جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ليبرال‌ها در يک نگاه، به دو دسته طرفداران آزادي مثبت و طرفداران آزادي منفي تقسيم مي‌شوند. اصل آزادي اخلاقي در انديشه ليبراليسم با برخي از اصول اخلاقي اسلام نظير امر به معروف و نهي از منکر ناسازگار است. از اين جهت مقايسه اين دو اصل بحث‌برانگيز است. هدف اين پژوهش، که به روش تحليلي و رويکرد تطبيقي انجام شده، بررسي تطبيقي اصل آزادي با اصل امر به معروف و نهي از منكر مي‌باشد. تطبيق دو اصل مذکور حاکي از آن است که پذيرش اصل امر به معروف و نهي از منکر نه تنها به دليل ابتنا بر مباني متقن عقلي از جمله واقع‌گرايي اخلاقي بر اصل آزادي ترجيح دارد، بلکه به جهت مبرا بودن از اشکالات وارد بر اصل آزادي، از آن برتر است.

شناخت راز هستي و حقيقت انسان، از جمله اصلي‌ترين تعاليم بسياري از اديان و مکاتب فلسفي و عرفاني به‌شمار مي‌رود تا او را به هدف اصلي خلقت هدايت نمايد. خودشناسي، امکان رسوخ بي‌واسطة بشر به تجلي الهي را ميسر مي‌سازد. مولانا، با الهام از حديث «من عرف نفسه فقد عرف ربه»، به شيوه‌هاي گوناگون به اهميت خودشناسي و تبيين انواع راه‌هاي ارتباطي آن با خداشناسي پرداخته است. اگرچه شناخت نفس ناطقه موجب شناخت خدا مي‌شود، اما براي رسيدن به نور معرفت و حصول کمال، که نتيجة تصفيه باطل و گسيختگي از عالم ظاهر و پيروي از پيران راستين است، بايد موانع شناخت را که سد تکامل نفس يا حجاب حق به‌شمار مي‌آيد، از ميان برداشت. در اين مقاله، مهم‌ترين موانع حجاب از منظر مولانا مورد توصيف و تحليل قرار گرفته است. مهم‌ترين موانع شناخت از نظر وي، عبارتند از: شهوت و هوي و هوس، حب دنيا، تقليد کورکورانه و حرص و آز.

اهميت اخلاق و تهذيب نفوس انساني، همواره يکي از دل‌مشغولي‌هاي انسان بوده است. بدون وجود فضائل اخلاقي، زندگي بي‌معناست. در حقيقت فضائل اخلاقي کمالات انساني را تعيين مي‌کنند و به زندگي انسان معنا مي‌بخشند. اما تحقق اين هدف والا، بدون پيدا کردن مبدأ واقعي براي فضائل امکان‌پذير نخواهد بود؛ زيرا تنها با وجود مبدأ واقعي براي فضائل، امکان گفت‌وگو از فضائل مطلق و تأثيرگذار در سعادت انسان وجود دارد. از‌اين‌رو، بسياري از مکاتب اخلاقي براي تحقق اين هدف و رسيدن انسان به سعادت، همواره در تکاپو بوده و سعي در ارائه مبدأ واقعي براي فضائل داشته‌اند. براي پيدا کردن مبدأيي واقعي براي فضائل اخلاقي، بايد کمال حقيقي انسان را به دقت تعيين نمود. بر اساس ديدگاه مرحوم علامه طباطبائي، وصول به توحيد در مراتب مختلف آن، کمال حقيقي انسان به‌شمار مي‌آيد. اين تحقيق بر آن است تا با روش توصيفي اثبات کند که از ديدگاه علامه طباطبائي، توحيد ام‌الفضائل و مبدأ همة فضائل اخلاقي مي‌باشد.