جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: امروزه سکوت تنها در سطح سازمان مطرح نبوده، بلکه می‌توان در سطح گسترده‌ای همچون جامعه مورد بررسی قرار داد. هدف از نگارش پژوهش حاضر، استخراج الگوی استراتژی سکوت براساس آموزه‌های نهج‌البلاغه است. روش: این پژوهش از حیث هدف، جزء تحقیقات توسعه‌ای طبقه‌بندی شده و از حیث جمع‌آوری داده‌ها، کیفی است و با روش تحلیل مضمون و از طریق واکاوی متن نهج‌البلاغه انجام شده است. یافته‌ها: در پژوهش حاضر با کمک نرم افزار Maxqda، 253 کد متناسب با موضوع شناسایی شد که منجر به تولید 11 مضمون سازمان‌دهنده و نهایتاً در 3 مضمون فراگیر جمع‌‌بندی شد و الگوی شبکه مفهومی آن شکل گرفت. نتیجه‌گیری: براساس سخنان گرانقدر امام علی (ع)، مولفه‌های سکوت با توجه به مضامین سازمان‌دهنده در سه مضمون فراگیر، سکوت تدافعی، سکوت مطیع و سکوت برای مصالح جمعی قابل طبقه‌بندی می‌باشند.

حداقل ده بار از واژه «طور» در قرآن سخن به میان آمده است و قداست آن را یاد آوری می‌نماید که همین موجب اهمیت حوادث واقع شده در آن می‌گردد. اما گذشته از مفهوم آیات و اهمیت آن، احادیثی از معصومین علیهم السلام وجود دارد که مکان طور سیناء را معادل با «غری» قرار می‌دهد و این در حالی است که با وجود شهرتی که مکان طور سینا در نظرات جغرافیدانان و مفسرین و کتب مورخان دارد، تقریبا شکی باقی نمی‌ماند که طور سینا در کوفه نمی‌باشد. حال با توجه به این وضوح در دانستن مکان طور سینا، سوال اینجاست به چه دلیل در احادیث معصومین علیهم السلام طور سینا معادل محل دفن حضرت علی علیه‌السلام آورده شده است؟ هدف از طرح این مساله بررسی علت چنین رویداد عجیب و شناخت ابعاد آن می‌باشد. به همین دلیل این مقاله به شکل تحلیلی استنادی، علاوه بر استفاده از آثار کتابخانه‌ای موجود به نقشه‌های جغرافیایی و تصاویر ماهوارهای و آثار باستان شناسان نیز مراجعه کرده است. در نهات با بررسی و غور در این موضوع فهمیده می‌شود، معادل‌سازی غری با طور سیناء علاوه بر آنکه موجب شناخته شدن ارزش والای حضرت علی علیه السلام برای مسلمانان می‌گردد، می‌تواند زمینه ساز سوق دادن مسیحیان و یهودیان به شناخت وجود مبارک شخصیتی بی‌نظیر گردد که بی‌غرض به دنبال شناخت و فهم بیشتر هستند، و این یعنی صلح و دوستی بین‌ادیانی .

پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی به بررسی فصل دوم از کتاب «جامعۀ کاریزماتی: هویّت شیعه در صدر اسلام» و نقد روش مؤلفش، ماریا دکاک در فهم حدیث غدیر می‌پردازد. روش فهم وی دارای برخی نقاط قوت مانند اهتمام بر استفاده از منابع معتبر فریقین در فهم حدیث غدیر، دقّت در مؤلف کتاب الولایه، تأکید بر حفظ یکپارچگی متن حدیث غدیر، عنایت برنقش اقتضائات اجتماعی و مذهبی در نقل روایات و تحلیل عقلی در ردّ معنای محبّت برای مولی است. البته نقاط ضعفی نیز وجود دارد؛ مانند منحصر کردن ناقلان و راویان حدیث غدیر به افراد مدنی، عدم عنایت بر نقش ضابط بودن در پذیرش حدیث، تأکید بر جعلی بودن احادیث حاوی نام امامان (ع) و اشتباه در اعلام سبب صدور حدیث غدیرخم. تحلیل آسیب‌های روش فهم دکاک بیانگر فهم نادقیق وی از حدیث غدیر است که بی‌تأثیر از نظرات اهل سنّت که در فضای علمی خاورشناسان منتشر شده، نیست.

در متون کهن روایی اهل‌سنت، روایتی به این مضمون گزارش شده است که در روزهای آخر زندگانی پیامبر(ص)، عباس بن‌عبدالمطلب از امام علی (ع) می‌خواهد که به نزد پیامبر (ص) رفته تا دربارة جانشین ایشان بپرسند؛ امّا ایشان امتناع ورزیده و بیان می‌کند که اگر از ایشان سوال بپرسیم خود پیامبر (ص) ما را منع می‌کند و مردم نیز خلافت را به ما نخواهند داد. با توجه به تعدد نقل این روایت در مصادر روایی اهل سنت و نیز تعارض آن با مقام امامت امام علی (ع)، اعتبارسنجی روایت مزبور ضروری مى‌نماید. انگیزه مشروعیت‌بخشی به حکومت عباسیان، عدم رضایت نبوی به خلافت علوی، مشروعیت‌بخشی به ماجرای سقیفه و تأیید اجماع، بازنشر وارونه از گونه اصیل روایت در مصادر اهل سنت به استناد مصادر امامی و نیز تعارض آن با آیات قرآن در کنار ادلّه و شواهد متعدد دیگر از جمله دلایلی است که جعلی بودن روایت را نشان می‌دهد.

متن خطبه‏های امام علی (ع) در مواجهه با مخالفین، افزون بر بعد زیباشناختی ساختار زبان، مشتمل برابعاد معرفتی و پیرامتنی مهمی‏در لایه زیرساخت آن است. در این پژوهش تلفیقی از دو روش تحلیل محتوای کیفی و نظریه انسجام هالیدی به کار گرفته شده است تا متن و محتوای خطبه‏های جهادی امام علی (ع) به صورت همزمان مورد مداقه قرار گرفته و لایه‏های پنهان جنبه‏های رفتاری و ماهیتی سپاه حق و باطل مشخص گردد. بر همین اساس کارکرد عناصر انسجام واژگانی در بیان کنش اصحاب جمل بیشتر معطوف به مضامینی مانند شک، بیعت شکنی، حرص و طمع بوده و واکنش علی (ع) در برابر آنها در یقین، صبر، خونسردی و توکل به خداوند خلاصه می‏شود. در جریان جنگ صفین نیز عناصر انسجام‏بخش واژگان، ناظر بر بُعد ماهیتی دشمن یعنی کفر باطنی، اغواگری و ستیزه‏جویی آنهاست و در تقابل با جنبه‏های شخصیتی خداگرایانه، هدایتگرانه و صلح طلبانه امام علی (ع) برجسته می‏گردد. هرکدام از مضامین مذکور در قالب کلمات و تعابیر مختلف به واسطه عناصر واژگانی هم‏آیی یا بازآیی، به ویژه از طریق ترادف و تکرار مورد تأکید قرار گرفته‏اند.

با توجه به اهمیت مسئله علم الهی در عرفان نظری و در متون دینی، مقایسه تطبیقی این نوع متون با یکدیگر به درک هرچه بهتر متون عرفانی کمک میکند. در میانه متون دینی، کتاب نهج‌البلاغه به لحاظ مباحث توحیدی از اوج و تعالی خاصی برخوردار است و از اینسوی در میان ادب صوفیه؛ گلشن راز یک دوره فشرده عرفان نظری بر اساس مبانی فکری ابن عربی است. اشتراکات و تمایزاتی میان این دو متن دیده میشود که با روشن شدن این وجوه اشتراک و تمایز، هم در درک بهتر گلشن راز گامی دیگر برداشته میشود و هم وجوه دیگری از عناصر اندیشه مولای متقیان علی (ع) در نهج‌البلاغه برای فرد محقق آشکار میگردد. جستار حاضر با استفاده از رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی موضوع علم الهی در دو کتاب نهج‌البلاغه و گلشن راز شیخ محمود شبستری پرداخته است، با توجه به رهیافت علمی این مقاله بااینکه امام علی (ع) در نهج‌البلاغه و شیخ محمود شبستری در گلشن راز، به عالم بودن خداوند معتقدند اما امیرالمؤمنین (ع) در نهج‌البلاغه بیشتر کیفیت سلبی و تنزیهی علم خداوند را آنهم با توجه به مطالب و آیات قرآنی بیان میکنند، اما مطالب گلشن راز در مورد علم الهی بر اساس اعتقاد به وحدت وجود و اعیان ثابته میباشد که مبنای آن تفکّرات ابن عربی است.

امام علی(ع)، یکی از شخصیت‌های تاثیرگذارِ جهان اسلام است که نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری اسلام و حکومت اسلامی داشت. بررسی شخصیت و سیره ایشان، می‌تواند بیانگر نقش ایشان در دوران حیاتی اسلام باشد. این مقاله، سیره امام علی(ع) را با تاکید بر خصوصِ زمان پیامبر (ص) در صحیح بخاری و مسلم، با رویکرد روایی – تاریخی، مورد پژوهش قرار داده است و پس از تحلیل انتقادیِ مستنداتِ روایی - تاریخیِ صحیح بخاری و مسلم، به این نتیجه دست یافته که این دو محدث اهل سنت، نسبت به دیگر محدثان و مورخان سنی، مواردِ سیره‌ای امام علی(ع) را کمتر از دیگران نقل‌ کرده‌اند و سعی کرده‌اند سیره ایشان را ناقص و مخدوش نشان دهند. آنان بخشی از وقایع مهم زندگانی ایشان را نقل نکرده‌اند و همان مقدار را هم که نقل کرده‌اند، به‌گونه‌ای است که نسبت با دیگر صحابه، نه تنها تفاوتی نمی‌کند؛ بلکه در برخی موارد، ناقص‌تر و مخدوش‌تر است.

مقاله حاضر با عنوان "باز شناخت اندیشه اقتصادی امام علی (علیه السلام) در مصرف" با هدف کشف و توصیف سیره اقتصادی حضرت در حوزه مصرف می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش مطالعه اسنادی و کتابخانه ای در منابع تاریخی و روایی استفاده شده است. یافته ها حاکی است: اندیشه امیرمؤمنان در حوزه مصرف بر اساس مبانی دینی و سیره وسنت نبوی شکل گرفته و در بسیاری از موارد مؤید نظریه های اقتصاد خرد نمی باشد. هرچند مصرف در اندیشه امام مطلوبیت ذاتی داشته و ایشان مصرف به جا و به اندازه را مورد تأیید قرار داده اند، اما با این وجود در تخصیص درآمد برای هزینه های فردی، به حداقل هزینه ها اکتفا نموده و بیشترین سهم درآمدی خود را به مصارف اجتماعی اختصاص داده اند، ضمن این که در تخصیص درآمد تنها در پی بیشترکردن مطلوبیت مادی نبوده و مطلوبیت معنوی و آخرتی بیشترین وجه همت آن حضرت بود.

یکی از مسائل مهم بسیاری از کشورهای مسلمان دستیابی به الگویی مطابق با پیش‌فرض‌های مذهبی و فرهنگی کشورها برای توسعه و پیشرفت می‌باشد. از آنجایی که اسلام نگاهی متفاوت به انسان و خواسته‌های او دارد، در بسیاری از مسائل دستورالعمل‌های جامعی در جهت رشد و توسعه بشریت ارائه داده است. براین اساس بیانات ائمه معصومین علیهمالسلام خاستگاه و محرک بسیاری از سازه‌های تفکری دال بر اصلاح سیستم‌های اقتصادی می‌باشد. پژوهش حاضر بر آن است با بررسی توصیفی-تحلیلی، مولفه‌های توسعه و پیشرفت اقتصادی را در سیره ائمه معصومین (ع) شناسایی و تبیین نماید. نوع پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و روش آن بر اساس نحوه گردآوری داده‌ها، توصیفی و از نوع پیمایشی می‌باشد. در این پژوهش، ابتدا با روش تحلیل مضمون، مولفه‌های توسعه و پیشرفت اقتصادی در پرتو رهنمودهای ائمه معصومین (ع) از کتاب مفاتیح الحیاه مورد شناسایی قرار گرفتند، سپس کدهای اولیه با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA چندین مرتبه مورد تحلیل و بازبینی قرار گرفته و 131مؤلفه شناسایی گردید. سپس جهت آزمون نتایج از تکنیک دلفی فازی استفاده شد. در نهایت، 13 مضمون پایه توسعه و پیشرفت اقتصادی از مجموعه داده‌ها شناسایی گردید.

از آنجایی که هر آنچه که پیامی را به دیگری منتقل کند، می تواند کارکرد رسانه را داشته باشد؛ بنابراین «نهج البلاغه» نیز از جایگاه یک «رسانه» برخوردار است و این توانایی را دارد؛ تا با کارکردهای خود مفاهیمی را که حضرت علی (ع) در نظر داشته اند به مخاطب ارسال و گام مهمی را در عرصه فرهنگ سازی دینی بردارد. در این پژوهش، با روش تفسیری-تحلیلی به بررسی سواد رسانه ای در کلام امیرالمومنین (ع) پرداخته شده است. و از میان ابعاد سواد رسانه ای (یعنی بعد احساسی، شناختی، زیبایی شناختی و اخلاقی)، بعد اخلاقی سواد رسانه ای در صلح و مدارای امام علی (ع) مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آنست که امام علی(ع) به عنوان یک رهبر دینی در این کتاب، سخنان آموزنده ای درباره صلح و مدارا مطرح کرده اندکه راهی بسیار روشن، هماهنگ با عقلانیت ناب، وجدان پسند و جهان بینی الهی دارد. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که مضامین و مولفه های مرتبط با سواد رسانه ای، از بعد اخلاقی و از منظرِ صلح و مدارا در متن نهج البلاغه کدامند؟ این سخنان نشان می دهد که مولفه های سواد رسانه ای در نهج البلاغه شامل: تفکر انتقادی، پرسشگری، شک راهبردی، گسترش فرهنگ پژوهشگری، عدم سطحی نگری، توجه به مسئولیت اجتماعی، سواد اخلاقی و توجه به کرامت انسانی، اخلاق رسانه ای و انتقاد پذیری در باور امام مسلمانان شیعه به عنوان امری نیکو و ثمربخش است.