمادین که زبان معرفت قلبی و شهود خیالی هنرمند ادیب و هنرمند نقاش است. بر این اساس شناخت و درک صحیح این هنر پرمایه همچون دیگر هنرهای اسلامی تنها از طریق آگاهی از قانون نمادها و رمزهای معتبر در سنت و تاویل آنها به مآل و اصل آغازین آنها ممکن می شود.نگاره خلقت انسان از نسخه خطی منتخبات مثنوی (1610/1018) که روایتی تصویری از داستان دیدار حضرت مریم (س) و جبرئیل (ع) از دفتر سوم مثنوی معنوی است، یکی از نمودهای بارز این رویکرد نمادگرایانه است که پیوند و ارتباط عمیقی با متن ادبی خویش دارد.سوالات مقاله1- مفاهیم عرفانی و مبانی زیباییشناسی مطرح شده در داستان، چه تاثیری در شکل گیری طرح ها، نقش ها و رنگ های نمادین نگاره داشته است؟2- آراء مولانا درباره زیبایی و وجود و مفاهیم معرفتی چون تمثیل و خیال چگونه در رویکرد نمادگرایانه و مبانی زیبایی شناسانه نگاره خلقت انسان از مجموعه منتخبات مثنوی جلوه گر شده است؟اهداف مقاله1- درک ضرورت شناخت فلسفه هنر و زیبایی شناسی اسلامی به منظور اعمال قضاوت های سنجیده تر و نقدهایی منصفانه تر درباره نگاره های ایرانی.2- شناخت عناصر و عوامل موثر در اتخاذ رویکردهای نمادین توسط نگارگران و شکل گیری مشخصه های منحصربه فرد و متمایز نگاره ها.3- شناخت چگونگی و میزان تاثیرپذیری نگارگر از متون ادبی و نحوه بروز و تجلی معانی معرفتی و مبانی باطنی آن در آفرینش هنری.

روستاهای مازندران میراث دار هنرهای دستی و بومی است که در گذر زمان رو به فراموشی نهاده اند. بافته های روستایی ازجمله هنرهای کاربردی است که حاصل تلفیق باورهای قومی و سلیقه ذوقی بافنده است. در جهت حفظ اصالت و هویت بومی، توجه به نقش مایه های غنی این آثار می تواند راه گشا باشد.در حال حاضر روستای قدیمی آلاشت که امروزه یکی از شهرهای شهرستان سوادکوه محسوب می شود، از مراکز مهم تولید انواع بافته های بومی به ویژه جوراب بافی است. این پژوهش سعی دارد، نقش مایه های تزیینی به کار رفته در جوراب بافی منطقه آلاشت را معرفی کند.اطلاعات اولیه در این پژوهش به شیوه میدانی از روستای آلاشت به دست آمده است. همچنین از منابع مکتوب و اسناد کتابخانه ای نیز در تبیین این مقاله استفاده شده است. بر پایه تحقیقات توصیفی تحلیلی به عمل آمده در نقش مایه های جوراب آلاشت، نمود اشیاء و عناصر طبیعی در دست بافته به گونه ای موجز و خلاصه شده، نمایانگر دیدگاه خلاقانه و تیزبین بافنده است. هنرمند بافنده، فرم های پیچیده را به فرم های ساده و بی تکلف تبدیل کرده و در عین حال به ارزش نقش افزوده است. نقوش انسانی به ندرت در دست بافت ها دیده شده، ولی نقش حیوانات، پرندگان، درختان و گیاهان کارکرد بهتری دارد.اهداف مقالهشناخت و دستیابی به نقش مایه های جوراب بافی منطقه آلاشت مازندران.2- شناخت ویژگی های بصری و مفاهیم پنهان در نقش مایه های جوراب بافی منطقه آلاشت مازندران.سوالات مقاله1- تنوع بصری و مفهومی نقش مایه های جوراب بافی منطقه آلاشت چگونه است؟2- مهم ترین مفاهیم نمادین مستتر در نقش مایه های منطقه آلاشت مازندران کدام است؟

منطقه چهارمحال و بختیاری یکی از مناطق برجسته در حوزه هنرهای سنتی و صنایع دستی به خصوص فرش دست بافت است. فرش این منطقه به دلیل داشتن شاخصه هایی نظیر طرح، نقش و رنگ مختص خود جایگاهی ویژه در دنیای هنر و صنعت فرش دارد. اکثر مناطق و نواحی این استان به خصوص مناطق سامان و چالشتر علیرغم هم جواری جغرافیایی و مشترکات فرهنگی و اجتماعی در هنر بافندگی، دارای وجوه اشتراک و افتراق و گونه گونی طرح و نقش و عناصر بصری مختص خویش است. یکی از طرح های مشهور و برجسته منطقه چهارمحال به ویژه مناطق یاد شده، طرح خشتی است. این طرح و نقش مایه های موجود در آن دارای تنوعی است که نتایج و یافته های ناب حاصل از جست وجوهای میدانی این پژوهش شاخصه مهم آن است.در این مقاله، نمونه هایی از اصیل ترین فرش های خشتی هر دو منطقه بر اساس قدمت و کیفیت بصری، انتخاب و بررسی شده و جایگاه مفاهیم و نقطه ثقل آن ها احصاء و طبقه بندی شده است تا علاوه بر معرفی وجوه اشتراک و افتراق فرش دو منطقه، سبک مناسب و تعریف شده ای برای احیای نقشه ها و به مرحله تولید رساندن آن ها معرفی شود تا از این طریق بتوان سهم بیشتری از بازارهای داخلی و خارجی به دست آورد. همچنین این مقاله نقش مایه های شاخص فرش ها را که شامل نقوش اصلی و فرعی و ریزنقش ها می شود، شناسایی و معرفی کرده است. پژوهش حاضر به روش میدانی کتابخانه ای تهیه شده و از نوع تحلیلی توصیفی است.اهداف مقاله1- طبقه بندی و معرفی نقوش، شناسایی وجه اشتراک و افتراق نقش مایه ها، بررسی نگاره های درختی شاخص (سرو، کاج و بید مجنون).2- معرفی اصول علمی و استاندارد طراحی در فرش های خشتی مناطق سامان و چالشتر.سوالات مقاله1- وجوه اشتراک و افتراق فرش های مناطق سامان و چالشتر کدام است؟2- ارکان شاخص پایدار و ضابطه های علمی به منظور تشخیص اصالت طرح و کیفیت فرش دستباف کدام است؟