جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجا كه در فضاي فکري جهان کنوني، انديشه‌هايي پراکنده و متکثر با مضامين بلند يا پست وجود دارد، بايد تفکيک ميان اين انديشه‌ها را بررسي كرد و درست و نادرست آن را تشخيص و مورد بحث قرار داد. پس پرداختن به الهيات پست‌مدرن داراي اهميت است. افكار جوامع تحت تأثير تفكراتي قرار دارند كه در سطح جهاني پراكنده مي‌شود. دنياي پست‌مدرن به نوعي در پي اين است كه انديشه‌هاي خود را جهاني كند. بنابراين تأثير بسياري ـ از لحاظ باورهاي سياسي، فرهنگي، هنري، اجتماعي و حتي ديني ـ بر افكار جوامع دارند، و اين تأثيرگذاري عميق به خاطر عدم تحليل درباره آموزه‌هاي اين مكتب است. از اين‌رو، نگارنده اين مقاله بر آن است كه ديدگاه گريفين را که از متألهان مکتب پست‌مدرن و به عنوان شالوده تفکر ديني جامعه پست مدرنيستي است، مطرح نموده و باورهاي وي را بازخواني و تحليل كند. در پايان مطالب بيان شده درباره موضوع مربوطه، تناقضات دروني الهيات پست‌مدرن به روشني قابل رؤيت خواهد بود. سرانجام تناقضات موجود در انديشه پست مدرنيستي با مصاديق خاص آن مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

جبرگرايي بيشتر با نگرش به مسئله علم الهي و قضا و قدر در حوزه علم کلام، و مسئله تسلسل اراده‌ها در قلمرو فلسفه ارائه شده است. ميرداماد در پاسخ به مسئله تسلسل اراده‌ها بر آن است كه مسبوقيت اراده به اراده دوم و نيز مسبوقيت اراده دوم به اراده سوم و همچنين ديگر اراده‌ها، مستلزم تسلسل محال نيست؛ زيرا تسلسل در اينجا قائم به اعتبار ذهني معتبِر است و با قطع اين اعتبار، تسلسل نيز قطع خواهد شد. همچنين ايشان در پاسخ به شبهه لزوم جبرگرايي در مسئله قضا و قدر معتقد است اراده و اختيار انسان جزء قضا و قدر الهي بوده و اختيار انسان، داخل در متعلَّق علم الهي است. ميرداماد ديدگاه امر بين‌الأمرين را در پرتو تفکيک ميان «فاعل مريد» و «جاعل تام مفيض»، و فاعل مباشر دانستن انسان، تبيين مي‌كند. انديشه‌هاي ميرداماد در مسئله جبر و اختيار در عين عمق و استواري، داراي برخي کاستي‌ها است که نوشتار پيش‌رو بدان‌ها پرداخته است.

در طول تاريخ مسئله شر، به عنوان مسئله‌اي عليه وجود خداوند مطرح بوده است. ملحدان چنين استدلال مي‌کنند که: «اگر خداي عالم قادر خيرخواه وجود داشته باشد جلوي شرور را مي‌گيرد، اما شر در جهان متحقق است. پس خداي کامل مطلق وجود ندارد». در اين مقاله راه حل‌هاي مختلف ارائه شده در اين زمينه، با توجه به تقسيم شر، به شر اخلاقي، طبيعي و متافيزيکي تبيين مي‌شود. راه حل‌هاي پذيرفتني عبارت‌اند از: 1) ديدگاه عوام؛ 2) برهان لمّي؛ 3) شر امري عدمي و نسبي است؛ 4) ملازمت شر و جهان مادي؛ 5) نظريه تقسيم‌گرانه شر؛ 6) ملازمت شر و اختيار؛ 7) نظريه جبران و فوايد شرور. تمامي راه حل‌هاي هفتگانه ارائه شده، جز راه حل پنجم، براي پاسخ به شبهه شر اخلاقي مناسب‌اند. شر طبيعي با توجه به راه حل‌هاي اول، دوم، چهارم و هفتم پاسخ داده مي‌شود. و راه حل‌هاي اول و سوم را براي پاسخ به شبهه شر متافيزيکي مي‌توان برگزيد.