جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع شادکامی در سال‏های اخیر توجه بسیار زیادی را به خود جلب کرده و بسیاری از پیمایش‏های جهانی به این موضوع اختصاص یافته است و کشورها بر اساس میزان شادکامی مردمانشان سنجیده و رتبه ‏بندی می‏شوند. درباره نحوه سنجش شادکامی جوامع، دو دیدگاه وجود دارد: برخی از محققان از امکان طراحی سنجه ‏هایی عام برای سنجش شادکامی در همه جوامع و فرهنگ‏های مختلف سخن می‏گویند. در برابر، برخی بر ضرورت طراحی شاخص‏های سنجش شادکامی متناسب با فرهنگ‏های مختلف تأکید دارند. پژوهش حاضر با طراحی پرسشنامه شادکامی اسلامی با محوریت «الگوی اسلامی شادکامی» (پسندیده، 1397) به مقایسه دو مدل شادکامی اسلامی و مدل شادکامی آکسفورد پرداخته است. نتایج مقایسه این دو مدل نشان می‏دهد هرچند شباهت‏هایی میان این دو مدل ازجمله توجه به معناداری زندگی، رضایت از زندگی، اهمیت روابط اجتماعی در شادکامی و لذت جسمانی وجود دارد اما تفاوت‏هایی بنیادین در مبانی خداشناسی، انسان‏ شناسی، جهان ‏شناسی و دین‏ شناسی دارند.

ارتباط یکی از نیازهای مهم انسان است. دانشجویان هنگام تحصیل و بعد از فراغت برای یافتن شغل مناسب نیازمند مهارت‏های ارتباطی ‏اند. پژوهش حاضر به ‏منظور تقویت رابطه کلامی دانشجویان، مبتنی بر مهارت‏های ارتباطی استنباط شده از آیات 17 و 18 سوره طه انجام شد. از بین کلیه دانشجویان پسر مقطع کارشناسی، ابتدا 120 نفر به روش نمونه ‏گیری تصادفی نظام‏ مند انتخاب و سپس 30 نفر با نمرات عزت ‏نفس کمتر، برون‏گرایی کمتر و روان آزردگی بیشتر برگزیده شدند. این تعداد به شکل تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند و همه آن‏ها در پیش ‏آزمون شرکت کردند. گروه تجربی دو جلسه آموزش از آموزه‏ های استنباط شده قرآنی دریافت کرد و پس‏ ازآن، هر دو گروه در پس‏ آزمون شرکت کردند. یافته‏ ها در دو مرحله و دو گروه با آزمون t مستقل و وابسته تجزیه ‏و تحلیل شد. نتایج نشان داد که گروه آزمایشی تحت تأثیر آموزش‏های انجام ‏شده، از رابطه کلامی بیشتری برخوردار شده ‏اند.

رعایت هنجارهای اخلاقی از مهم‏ترین عوامل مصونیت ‏بخش فرایند مشاوره است. برخی از بایدها و اصول اخلاقی به دلیل نقش سازنده و اساسی که در فرایند مشاوره دارند در اولویت بوده و رعایت آن‏ها باعث ایجاد اعتماد در مراجع و باعث افزایش موفقیت در فرایند مشاوره می‏شود. پژوهش پیش رو با هدف تبیین مهم‏ترین بایدهای اخلاقی در فرایند مشاوره انجام شده است. سؤال اساسی این است که مهم‏ترین بایدهای اخلاقی در فرایند مشاوره چیست و چه فوایدی دارد؟ در پژوهش حاضر از روش توصیفی تحلیلی و اجتهادی بهره گرفته شده و آموزه‏ های اخلاقی سه ‏گانه که می‏تواند نقش سازنده و مهمی در فرایند مشاوره داشته باشد، بررسی شده است. با بررسی اصول اخلاقی قابل استنباط از آموزه ‏های اسلامی در فرایند مشاوره، می‏توان ادعا کرد که برخی از اصول اخلاقی نقش بنیادین و محوری در فرایند مشاوره دارند؛ به‏ گونه‏ای که بدون التزام به این اصول اخلاقی، فرایند مشاوره با چالش‏ها و آسیب‏های جدی روبرو خواهد شد. پرواپیشگی، عفاف و صداقت، ازجمله اصول مهم در فرایند مشاوره است. رعایت این اصول و بایدهای اخلاقی سه ‏گانه، می‏تواند مشاور را از غلتیدن در بسیاری از چالش‏ها مصونیت بخشد و می‏تواند زمینه ‏ساز ایجاد اعتماد و امنیت روانی در مراجع باشد.

سازه تصور از خدا، از موضوعات بسیار مهم، در حوزه روان‌‌شناسی دین است که ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‏دهد. هدف پژوهش حاضر، مقایسه سازه تصور از خدا در بین چهار گروه طلاب، دانشجویان، فرهنگیان و مشاغل آزاد بود. روش پژوهش از نوع توصیفی - مقایسه ‏ای و جامعه آماری این پژوهش شامل طلاب حوزه علمیه، دانشجویان دانشگاه علمی و کاربردی، فرهنگیان آموزش ‏و پرورش و مشاغل آزاد بود که با روش نمونه‏ گیری تصادفی طبقه ‏ای تعداد 3۶7 نمونه گرفته شد. اطلاعات به دست آمده از طریق آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‏ افزار spss نسخه 2۶ تجزیه ‏و تحلیل شدند. یافته ‏های به دست آمده حاکی از آن بود که سازه تصور از خدا بر اساس «ناصریت»، «رحمانیت - غافریت»، «منعمیت - رازقیت»، «خالقیت - قادریت» و «عالمیت»، در بین چهار گروه طلاب، دانشجویان، فرهنگیان و مشاغل آزاد، تفاوت معناداری دارد. افراد متأهل نسبت به افراد مجرد در تمام ویژگی‏ها بالاتر هستند و این تفاوت معنادار است. در گروه مردان و زنان، تفاوت معناداری به دست نیامد. تصور از خدا در گروه ‏های سنی بالاتر، بر اساس ناصریت، رحمانیت - غافریت و منعمیت - رازقیت، بالاتر از گروه ‏های سنی پایین‏تر بود و این تفاوت معنادار است. در سطوح مختلف تحصیلی گروه فوق‏ لیسانس بالاترین و گروه دیپلم و زیر دیپلم پایین‏ ترین نمره تصور از خدا را دارند و تفاوت معنادار است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش تاب‌آوری با رویکرد اسلامی بر سلامت روان و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی مادران کودکان کم‌شنوا صورت گرفت. مطالعه حاضر، مطالعه‌ای شبه آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با دو گروه آزمایش و کنترل بود. 30 نفر از مادران کودکان کم‌شنوا به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه‌های سلامت عمومی گلدبرگ (1972) و انعطاف‌پذیری شناختی دنیس و وندروال (2010) را تکمیل کردند. سپس به‌صورت تصادفی، در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش 5 جلسه هفتگی آموزش تاب‌آوری با رویکرد اسلامی را دریافت کرد و پس از پایان درمان، هر دو گروه پرسشنامه‌های مربوط را مجدداً تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری تجزیه‌وتحلیل شد. یافته‌ها نشان داد آموزش تاب‌آوری با رویکرد اسلامی بر افسردگی، انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و ادراک توجیه رفتار مادران کودکان کم‌شنوا تأثیر معنی‌داری دارد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تاب‌آوری با رویکرد اسلامی می‌تواند برای بهبود شرایط روان‌شناختی مادران کودکان کم‌شنوا مفید باشد.

شناسایی روان‌درمانی‌های متمایز، ازجمله کارهای محققان بوده است و همواره این سؤال مطرح بوده که کدام درمان یا نظریه مؤثرتر است. در این راستا، این سؤال که تغییر بالینی چگونه رخ می‌دهد پژوهش‌های بسیاری را به‌سوی کشف فرآیندهای اساسی تغییر و مراحل آن هدایت کرده است. با توجه به این‌که ادبیات متون اسلامی شامل گزاره‌هایی درباره تغییر روان‌شناختی است، پژوهش حاضر با هدف تدوین مدلی مفهومی برای فرآیندهای تغییر مثبت و مراحل آن بر اساس متون اسلامی انجام شده است. بدین منظور، مراحل و فرآیندهای تغییر مثبت از گزاره‌های توصیفی و تبیینی موجود در متون اسلامی (قرآن و حدیث) با روش تحلیل محتوا کیفی استخراج شد. روایی محتوای استخراج‌شده درباره فرآیندها و مراحل تغییر مثبت، با استفاده ازنظر کارشناسان خبره به شیوه زمینه‌یابی جمع‌آوری و تحلیل شد. نتایج نشان داد فرآیندهای تغییر مثبت شامل فعالیت‌های آشکار و پنهانی که افراد برای تغییر شناخت، عواطف و رفتار خود انجام می‌دهند در فرآیندهای 1) انگیزه‌سازی؛ 2) توانمندسازی عقلانی؛ 3) توفیق‌خواهی معنوی و ۴) اقدام، عمل صحیح فرد را به سعادت و شادکامی رهنمون می‌شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی مبانی هستی ‏شناسی، معرفت ‏شناسی، انسان ‏شناسی، ارزش ‏شناسی و روش ‏شناسی نظریه خانواده درمانگری ساختاری با رویکرد اسلامی صورت گرفته است. در این پژوهش، از روش تحلیل محتوا استفاده شده است که در آن کلمات، مفاهیم، مضامین، عبارات و جملات خاص، از درون متن یا مجموعه‏ ای از متون، استخراج، بررسی، توصیف و تبیین می‏شود. یافته ‏ها نشان داد این نظریه چه در مبانی و چه در سیر نظریه درمان، همسویی مناسبی با آموزه ‏های اسلامی دارد هرچند در نگرش تعالی‏ گرایانه و نقش مداخلات شناختی، رفتاری، اخلاقی و معنوی از دیدگاه اسلامی جدا می‏شود. با توجه به همسویی مناسب این نظریه با آموزه ‏های اسلامی، به نظر می‏رسد با چارچوب ‏بندی مجدد آن با فرهنگ اسلامی - ایرانی، بتوان شیوه مناسب‏تری در درمان آسیب‏های خانواده‏ های ایرانی، به کار گرفت.

آخرت‏ باوری پس از توحید دومین اصلی است که همه ادیان الهی به‏ویژه اسلام، انسان‏ها را بدان دعوت کرده ‏اند. این باور نقش مهمی در پایبندی مذهبی انسان‏ها دارد. آموزش آخرت‏ باوری در نوجوانی که دوره شکوفایی عقل و دین و از سویی دوره طغیان غرایز است، اهمیت بیشتری دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آخرت‏ باوری به ‏صورت بحث گروهی بر پایبندی مذهبی نوجوانان است. پس از ساخت بسته آموزشی آخرت ‏باوری، ۴۰ نفر از دانش‏ آموزان پسر سوم دبیرستانی شهر قزوین، به شیوه تصادفی خوشه‏ ای، نمونه ‏گیری شدند و پس از تشکیل گروه آزمایش و کنترل، پیش‏ آزمون پایبندی مذهبی برای هردو گروه اجرا شد. آموزش بسته آموزشی آخرت‏ باوری به ‏صورت بحث گروهی برای گروه آزمایش انجام و پس ‏آزمون پایبندی مذهبی روی هر دو گروه اجرا شد. طرح پژوهشی بکار رفته، تحلیل داده‏ ها برای مسائل مربوط به دو مجموعه از اندازه ‏های وابسته بود و داده ‏ها به کمک آزمون آماری کالموگروف - اسمیرنوف و U مان - ویتنی، تجزیه ‏وتحلیل شد. یافته ‏های پژوهش نشانگر اثربخشی آموزش آخرت ‏باوری به ‏صورت بحث گروهی بر افزایش پایبندی مذهبی و کاهش ناپایبندی و دوسوگرایی مذهبی نوجوانان بود.

عوامل زیستی و محیطی از مهم‏ترین عناصر شکل‏ گیری و تحوّل شخصیت فرزند است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تبیین مهم‏ترین عناصر و عوامل تأثیرگذار در شکل ‏گیری زیرساخت‏های تحوّل شخصیت از چشم ‏انداز آموزه ‏های اسلامی و روان‏شناسی است. در پژوهش حاضر از روش توصیفی - تحلیلی و اجتهادی بهره گرفته شد و آموزه ‏های اسلامی و روان‏شناختی مرتبط با فرایند فرزندپروری با تأکید بر دوره قبل از تولد، بررسی شد. عناصر مرتبط با تحوّل شخصیت فرزندان که از آموزه‏ های اسلامی و روان‏شناختی استخراج شد، عبارت ‏اند از: 1. ویژگی‏های زیستی و شخصیتی همسر؛ 2. مراقبت‏های اخلاقی و روان‏شناختی والدین در دوره ‏های قبل از بارداری؛ 3. رعایت بهداشت تغذیه در دوره بارداری؛ ۴. ورزش و فعالیت‏های جسمانی مادر در دوره بارداری؛ ۵. بهداشت روانی مادر در دوره بارداری و نوزادی؛ ۶. پرهیز از داروهای غیرمجاز و روان‏گردان در دوره بارداری و شیردهی؛ 7. رعایت سنت‏های اسلامی درباره نوزاد؛ 8. رعایت بهداشت تغذیه و بهداشت روانِ کودک و مادر