جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله بداء به عنوان یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در میان متکلمان مطرح بوده و با توجه به اینکه با علم الهی و تقدیرات خداوند در ارتباط است فهم حقیقت آن با چالش روبرو شده است. بداء اساساً مبتنی بر عملکرد انسان است و به تغییر در سرنوشت انسان در حوزه امور جزیی مربوط می‌شود. استاد جوادی همانند دیگر دانشمندان امامیه، تحول در قضا و قدر الهی را موجب جهل در ساحت الهی نمی‌داند بلکه راه حل این مسئله را در درک صحیح از آن ارزیابی می‌کند و بر این باور است که منکرین این مسئله، بداء را به معنای صدور نظر جدید یا ظهور بعد از خفاء گرفته‌اند که امامیه بر آن معتقد نیست، بلکه بداء نسبت به انسان‌ها به معنای ظهور بعد از خفاء است لکن نسبت به خداوند به معنای ابداء است. در این پژوهش مسئله بداء در اندیشه کلامی استاد جوادی آملی با روش توصیفی، تحلیلی، مورد بررسی قرار گرفته و با بهره‌گیری از مستندات و براهین نقلی، نوآوری‌های ایشان تبیین شده است. یافته‌های پژوهش حاضر، حاکی از آن است که مسأله بداء از نگاه فلسفی و کلامی استاد جوادی آملی دور نمانده و بر اساس مبانی حِکمی و کلامی به این مقوله در آثار خود پرداخته است، او معتقد است خداوند بر اساس علم ذاتی و شهودی به حدوث و پایان هر رخدادی احاطه کامل و کافی دارد و محدوده پیدایش بداء در عین‌حال که خارج از ذات الهی است ولی با آن ارتباط تنگاتنگی دارد

وجود ویژگی این‌بودگی در اشیاء، از جمله راه‌حل‌هایی است که برای حل مسئله‌ی تمایز و مسئله‌ی فردیت در اشیاء ارائه‌شده است. باور به وجود چنین ویژگی‌ای به فلسفه‌ دانس اسکاتس باز می‌گردد. اغلب اندیشه‌ی وی را تحت تاثیرابن‌سینا می‌دانند. درمتن پیش رو ابتدا برخی مطالب مقدماتی مانند اختلاف نظر در مساوی بودن این‌بودگی و ذات فردی، به منظور روش شدن نقطه نظر این‌باوران، بیان شده است. سپس نگرش ابن‌سینا درباره‌ی این موضوع شرح داده شده و پس از آن به تاثیر ابن‌سینا بر اسکاتس به عنوان واضع اصطلاح این‌بودگی پرداخته شده است. در آخر اندیشه‌های ابن‌سینا بر اساس نظرات این‌باوران معاصر ارزیابی شده و به این نتیجه کلی رسیده که هرچند ابن‌سینا در ایجاد سوال‌ از تشخص و فردیت در ذهن اولین این‌باور تاریخ فلسفه، یعنی اسکاتس نقشی برجسته داشته؛ اما باید توجه داشت که در فلسفه‌ی تحلیلی معاصر آراء بوعلی نه با ذات فردی و نه با این‌باوری سازگاری ندارد. در نتیجه، نه تنها نمی‌توان بوعلی را این‌باور قلمداد کرد بلکه حتی به نظر می‌رسد می‌توان وی را از جنبه‌هایی ضد این‌باور نیز به‌شمار آورد.