جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرور > مرور مجلات > پژوهش های مابعدالطبیعی > 1402- دوره 4- شماره 7
  • تعداد رکورد ها : 15
نویسنده:
آرمین منصوری ، حبیب الله دانش شهرکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
امروزه معادل دانستن ذهن در فلسفه ‌غرب با نفس در فلسفه اسلامی به روندی معمول، ولی قابل مناقشه بدل شده است. از طرف دیگر مفهوم نفس به­دلیل تبادر جوهریت و تجرد از آن، در رویکردهای فیزیکالیستی، حذف شده است؛ لذا ارائه نظریه فلسفه ‌اسلامی در خصوص مسائل نفس­شناسی، نیازمند تعیین مفهومی مشترک است که دست­کم آن مفهوم مشترک توسط تمامی دیدگاه‌ها مورد تایید باشد. این مطلب لزوم پیشنهاد جایگزینی ذهن به­جای نفس در فلسفه ‌اسلامی را مهم جلوه می‌دهد. برای این کار ابتدا باید جایگاه ذهن را از دیدگاه سینوی و صدرایی روشن کرده و معین کرد که کدام­یک، ذهن را عینا همان چیزی می‌داند که در فلسفه ‌ذهن شناخته شده است. سپس در بستر آن، استنباط کرد که مبتنی بر فلسفه کدام­یک، جایگزینی ذهن به جای نفس امری ممکن است. در فلسفه ‌ابن‌سینا نفس ‌ناطقه به نفس انسانی گفته می‌شود که تجرد‌ عقلی دارد و غیر از قوایش است. در فلسفه ‌صدرایی نفس ‌ناطقه به مرتبه ‌مثالی از مطلق نفس انسانی گفته می‌شود و با قوای نفس که مثالی‌اند، در مرتبه آن‌ها عینیت دارد. ذهن در فلسفه ‌ابن‌سینا، یا حیثیت معرفتی اخذ شده از نفس ‌ناطقه است و یا مجموعه قوای معرفتی نفس ‌ناطقه را نشان می‌دهد. اما در فلسفه ‌صدرایی ذهن همان نفس انسان در مرتبه ناطقه آن است. بر اساس فلسفه ‌صدرایی امکان جایگزینی مفهوم ذهن به­جای نفس در مرتبه ‌مثالی آن وجود دارد؛ اما در فلسفه ‌سینوی چنین چیزی میسر نیست.
صفحات :
از صفحه 249 تا 281
نویسنده:
سیدمصطفی شهرآیینی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکی از شالوده‌های نظام فکری دکارت تعریف تازه‌ای است که از انسان به‌دست می‌دهد. در کتاب تأملات (تأمل دوم) و نیز در کتاب جست‌وجوی حقیقت، تعریف رسمی ارسطویی انسان در مقام «حیوان ناطق»، بر اساس وضوح و تمایز دکارتی، آشکارا دست‌خوش این چالش می‌گردد که در این تعریف، دو مفهوم مبهم «حیات» و «نطق» محوریت دارد. در تعریف تازه دکارتی،‌ انسان «شیئ اندیشنده ناممتد» است. اما باید توجه داشت که اندیشنده ‌بودن انسان دکارتی با ناطق‌ بودن انسان ارسطویی بسیار فرق دارد، به این معنا که اندیشه تنها در ساحت «ذهن» تحقق می‌یابد در حالی­که نطق متعلق به وادی «نفس» است. نظر به این‌که دکارت می‌خواهد خود را از هرچه مفهوم مبهم و کیفی است، برهاند، نه‌تنها نطق که حیوانیت انسان نیز دست‌خوش چالش می‌شود، چراکه «حیات» نیز مفهومی است که در دوگانه‌انگاری اندیشه/امتداد دکارتی جای نمی‌گیرد. حال، باید دید آیا انسانی که در او نفس به ذهن، نطق به سخن‌گفتن، و حیات به صرفِ حرکت و حرارت اندام‌های درونی فروکاسته می­شود، می‌تواند مانند انسان ارسطویی به عالم، به دیگر انسان‌ها و به دیگر حیوانات نگاه اخلاقی داشته باشد یا خیر؟ آیا انسانی که در تعریف او، حتی احساس و تخیل نیز در زمره قوای درجه دوم اوست، می‌تواند وارد ساحت اخلاق شود؟ آیا چنین انسانی می‌تواند در قبال جهانِ یک‌سره ممتد و فاقد حیات، احساس تکلیف اخلاقی داشته باشد؟
صفحات :
از صفحه 7 تا 32
نویسنده:
حسن بهزاد گندشمین
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
از نظر هایدگر تاریخ فلسفه غرب با اینکه با پرسش از معنای وجود به­عنوان رسالت متافیزیک شروع می­شود، اما توسط فیلسوفی چون افلاطون تحریف می‌شود و تاریخ فراموشی هستی از همان آغاز شروع می‌شود. به­نظر هایدگر بحران علوم اروپایی و مرگِ معنا، که ناشی از نیهیلیسم هستی‌شناختی است، از دوگانه‌انگاری‌های متافیزیکی، که به­خاطر غفلت از مفهوم هستی و مستتر شدن این بنیادی‌ترین امر در طول قرن­ها فلسفه­ورزی صورت گرفته است، سرچشمه می‌گیرد. هایدگر بر آن است که با واکاوی پدیدارشناسانه هرمنوتیکی دازاین به­عنوان موطن اصلی‌ای، که نخستین و بنیادی‌ترین مساله فلسفه، یعنی «چیستی هستی» در آن بالیدن گرفته است، راهی نو برای فلسفه‌ورزی، پیش­روی اندیشمندان عصر برای رهایی از این «کویر بزرگ که هر روز وسعت می‌گیرد» (قول معروف نیچه که هایدگر در کتاب متافیزیک چیست؟ آنرا واکاوی کرده است) قرار می­دهد. این پژوهش سعی برآن دارد که شاخصه‌ها و اهداف پدیدارشناسی هرمنوتیکی هایدگر را در نقد فلسفه‌های پیشین و در راستای هستی‌شناسی بنیادین، که طرحی است برای فهم هستی، بررسی کند.
صفحات :
از صفحه 33 تا 60
نویسنده:
نگین بلاشور ، مرتضی فتحی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
تجربه دینی رویدادی ذهنی است که صاحب تجربه گهگاه و تا حدی آگاهانه آن را در پی مواجهه با یکی از عناصر روحانی مانند احساس حضور یا دست‌اندرکار بودن وجود یا قدرتی مقدس و غیرجسمانی، فهم واقعیت غایی فراطبیعی، احساس دستیابی به خیراعلای انسان، احساس ابتهاج برین، احساس رهایی و رستگاری یا احساس خود راستین از سر می‌گذراند. چنین تجربه‌ای دارای ارزش معرفت‌شناختی و بنابراین در دفاع از عقلانیت دین­ورزی و دین‌باوری به‌ویژه خداباوری نقش دارد. تجربه عرفانی نیز ازآن‌رو که گونه‌ای احساس درک شهودی واقعیت غایی و بنیادین فراطبیعی و احساس وحدت و یگانگی و احساس رهایی از محدودیت‌های زمان و مکان و خود فردی و احساس ابتهاج است، بی‌گمان تجربه‌ای ذاتاً دینی است. این تجربه ازآن‌رو که در سطوح معرفتی و اخلاقی متفاوت صاحبان تجربه و در موقعیت‌ها و شرایط و مواجهه‌های مختلف رخ می‌دهد، از تنوعی چشمگیر برخوردار و موضوع مطالعات مختلف دین‌پژوهانه شده است. فیلسوفان و معرفت‌شناسان دین معاصر هم به بحث از انواع تجربۀ دینی و دسته‌بندی‌ها و ویژگی‌های آن‌ پرداخته‌اند. جستارحاضر در پی بررسی مشابهت گونا‌گونی تجربه دینی در فلسفه دین معاصر و عرفان اسلامی با تکیه ‌بر دیدگاه کرولاین فرنکس دیویس، دانش‌آموخته دکتری فلسفه از دانشگاه آکسفورد انگلستان و نویسنده کتاب ارزش اثبات‌کنندگی تجربه دینی و مولانا جلال ‌الدین محمد بلخی است. البته پیداست تجربه دینی از دیرباز در سنت‌ها و در میان مردمان مختلف رخ ‌داده است، اما به­منزله یکی از مسائل فلسفه دین پیشینه درازی ندارد. ازاین‌رو، نباید انتظار داشته باشیم که مولانا این موضوع را به شکل سامان‌ یافته و با عنوان‌ها و مفاهیم جاافتاده و تخصصی در فلسفه دین امروزین بیان کرده باشد، اما با توجه ‌به معارف عمیق عرفانی و دینی موجود در گنجینه آثارش می‌توانیم به پاره‌ای از مشابهت‌ها در این دو نگاه اشاره کنیم.
صفحات :
از صفحه 131 تا 158
نویسنده:
زهرا یاوری عادل ، محمد رعایت جهرمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
تمرکز بر مقولات معیار صدق و کذب و چیستی آن به­عنوان یکی از کلیدی‌ترین مباحث در حوزۀ معرفت­شناسی، همواره مطرح بوده و است. تطابق (Correspondence)، انسجام (Coherence)، عمل‌گرایی (Pragmatism)، نسبیت (Relativism) و نظریۀ حشو اظهاری (Assertively Redundancy)، اصلی‌ترین نظریه‌های صدق در تاریخ تفکراند. در تلقی تطابقی، معناداری در گرو تطابق با واقع است. فراروی از انسجام منطقی و تمرکز بر انسجام سازمانی و دستگاهی، محور رویکرد دوم است. عمل‌گرایان نیز فایده‌انگارانه، کارکرد را معیار ارزیابی گزاره‌ها می‌انگارند. تنوعِ تلقی نسبی‌انگاران نیز مولود تمرکز بر تفاوت ساختارهای ادراکی در انفعال از متعلق بیرونی است. در نهایت، نظریۀ حشو اظهاری برای صدق، استقلالی قائل نیست. ریشۀ تنوع و تفاوت نظریات مذکور را باید در کیفیت تبیینِ نسبت میان فاعل و متعلق شناخت جست. نوشتار حاضر بر آن است تا با تمرکز بر برخی جریان­ها و اندیشمندان تاثیرگذارِ دو جریان قاره‌ای و تحلیلی، به تحلیل و بررسی مفاهیم و شاخصه‌هایی بپردازد که در تطور نظریات صدق تاثیرگذار بوده و بیشترین نقش را در تحول مفاهیم Subjectivity و جهان به Inter-subjectivity و زیست­جهان داشته‌اند و این­که چگونه نسبت میان فاعل و متعلق شناخت از رابطه به ترابط دگرگون شده است.
صفحات :
از صفحه 475 تا 504
نویسنده:
علی وکیلی ، حسین اترک
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از مسائل پیچیده و مهم در فلسفه، عدم و احکام آن است. این مقاله سعی دارد به یکی از پرسش‌های بحث برانگیز در این باب، یعنی تحقق و شیئیت داشتنِ عدم، از نظرگاه برخی فلاسفه بپردازد و دست آخر با مبانی ملاصدرا به آن پاسخ دهد. در نظر ملاصدرا عدم گاهی مقابل وجود است و گاهی مقارن وجود. آن عدمی که در مقابل وجود قرار دارد، نیستی و بطلان محض است؛ اما آن دیگری به معنای فقدان کمال، مقارن و همراه وجود، موجود است؛ لذا در میان حکمای متقدم و متاخر، هر دو معنا طرفداران خاص خود را دارد که‌ به باور نگارنده می‌توان تئوری بنیادین دوگانه وجود و ماهیتِ ملاصدرا را فصل الخطاب این نزاع دانست. بنابراین رهیافت جدیدی که نگارنده در این مقاله در صدد اثبات آن است نقد و بررسی نظرات تعدادی از موافقان و مخالفان تحقق و شیئیتِ داشتن عدم با محور قرار دادن نظرات ملاصدرا، با روش توصیفی-تحلیلی، خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 345 تا 368
نویسنده:
فاروق طولی ، محمد نجاتی ، مهدی حسنی آزاد ، محمد نظری مارمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
معتقدین به وجود معنا برای مفهوم زندگی را می توان در دو گروه معتقدین به معناداری و معناسازی دسته­بندی نمود. قائلین به معناداری زندگی، معنای ذاتی و پنهانی را برای زندگی در نظر می­گیرند که باید کشف شود. قائلین به معناسازی، اما منکر وجود معنای ذاتی بوده و مدعی ساخت و جعل معنا برای زندگی هستند. پژوهش حاضرتوصیفی است. با توصیف و تحلیل بنیادین محتوا، سعی در ارائه تبیین و تحلیلی نظام­مند از رابطه تاثیر و تاثر بین همه­گیری کووید 19 و مساله معنای زندگی دارد. مهم­ترین مساله در این بحث، مواجهه انسان با رنج­های وجودی است. اینکه انسان بر اساس مبانی فکری خود بتواند یا نتواند چرایی رنج کشیدنش را معقول و موجه نماید و در صورت ناتوانی از توجیه چرایی رنج کشیدن، رنج­های ماهوی به­وجود آمده، که عامل بروز بحران معنای زندگی می­شوند. نتیجه اینکه انسان معاصر به جهت اتکای افراطی بر انسان­محوری و علم­محوری و حذف یا تضعیف جایگاه خداوند، پذیرش و تحلیل معقول چرایی رنج­های ناشی از همه­گیری کووید 19 برایش دشوار شده است. خداوند در این تفکر یا وجود ندارد یا اگر وجود دارد به جهت ضعف، نمی­تواند تکیه­گاه انسان قرار گیرد. رنج­های ماهوی­ای چون احساس تنهایی و بی­پناهی یا احساس پوچی و بی­ارزشی ارزش­های علم‌ساخت یا انسان‌ساخت، موجب بروز بحران بی­معنایی زندگی و ناامیدی در جعل و ساخت معنا برای زندگی می­شوند.
صفحات :
از صفحه 447 تا 473
نویسنده:
محسن رحمانی زاده ، روح الله سوری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی درپی پاسخ به پرسش کهن «جسم چیست؟» می­باشد. این پرسش در فلسفه یونان باستان، و نیز آثار کلامی و فلسفی دوره اسلامی مطرح بوده است. هدف این پژوهش دست ‌یافتن به تعریفی دقیق از جسم است تا با کمکِ آن بتوان، مبادی تصوری مباحث مختلف فلسفی و اعتقادی را به­دست آورد. برای این منظور نخست تعریف­های لغوی جسم، و سپس با رعایت ترتیب زمانی دیدگاه­های گوناگون علمی، نقد و بررسی می­گردد. مهم­ترین این دیدگاه­ها عبارتند از دیدگاه ذی‌مقراطیس (دموکریتوس)، دیدگاه متکلمان، فیلسوفان مشاء، شیخ اشراق، و ملاصدرا. پس از بررسی و نقد دیدگاه­های یاد شده، دیدگاه برگزیده این مقاله ارائه خواهد شد: موجودِ دارای امتداد، جسم است، خواه محسوس باشد و خواه نامحسوس، همچون جسم مثالی، خواه جزء داشته باشد و خواه نداشته باشد، هرچه ممتد باشد، جسم است و از آن وجود واحد عقل، مفاهیم هیولی، صورت جسمیه و نوعیه را درک می‌کند.
صفحات :
از صفحه 369 تا 407
نویسنده:
محمدمهدی مقدس ، عبدالرزاق حسامی فر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
جیگوان کیم (1934-2019)، فیلسوف کره‌ای-آمریکایی معاصر است که پژوهش‎های او در زمینه فلسفه ذهن و متافیزیک بوده است. این مقاله قصد دارد دیدگاه وی درباره علیت ذهنی را تحلیل و نقادی کند. دیدگاه کیم درباره علیت ذهنی، بر نوعی فیزیکالیسم تحویلی استوار است که در آن، رویدادهای ذهنی به‌واسطه تحویلِ کارکردی به ویژگی‌های فیزیکی، واجد اثربخشی علی می‌شوند. وی خوانش غیرتحویلی از فیزیکالیسم را رد می‎کند؛ و آن را موجب ایجاد مساله تعین‎ چند‎جانبه می‎داند. از دید وی، حالات ذهنی درصورتی ‌می‌توانند توان علی داشته باشند که علت‎های عصبی-فیزیکی آن‌ها چنین ویژگی­ای را داشته باشند؛ در صورت‎بندی معمول از علیت ذهنی، مشکل تعین‎ چند جانبه علی، موجب می‎شود تا ویژگی‎های ذهنی فاقد شایستگی علی باشند. کیم با بیان اصل برونداد علی، علیت به‎مثابه علیت تولیدی، و اصل بُستار، می‎کوشد تا صورت‎بندی خود از علیت ذهنی را ارائه کرده و، امکان آن را نشان دهد. در نقد دیدگاه کیم می‎توان به این موارد اشاره کرد: (1) ابتناء ویژگی‎های ذهنی بر ویژگی‎های فیزیکی، موجب شبه‎ پدیده بودن ویژگی‎های ذهنی است. (2) استدلال برونداد علی، در نجات ویژگی‎های ذهنی و نیز، در پاسخ به اشکالات برآمده از استدلال تعمیم، ناکام می‎ماند. (3) استقلال ویژگی‎های ذهنی از ویژگی‎های فیزیکی، و تلقی آن‎ها به‎مثابه قانون، با یکدیگر ناسازگار است؛ و (4) خوانش علیت به‎مثابه تولید، با قوانین بنیادی فیزیک مغایرت دارد.
صفحات :
از صفحه 159 تا 194
نویسنده:
مهدی عباس زاده ، زینب شکری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در پرتو پیشرفت فناوری و دیجیتالی‌شدن اطلاعات، قلمرو نوینی از وجود (هستی)، که از آن به "فضای سایبر" تعبیر می‌شود، به­دست انسان مدرن گشوده شد که در عین بنیاد داشتن در جهان مادی، به‌گونه‌ای موازی در کنار آن جریان داشته و زیست‌جهان دومِ انسانِ معاصر را رقم زده است. تأمل در باب این­که این فضا چه جایگاه و شأنی در عالَم هستی دارد و ویژگی‌های هستی‌شناختی آن کدامند، از بایسته‌های پژوهشیِ روز به‌ نظر می‌رسد. هستی-‌شناسی فضای سایبر که از سنخ مطالعات نظری این حوزه است، می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در شناسایی، ذهنیت و سو‌گیری فکری و رفتاری ما در تعامل با این فضا ایفا کند. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای و با رویکرد فلسفی و عقلی، به تبیین سنخ وجود فضای سایبر و مهم‌ترین مختصات هستی‌شناختی آن پرداخته است. یافته‌های پژوهش حاضر عبارتند از: اشیاء موجود در فضای سایبر، اولاً "واقعی‌"اند، نه موهوم و خیالی؛ ثانیاً از سنخ "وجود عینی" هستند؛ ثالثاً هویتی "مثالی‌گونه" دارند و رابعاً از سنخ وجود "حقیقی" هستند، نه اعتباری. همچنین ازآنجاکه امروزه فضای سایبر، قلمروهای پیشینِ وجود را درنوردیده و بر آنها سیطره یافته، این فضا همچون "واقعیت حاد" رخ نموده است. همچنین اهم مختصات هستی‌شناختی فضای سایبر عبارتند از: دیجیتالی ‌بودن،‌ ابدیت نسبیِ زمانی، گسستگی مکان از زمان و طرح مسأله فضای بی‌مرز، حافظه مجازی، فرامتنی یا هایپرتکست بودن، شبکه‌ای و تعاملی بودن.
صفحات :
از صفحه 97 تا 129
  • تعداد رکورد ها : 15