جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله استعانت از کفار از سال‌های نخست رسالت پیـامبر اکـرم (ص) مطرح بوده است و آن حضرت بدون هیچ موالاتی درباره کفار بـا در نظـر گرفتن مصالح اسلام و مسلمانان بارها از آنـها یاری خواسته و کمـک آنها را پذیرفته بود. مقاله حاضر با روش توصیفی و با استفاده از منابع اسلامی درصدد اثبات جواز استعانت از کفار و نقد دیدگاه سلفیه جهادی است

مسئله قضا و قدر از دیرباز یکی از مسائل پیچیده و مناقشه­برانگیز بوده است. بهترین راه تبیین و برون­رفت از این مناقشه‌ بررسی تطوری آن است. مقاله حاضر سیر تاریخی مسئله قضا و قدر را در زمان حضور یعنی، عصر پیامبر (ص) و عصر ائمه (ع) بررسی می­کند. در زمان پیامبر (ص) و امام علی (ع) با تبیین و توضیح مسئله قضا و قدر، انسان‌های کم­توان را از ورود به آن نهی می‌کردند، اما در زمان ائمه (ع) به­ویژه بعد از امام صادق (ع) با تعریف و تبیین اصل اختیار، ورود به مباحث مرتبط با قضا و قدر مانند علم الهی، مراتب قضا و قدر و مسئله‌ بداء به­صورت گسترده­تری پیگیری شد. در عصر غیبت نیز دو رویکرد اختیارگرایانه و جبرگرایانه از آموزه­ قضا و قدر در کلام اسلامی پدید آمد. اصل اختیار مسئله اجماعی امامیه است و فقط تقریر آنها از مکتب امر بین امرین متفاوت بوده است.

حقیقت و ماهیت نفس، روح و بدن و رابطه آنها با یکدیگر از مسائلی است که تأثیر اساسی در آموزه انسان‌شناسی، معاد و سرنوشت اخروی انسان دارد. در این زمینه دو دیدگاه مطرح است: برخی متکلمان حقیقت انسان را جوهر مجرد متعلق به بدن می‌دانند؛ برخی متکلمان برآنند که نفس همین هیکل محسوس و مشهود است که روح در منافذ آن حلول کرده است. شیخ مفید از دیدگاه اول طرفداری کرده است و حقیقت انسان را جوهر بسیط و غیر مادی قائم به خود می‌داند و بدن را فقط وسیله کارکرد در ظاهر می‌داند، اما شاگرد وی سید مرتضی رویکرد دوم را پذیرفته است و اعتقاد به یگانگی نفس و بدن انسان زنده و مکلف را مجموع این شخص ظاهر و هیکل مشهودی می‌داند و روح یا به تعبیر وی هوایی لطیف در منافذ آن جاری است.

انسان برترین مخلوق خداوند و موجودی با دو بعد مادی و معنوی است. بعد روحانی او قابلیت رشد، تعالی و رسیدن به کمال مطلوب را دارد. رسیدن انسان به کمالی که خداوند برایش در نظر گرفته است در گرو میزان معرفت و شناخت انسان از خداست. انسان برای شناخت خداوند باید عالم غیب و ماورا را بشناسد. براساس فلسفه­ نوصدرایی انسان همیشه در حال حرکت و خروج از قوه به فعل است به­گونه­ای که اگر حرکت صعودی خود را ادامه دهد به تمام جهان و موجودات آن عالم می­شود. باور و عدم باور به ماورای الهی تأثیر مستقیمی در شکل­گیری عقاید و باورهای انسانی و تعالی او دارد. به همین دلیل پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای مبانی حکمت نوصدرایی را در تحلیل رابطه­ انسان و ماورای الهی بررسی می­کند.

قادیانیه جریانی نوظهور در قرن نوزده میلادی در شبه قاره هند است که توسط میرزا غلام احمد قادیانی پایه گذاری شد. غلام احمد به­دلیل مناظره­هایی که با مسیحیان و بت­پرستان هندو در حمایت از اسلام داشت معروف و تبدیل به ناجی اسلام شد. وی پس از مدتی ادعای خبر آوردن از غیب و ادعای مسیح موعود(ع) و مهدی موعود(عج) بودن کرد و در آخر خود را نبی معرفی کرد. غلام احمد برای دفاع از ادعای نبوت خود سه نوع نبوت یعنی، نبوت مستقل تشریعی مانند حضرت موسی (ع) و عیسی(ع)، نبوت مستقل غیرتشریعی مانند حضرت یونس(ع) و حضرت یوسف (ع)، نبوت غیر مستقل و غیر تشریعی مانند نبوت ظلی میرزا غلام احمد را مطرح کرد تا به این وسیله حساسیت مسلمان­ها را نسبت به خاتمیت پیامبر (ص) کم کند. پیروان وی برای اثبات نبوت میرزا احمد از قرآن بهره گرفتند و آیاتی که بر خاتمیت رسول اکرم (ص) دلالت دارد را به سود و نفع وی تفسیر و تأویل کردند. آنها واژه خاتم در آیه را به معنای افضلیت پیامبر اسلام (ص) و مهر تأیید ایشان تفسیر می­کنند. قادیانیه برخلاف عقیده سایر مسلمانان به نبوت میرزا احمد معتقدند و خاتمیت پیامبر اکرم (ص) را نمی­پذیرند. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تحلیلی دیدگاه جریان قادیانیه درباره نبوت میرزا احمد را بررسی می­کند. دستاورد مقاله حاضر تبیین دلایل قرآنی گروه قادیانیه در نبوت میرزا احمد از منابع کلامی-تفسیری معتبر و رد دلایل قادیانیه براساس دلایل قرآنی و عقلی به­صورت پاسخ نقضی و حلی است.

خداوند همه­ آنچه میان آسمان و زمین است را برای بهره­برداری انسان آفریده است و نعمت­های ویژه­ای به او داده است، اما گاهی گناهان انسان سبب از بین رفتن نعمت­ها یا نزول بلای آسمانی می­شود. تغییر نعمت و نزول بلا گاهی به­صورت حوادث طبیعی مانند زلزله، صاعقه، باد و... است. پژوهش حاضر با رجوع به منابع دینی ابتدا حوادث طبیعی مانند زلزله، صاعقه، باد و ... را در قالب سرگذشت پیشینیان بیان می­کند، سپس به فلسفه این حوادث می­پردازد و در نهایت براساس آیات و روایات، رابطه­ اعمال انسان و حوادث طبیعی را توضیح می­دهد.