جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از کلام الله مجید، حدیث مهم ترین منبع شناخت مقاصد آیات قرآن است و لذا تشخیص احادیث صحیح بسیار حائز اهمیّت است. پدیده جعل حدیث از صدر اسلام توسط معاندین و منافقین، سبقه ای دیرینه داشته و به عنوان حربه استفاده شده است. پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) و به تبع آنان علماء و دانشمندان دین اسلام با به کار گیری روش های معین، زمینه شناسایی اسناد روایات را برای مسلمانان فراهم نموده و با راهنمایی های خاص این توطئه عظیم را خنثی نموده اند مانند رواج علم رجال به منظور شناسایی راویان راستگو و مورد اطمینان و طرد راویان ضعیف و در زمینه صیانت متن احادیث، روش هایی مانند عرضه حدیث بر امامان و عالمان، مقابله نسخه ها، اجازه نقل حدیث، روش فهرستی و... . لذا از مسائل مهم علوم اسلامی در حوزه تفسیر قرآن، مسئله تفاسیر روایی یا مأثور است که از پیامبر اکرم(ص) یا ائمه اطهار(ع) صادر شده و این تفاسیر منقول از به هم ریختگی های زیادی برخوردار بوده و برخی از آنها روایات جعلی یا اسرائیلیات هستند و برخی دیگر از باب تطبیق بوده نه آنکه تفسیر آیه باشند؛ لذا با توجه به این ناهمسانی هایی که در تفاسیر اثری و منقول وجود دارد، می بایست روایات ذیل هر آیه با بررسی دقیق و بر اساس رهنمود معصومین(ع) و پیروان حقیقی ایشان، به راهکارهای همسان سازی، جدا سازی و طبقه بندی روایات در تفاسیر اثری پرداخت و این مقاله تلاشی در این راستا می باشد که با روش توصیفی-تحلیلی به این مهم می پردازد.

هم در انجیل و هم در قرآن، چندین مورد از سلطه و علم خداوند به انسان ذکر شده است، اما توجه به این نکته حائز اهمیت است که این امتیاز برای انسان مطلق نیست. سؤال مرد این تحقیق، خواندن آیات مربوطه از انجیل و قرآن برای بررسی آن شرایط است. رویکرد این مقاله، الهیات تطبیقی ​​کتب مقدس ابراهیمی است و روش‌های مورد استفاده در ریشه‌شناسی لغوی رایج است. جمله اصلی مقاله این است که هم در انجیل و هم در قرآن، قدرت و فرمانروایی انسان و همچنین علم موهبت مشروط به عادل و مسئولیت پذیری است. آنگاه انسان باید نسبت به همه امتیازاتی که به او داده شده پاسخگوی خداوند باشد و تنها از این طریق می توان نقش خود را به عنوان تصویر خدا ایفا کرد.

نشانه‌های کلامی یا سویه‌هایی که عهده دار بیان مفهوم هستند؛ به‌ویژه کلماتی که مترادفند و به ظاهر بر مفهومی متشابه دلالت دارند، از موضوعات مورد توجه متن پژوهان آیات قرآنی است، در این باره بررسی واژگانی از شبکه معنایی علم، فقه، نبأ، تنبه، أنس، ذوق، بصیرت، درایت که در معنای دانش و آگاهی به کار رفته اند پژوهشی معناشناسانه می‌طلبد. در این نوشتار از رهگذر توصیف و تحلیل واژگان شبکه معنایی «علم» ، «نبأ» «أنس» و «أدری» محور بحث قرار گرفته و با پژوهشی تطبیقی و مقایسه موارد کاربست این واژه‌ها که معنای آگاهی را می‌رسانند، ظرافت کاربرد این کلمات و زمینه‌های کاربست آن‌ها بیان شده است . از جمله دستاورد این پژوهش آن است که در کلمات به ظاهر مترادف، سویه کلامی انباء مانند أنبأ، نَبِّأ، نبیّ در اخبار از امور غیبی و شایان توجه به کار رفته است و کاربست کلمات مشتق از «درایت» از قبیل» أدری، تدری، در مواردی است که به امور معنوی و حقایقی اشاره دارد که با نگاهی اجمالی یا توجهی سطحی به واقعیت آن پی برده نمی شود. از این رو توصیف یا آگاهی از حقایقی مانند «حاقّة»، «عقبة» و «لیلة القدر» با تعبیر «أدریک» بیان شده‌اند.و مخاطب را به درنگ و تدبر فرا می‌خوانند.

بشریت برای رسیدن به آرامش به انواع اوراد و اذکار در مناسکها،آئینها، ،عرفانهای نوظهور و غیره ایمان آورده وکاملا به آن وفادار مانده اند. نتیجه ایمان به چنین اذکاری نه تنها آرامشی شکل نمی گیرد بلکه بعضی از این اذکار سبب رنج و درد و اضطراب بیشتر می شود.سرگردانی و حیرت بشریت کنونی بخاطر نداشتن راهکار درست می باشد در این مقاله ایمان آوردن به آموزه های قرانی سبب آرامش همیشگی وپایدار خواهد شد یافته های تحقیق نشان می دهد از منظر آموزه های قرانی ،آنچه را که آرامش را پایدارتر و ماندنی تر می کند علاوه بر ایمان داشتن به آموزه های قران ،عمل کردن به آرایه های روانشناسی چون احسان به خلق ، محبت به مردم و همدلی و مهربانی با مردم می باشد قران کریم در آیات متعددی سرور و شادی ناشی از نیکی و احترام و محبت به دیگران را موجب آرامش و اطمینان همیشگی بیان می کند و این نسخه تجویزی برای همه بشریت می باشد راه نجات از سرگردانی وحیرت و اضطراب علاوه برایمان داشتن به آموزه های قرانی، انجام اعمال صالحه ای چون احسان به خلق می باشد. روش تحقبق در این پژوهش به صورت کیفی است و مطالعات براساس تحقیق کتابخانه ای و استفاده از آیات قران می باشد

تبیین و تفسیر تکریم و منزلت انسان و سپس، دست یافتن به راهکارهای تحقق آن در زندگی بشر، ازجمله مباحث مهم و اساسی در منابع دینی به‌ویژه قرآن و روایات است، موضوعی که با آفت و آسیب بزرگی به نام اهانت مواجه است. ازآنجاکه اهانت نقطه مقابل اکرام و تکریم است، پژوهش حاضر در تلاش است با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه اطلاعات کتاب‌خانه‌ای و اسنادی ضمن سنجش و معیار قرار دادن تکریم انسانی و لوازم آن، به مساله‌یابی پدیده اهانت با رویکرد شبهه شناسی بپردازد با این تلقی که هرگونه توصیف و انتسابی که عالمانه و عامدانه موجب تضعیف و تحقیر تکریم انسانی و لوازم آن شود، مقوله و مصداقی از اهانت محسوب می‌شود. در این پژوهش میزان سازگاری و عدم سازگاری احکام اسلامی توارث، قصاص، تنبیه بدنی زنان و شهادت زنان با موضوع تکریم انسان موردنقد و بررسی قرارگرفته‌اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد احکام اسلامی در مباحث چهارگانه فوق‌الذکر، بر اساس‌ واقعیت، مصلحت و سلامت خانواده و جامعه، ضرورت و یا به جهت آگاه‌سازی، تغییر رفتارهای نامطلوب و بازداشتن از جرائم است. همچنین برخی از مسائل مطرح‌شده به‌عنوان حکم تجویزی ضروری برای یک مقطع خاص و با شروط ویژه‌ای هستند که شارع آن‌ها را وضع کرده است.

صبر جمیل یکی از مفاهیم اخلاقی در فرهنگ و معارف قرآن است. این مفهوم بیانگر مرتبه و درجه‌ای از خویشتن‌داری است. این پرسش مطرح است که صبر جمیل چیست که او درخواست آن را دارد، مگر صبر جمیل اظهار استقامت و پایداری و تحمل سختی‌‌ها نیست، آن هم در سطح پیامبران. در پاسخ به سئوال و اشکال میان مفسران دو نظریه در برابر هم نشسته است: یک نظر می‌گوید کار او برخلاف صبر جمیل نبود و نظر دیگر می‌گوید: باید بپذیریم که حضرت یعقوب در فراق فرزند گم‌شده‌اش، با مظاهری از ناشکیبایی همراه بوده است که با صبر جمیل همخوانی نشان نمی‌دهد. الگوی «صبر جمیل» را در قرآن باید در چگونگی بردباری پیامبرانی چون ابراهیم، ایوب و پیامبر خاتم جستجو کرد. ازاین‌رو گزارش صبر ایشان در قرآن به‌منزلۀ تأیید این شیوه از صبوری و ارائۀ الگوی تمام‌نمای صبر جمیل نیست؛ چراکه در بیان صریح قرآن، مؤمنان در شیوۀ صبر به رفتار پیامبران صاحب ارادۀ محکم (اولو العزم) دعوت شده‌اند که صبر حضرت یعقوب ع در مورد یادشده را نمی‌توان منطبق با آن ارزیابی کرد. این نوشته پس از تبیینی از معنای صبر در لغت و اقوال مفسران و روایات و نظر و ادله این دو قول را با تفسیری از آیات سوره یوسف و بیان نکات لطیف شرح می‌دهد و به داوری و نقد نظربه دوم می‌پردازد و آنچه که میتوان از این داستان الگو گرفت را بیان میکند.

اجتهاد از قرآن و حدیث، می‌تواند دو رویکرد داشته باشد: یک: شرایطی که اشخاص برای رسیدن به مرحله و قوۀ اجتهاد نیاز دارند. دو: شرایطی که مجتهدین برای اجتهاد در متن دینی با آن روبرو می‌شوند؛ یعنی، وجود یا عدم وجود زمینه امکان اجتهاد قطعی از متن دینی است. اجتهاد سالم و قابل قبول، باید شرایط هر دو رویکرد را به طور کامل دارا باشد؛ و خلل در هر کدام از این شرایط، می‌تواند قطعیت اجتهاد دینی را تحت الشعاع قرار دهد. تفسیر کنونی گزاره‌های قرآن و حدیث، مآلاً متکی به اجتهاد لغت‌نامه نویسان دو قرن بعد از حیات پیامبر(ص) می‌باشند. بنابراین، با وجود این گسست تاریخیِ لغت و نبود لغت‌نامه‌های متعدد هم‌عصرِ پیامبر(ص)، هیچ الزامی وجود ندارد که اجتهاد لغوی دو قرن بعد از پیامبر(ص)، که اکنون مورد استفاده ماست، با واقع معنوی زبان صدر اسلام یکی باشد. پس، حتی اگر مجتهدین متون دینی در اجتهاد شخصی خود به راه صواب باشند، چون شرایط تفسیرِ متن مهیا نیست؛ تفسیر کنونی متن و گزاره‌های قرآن و حدیثِ آنها، اساساً قطعیت ندارند؛ و حداکثر، می‌توانند ظنی ‌باشد

در شأن نزول آیه8 سوره انسان آمده است که اهل‌بیت(ع) به مدت سه روز متوالی طعام خود را در حالی بخشیدند که خود روزه و محتاج آن طعام بودند. ظاهراً نحوه انفاق در اینجا افراطی است و اعتدال در آن رعایت نشده؛ لذا میان کیفیت اطعام توسط معصومین(ع) و آیه«وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى‏ عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ...»(اسراء/29) تعارض وجود دارد. بررسی این شبهه در جهت صیانت از حریم عصمت ابرار ضرورت دارد؛ لذا این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی از دو منظر به تحلیل تعارض مذکور پرداخته: 1-تفاوت سیاق در دو آیه 2-تفاوت در ظرفیت وجودی انسان‌ها و نسبیت مفاهیم. در انتها این نتیجه بیان شده که سیاق کلام در سوره انسان مدح و تمجید است و نمی‌تواند با آیه29 اسراء که در آن اعتدال در انفاق توصیه شده مغایر باشد، همچنین بر مبنای آیه«لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا»(بقره/286) و تفاوت ظرفیت وجودی انسان‌ها، محدوده اعتدال در انفاق نزد هر انسانی متفاوت است. بنابرین در شیوه اطعام توسط ابرار اعتدال رعایت شده، لکن اعتدالی در سطح عالی خود.

تفسیر کشاف از مهمترین تفاسیری است که مورد توجه اکثر مفسران قرآن قرار گرفته است..از دیدگاه زمخشری علم معانی و بیان مهمترین و ضروری ترین دانش برای تفسیر قرآن به شمار می آید .از نظر او نه تنها به مدد این علم وجوه اعجاز بلاغی قرآن شناخته می شود بلکه لطائف و زیباییهای قرآن تنها در پرتو این دانش دانسته می شود.از نظر زمخشری لطیف ترین و دقیق ترین مباحث علوم بلاغی، صنعت تخییل است، که بدون آن تأویل و فهم آیات قرآن مقدور نمی باشد .صنعت تخییل نوعی تشبیه مرکب است که برای به تصویر کشیدن معانی شگرف و مفاهیم وصف ناشدنی به کار می رود که با توصیف ساده نمی توان آن را تبیین نمود. زمخشری ضمن آنکه آیات قرآن را در غایت اعجاز و فصاحت و بلاغت می داند اما همه آیات را در یک سطح و مرتبه از بلاغت نمی شمرد نیز .زمخشری با استفاده از سیاق آیات قرآن کوشیده است ضمن تفسیر آیات به نوعی به اثبات حقانیت مذهب خود بپردازد. زمخشری افق جدیدی را در مبحث بلاغت قرآنی گشوده و توانسته نکات و مطالب جدیدی را بر موضوعاتی که را عبد القاهر جرجانی (متوفی 471 هـ.ق.) در باره بلاغت و معانی اعجاز قرآن ابداع نموده ؛ بیافزاید.

همواره در هر زبانی میان آوا و معنا و شیوه به‌کارگیری واج‌ها در القای مفاهیم، ارتباط منسجمی برقرار است، در علم زبان‌شناسی عرصه‌ای با عنوان آوا‌معنایی « phono-semantic» برپایه همنشینی ساختار آوایی واژه‌ها و همخوانی آواها با معانی وجود دارد و در ترجمه به عنوان یک عمل بینازبانی و ارتباطی ضرورت توجّه به صورت متن مبدأ برای انتقال معنا بسیار حائز اهمیّت می‌باشد. دعاهای امام سجّاد (ع) در صحیفه مبارکه سجّادیه سرشار از مفاهیم ناب برای راز و نیاز با پروردگار و موسیقی دلنشین و روح انگیزی است که توسط مترجمان به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است. در ادعیه صحیفه سجّادیه ریزه‌کاری‌های سطح آوایی آن بنابر ویژگی‌های خاصّ شنیداریش سخت تن به ترجمه می‌دهد از همین رو مترجم علاوه بر انتقال معنا، می بایست بر ویژگی-های آوایی واژگان نیز توجّه داشته باشد. نگارنده در این جستار ادبی با روش توصیفی تحلیلی، چهار سطح آوامعنایی: هم صامتی و هم‌گونی آوایی(Alliteration)، جفت‌های کمینه (( minimal pairs، تجنیس و بازی‌های کلامی(word plays) و وزن (rhythm) را در سه ترجمه از سیّد علی موسوی گرمارودی، الهی قمشه‌ای و عبدالمحمّد آیتی مورد نقد و بررسی قرار داده است.