جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث ضروری و مورد نظر جامعه امروز بحث مهدویت است و از جمله سوالات در این باره این است که با توجه به اینکه امام زمان در غیبت به سر می برد چه کارکرد و فایده‌ای برای مردم دارد؟ از آنجایی که این سوال ذهن خیلی از افراد مخصوصاً جوانان را به خود مشغول کرده است بحث و بررسی و تحلیل در این زمینه می‌تواند آثار مفیدی به دنبال داشته باشد. این تحقیق در پردازش و تدوین، توصیفی و تحلیلی و در جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و با فیش برداری بوده است و در آخر به این نتیجه رسیده که وجود امام زمان (عج) در عصر غیبت کارکرد و فوایدی در عالم تکوین هم در نقش فاعلی و هم غایی و در عالم تشریع لطف بودن امام، حفظ شریعت، هدایت باطنی، عنایت‌های ویژه و ... می‌باشد.

مقاله حاضر با روش توصیفی درصدد مقایسه دیدگاه های تربیتی و اخلاقی دو متفکر بزرگ قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی یعنی روسو و هربارت می باشد و قصد دارد وجوه افتراق و اشتراک دیدگاه های آنها درباره تربیت و اخلاق را بررسی نماید. یکی از دلایل مقایسه این دو دیدگاه این است که آرای تربیتی روسو بر نظریه تربیتی هربارت تأثیر گذاشته است. نتیجه این بررسی نشان می دهد روسو هدف غایی و نهایی تربیت را "انطباق و هماهنگی کامل با طبیعت" می داند ولی هربارت هدف نهایی تعلیم و تربیت را "تشکیل شخصیت یا منش" تصور می کند. اصول تربیت از دیدگاه روسو عبارتند از: اصلاح اجتماع بدون اصلاح روش تربیتی میسر نیست. آموزش و پرورش صحیح باید بر روان شناسی تجربی و شناخت خصوصیات روانی دوران کودکی مبتنی باشد. باید از تحمیل سلیقه مربی به عنوان بزرگسال به کودک خودداری شود. به جای روش لفظی و کتابی، روش های شهودی و عملی را به کار برد. مربی باید نیازهای حقیقی طبیعت را پرورش دهد و تلون کودک را به صورت نگرش خلاق درآورد. به نظر هربارت نیز تعلیم باید محسوس، مداوم، ترقی دهنده و مربوط به زندگی، و متناسب با مرحله رشد کودک و سابقه ذهنی و علاقه او باشد. روسو معتقد است اخلاق برترین جنبه انسان است و انسان کامل را کسی می داند که دارای فضائل اخلاقی باشد. برای هربارت نیز هدف آموزش، اخلاق است و نظام تربیتی هربارت در اخلاق پایان می پذیرد.

در تقریر‌سینوی از برهان امکان و وجوب با تکیۀ بر بداهت ثبوت واقعیت و امتناع اجتماع نقیضین و براساس خصیصۀ امکانیِ واقعیت خارجی، از وجود واجب رفع تردید می‌گردد.کانت با توجه به خوانش لایب نیتس از این برهان بیان می‌‌‌ نماید ‌که صرف تردید در قضایای ناظر به واقع و ممکن بودن ایشان ، موجب تثبیت واجب نمی‌شود ؛ چرا که در وجود واجب نیز همین تردید جاری است. هم‌چنین با توجه به میادیء فلسفۀ کانت از آن جا که تردید در تمام قضایای واقع نما جایز است، نمی‌توان گزارۀ قطعی‌‌ای را پایه برای اثبات واجب قرار داد و چون وجود ، وجوب ، امکان و علیت بیان‌گر نسب قضایا هستند ؛ لذا سخن از امکان خارجی و اثبات وجود واجب در بستر جریان علیت ، کلامی ناصواب است. در این مقاله قصد داریم با بهره‌گیری از روش تحلیلی توصیفی به نقد این اشکالات پرداخته و بیان نماییم که در تقریر سینوی، اولاً مراد از امکان ، ضروری الوجود نبودنِ واقعیت خارجی است ، نه جواز تردید در قضایای واقع نما. ثانیاً اصل ثبوت واقعیت و امتناع اجتماع نقیضین به عنوان دو گزاره واقع نما و یقینی پایه برهان قرار گرفته‌اند . هم‌چنین بر اساس این تقریر وجود ، وجوب ، امکان علاوه بر نسب موجود در قضایا ، می‌توانند از مصادیق خارجی بهره‌مند باشند. لذا تفسیر این مفاهیم به نسب موجود در قضایا از باب سرایت حکم یکی از مصادیق به مفهوم می باشد.

در مباحث کلامی پیرامون معجزات نبی‌ّ‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)به‌طور کلی دو دیدگاه وجود دارد که گروهی قائل به داشتن معجزات برای آن ‌حضرت و دسته دوم انحصار در قرآن‌کریم را قائلند. به این لحاظ در تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر و جریان انشقاق‌قمر، گروه دوم معتقدند که انشقاقی در ماه صورت نگرفته و در آینده و نزدیک قیامت این اتفاق صورت می‌پذیرد و آن‌‌ حضرت به غیر از قرآن‌کریم معجزه‌ی دیگری نداشته است. در این مقاله دلایل تفسیری دسته دوم با روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده و مشخص می‌گردد که نظرات این دسته با سایر آیات قرآن‌کریم ناهماهنگی دارد و نیز از لوازم عقلی پذیرش این رأی بی‌اعتبار شدن باب‌های اعجاز نبیّ‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)در کتب حدیثی و ایجاد شبهه در روایات مهدویت می‌باشد.

هنر، یکی از بارزترین جلوه های اسرارآمیز فرهنگ و تمدّن انسانی است که همواره بر حیات انسانی سایه افکنده است. در فلسفۀ شوپنهاور نیز هنر بسان جزئی از اجزاء این نظام، در بطن آن مطرح شده و جزء لاینفک نظام فلسفی اوست. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و تحلیل محتوایی در صدد بررسی جایگاه هنر موسیقی در نظام فلسفی شوپنهاور می باشد. جهت رسیدن به این مطلوب، کلّ مقولۀ هنر از دیدگاه این فیلسوف، بررسی شده است. نتیجۀ مطالعات نشان داد که در فلسفۀ شوپنهاور دیگر هنر برای هنر مطرح نیست، بلکه وظیفه اش، حل مسألۀ وجود است و به عنوان دستاویز و مفرّی است برای نجات انسان از سلطۀ اراده به زندگی. شوپنهاور، معتقد است موسیقی جایگاهی مکانی و توهّمی ندارد. از این رو، ما را با نوعی واقعیّتِ عمیقِ خارج از مکان آشنا می سازد و نسبت به سایر هنرها، قدرت بیشتری در بالا بردن ما از این عالم نفسانی دارد. او موسیقی را برترین هنرها و معماری را پست ترین آن ها لحاظ می کند. زیرا، موسیقی نه تنها به ایده ها نزدیک است، بلکه خودِ اراده است و معماری چون دورترین جایگاه را به ایده ها دارد، پست ترین هنرهاست.

برخی آیات و روایات دال بر آن است که امام(ع) علم غیب دارد، به گونه‌ای که از تمام حقایق گذشته، حال و آینده مطلع است؛ این نحوه از علم، شبهاتی را در باب عصمت امام(ع) پدید می‌آورد. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای، تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا درصدد طرح پاسخ‌های سه‌گانه در برابر شبهاتی است که از جانب علم غیب امام(ع) بر عصمت ایشان وارد می‌نماید. لذا بایستی ابتدا اقسام شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت ایشان را مطرح نمود تا به دنبال آن پاسخ‌هایی متناسب با نوع شبهه مطرح نمود. از جمله نتایج تحقیق آن‌که: 1- اموری که منجر به طرح شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت وی می‌گردد عبارتند از: عرفی نمودن کیفیت تصمیم‌گیری امام(ع)، القاء در تهلکه بودن برخی افعال امام(ع)، یکسان‌انگاری اقسام علوم امام(ع)؛ 2- تبعیت اراده امام(ع) از اراده الهی پاسخ‌گوی تمام شبهاتی است که عصمت امام(ع) را مورد خدشه قرار می‌دهد. 3- حرکت امام حسین(ع) به کربلا علیرغم علم به شهادت خود، قابل تطبیق بر عنوان القاء در تهلکه نیست بلکه عناوینی همچون جهاد فی سبیل الله و امربه‌معروف و نهی از منکر بر آن قابل صدق است. 4- تمایز میان علوم تکلیف‌آور و غیرتکلیف‌آور امام(ع) نیز یکی دیگر از طرق اثبات عصمت امام(ع) در موارد علم به نحوه شهادت خود است.

این مقاله با هدف واکاوی آرای دکارت و دلالت های آن در حوزه آموزش و پرورش صورت گرفته است. در مجموع با بهره گیری از موتورهای جستجو و سایت های اینترنتی گوگل اسکولار، سیویلیکا، مگ ایران، نورمگز، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی(SID)، ایرانداک با استفاده از کلید واژه های اصلی این تحقیق شامل؛ دکارت، آرای تربیتی، آموزش و پرورش و دلالت های تربیتی بررسی های لازم صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه این پژوهش تعداد ۳۶ مقاله، کتاب و گزارش پژوهشی وارد مطالعه مروری شدند که با روش نمونه گیری هدفمند تعداد ۱۳ مورد، گزینش نهایی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از مجموع اطلاعات بدست آمده بعد از حذف موارد تکراری و ادغام برخی موارد، یافته های ارائه شده در بخش نتایج حاصل گردید. مطالعه این منابع نشان داد که آرای تربیتی این فیلسوف و اندیشمند برجسته، تاثیر بنیادین بر تفکر و نگرش مردم جهان و داشته است و قابلیت تطبیق با اهداف و اصول تربیتی کنونی را دارند. با توجه به ضرورت استفاده از اندیشه ها و مسائل تربیتی معاصر و کهن و استفاده از آن در برنامه های عملیاتی و اجرایی مدارس، باید از تجارب ارزنده تعلیم و تربیت در سطح جهان بهره گرفت و در جهت بومی سازی اهداف و برنامه ها با توجه به اسناد بالادستی اقدامات لازم صورت گیرد.

دانش مفردات متکی به مباحث نظری، همچون آشنایی با منابع مفردات قرآن و کتاب‌های لغت، مباحث اشتقاق، ترادف، اشتراک لفظی و معنوی، اضداد و... است و نیاز مفسر به دانش مفردات، جهت کشف معنای مقصود بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون فهم واژگان آیات الهی که به‌مثابه جزء در برابر کل است، دریافت فهم و عمل به دستورات الهی ممکن نیست. یکی از عناصر مهم در کشف مراد و مقصد الهی از آیات قرآن، مفردات الفاظ آن است. در تفسیر مفسران جهت کشف مراد الهی از آیات، ضوابطی وجود دارد و جستجوی معنای واژگان با پیروی از ضوابط‌شان مقدور است. ضوابط اتخاذی تفسیری مفسران یکسان نیست. در این مقاله با جستجو در دو تفسیر تسنیم و مفاتیح‌الغیب (التفسیر الکبیر) نشان خواهیم داد که این ضوابط در کنار سایر عوامل، مفسر را به دریافت خاصی از مفردات قرآنی سوق می‌دهد به‌طوری که در یک آیه، مسیر مفسر از دیگری جدا می‌گردد. وجود کنایات یا عدم آن، حمل الفاظ قرآن بر حقیقت و... از جمله ضوابطی است که قبول یا رد آن در انتخاب معنای واژگان قرآن دخیل است. همه‌ی ضوابط از مذهب و دیدگاه کلامی مفسر تأثیر گرفته است. با جستجوی کتابخانه‌ای انجام شده، نمونه بررسی‌های واژگان أب، إحصان، غُلف، مذبذبین و خلود، نشان از تأثیر دیدگاه کلامی دو مفسر امام فخر رازی و آیت‌الله جوادی آملی در اتخاذ معنای این کلمات دارد.

می‌دانیم که حالات نفسانی ازجمله گرایشات عاطفی، نقش مهمی را در فرآیندِ رفتارو اعمال جوانحی و جوارحی نوع بشری که هریک حامل حکمی اخلاقی هستند، ایفا می‌نماید. درحقیقت چنین ساختاری از حالات نفسانی و گرایشات عاطفی، اهرمی است محرک که منجر به ‌نوعی برانگیختگی در انسان می شود و از قِبل چنین برانگیختگی، رفتاری ظهوریافته و حکمی اخلاقی صادر می‌شود. آنچه که به ضرس قاطع می‌توان بیان کرد، این است که علامه جوادی آملی صرفِ باور و اعتقاد به یک گزاره را برای بروز رفتار و اعمال و همچنین صدور حکم اخلاقی کافی نمی‌داند و پای عواطف را به عنوان حالتی نفسانی نیز به این صحنه می‌کشاند؛ بنابراین اینکه در دائره‌المعارف فلسفی و اخلاقی ایشان عواطف به عنوان حصه ای از ساحت گرایشات و همچنین بینش‌ها چگونه منجر به صدور احکام اخلاقی می‌گردند، پرسش اصلی این مقاله است که نگارنده با روشی توصیفی- تحلیلی سعی بر آن دارد تا با بررسی دقیق پیوند میان ساختار گرایشی با ساختار بینشی آدمی بر اساس مقدمات و ملزومات برگرفته از اندیشه‌های استاد جوادی آملی، نسبت هریک از مؤلفه‌ها با یکدیگر را تا حد امکان تبیین نماید.