جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عقل در وجود انسان به عنوان ودیعه‌ای الهی برای هدایت بشر است. انسان به واسطه‌ی خردورزی و تعقل در مسیر درست زندگی قرار می‌گیرد و به سعادت دست می‌یابد. گاه عقل به سبب وجود آفاتی دچار انحراف می‌شود. این آفات و موانع موجب ضعف عقل، ضعف در قدرت شناخت، تشخیص و بینش و تغییر نگرش فرد می شوند. انسان به منظور دستیابی به اندیشه ای پاک و نورانی باید درصدد شناخت و سپس رفع این موانع باشد. یکی از موانع تعقل، موانع اخلاقی می باشد. در نصوص دینی به مانعیّت صفات رذیله اخلاقی در تعقل آدمی اشاره شده است؛ لذا این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی به بررسی موانع اخلاقی تعقّل از منظر آیات و روایات پرداخته است که حاصل آن چنین شد: هوای نفس، حب دنیا، عجب و خودپسندی، کبر و غرور، حرص و طمع و گناه از مهمترین موانع اخلاقی تعقّل از منظر قرآن و روایات شمرده شده‌اند.

قرآن، به‌عنوان کامل‌ترین و آخرین کتاب آسمانی، از کتاب­های آسمانی گذشته با عناوین عام و خاصی همچون کتاب، صحف، زُبُر، الواح، تورات، انجیل و زَبور یاد می‌کند. در این مقاله، نسبت محتوایی کتاب‌های آسمانی پیشین با یکدیگر و نیز نسبت محتوایی قرآن با آن‌ها بررسی و تحلیل قرار شده است. از نظر محتوایی، تورات اصیل، بیش‌تر از سنخ احکام و اعتقادات (توحید، معاد، نبوت)، و انجیل اصلی، بیش‌تر از سنخ موعظه و اخلاق بوده و همین امر، سبب شده است که این دو کتاب در کنار هم، وسیلۀ هدایت مردم معرفی شوند. اما قرآن، به‌عنوان کامل‌ترین و آخرین کتاب آسمانی، «مُهَیمِن» بر کتابها آسمانی گذشته معرفی شده است. لذا، نسبت قرآن کریم با تمام کتاب‌های آسمانی پیشین، عموم و خصوص مطلق و نسبت دو کتاب تورات و انجیل با یکدیگر، عموم و خصوص من وجه است. دربارۀ محتوای صحف ابراهیم(ع) و زبور داود(ع) علی‌الظاهر مطلبی در قرآن نیست.

چکیده فارسی: سخنان امام علی (علیه السلام)، نخستین مصداقِ راسخان در علم بعد از رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) و آشناتر از هر کس به تأویلات قرآن، باید در هر زمینه‌ای، منطقی و مستدل و منطبق بر قرآن باشد. در خطبهٔ 80 نهج‌البلاغه، امیر المؤمنین عقل زنان را به دلیل پذیرش شهادت دو زن به جای یک مرد ناقص دانسته‏اند، در حالی که مطابق آیهٔ 282 سورهٔ بقره، دلیل این امر احتمال گمراهی یکی از زنان و تذکر و یادآوری زن دوم، بیان شده است. با توجه به این‌که در کتب لغت، گمراهی در این آیه به فراموشی و نسیان معنا شده است، مسئله‌ این است که آیا گمراهی و نسیان دلیل نقصان عقل است و آیا این سخن امیر المؤمنین منطبق بر قرآنی است که در آیات متعددی، مردان و زنان را به تعقل برای رسیدن به سعادت دعوت کرده است؟ در این مقاله ضمن بررسی سخنان عالمان دینی در این زمینه، با روش استدلالی خاص، صحت کلام امام و انطباق آن بر قرآن اثبات شده است.

چکیده فارسی: امامت بر مردم، از وظایف امام است و این امری حیاتی است که باید کندوکاو کرد و به شبهات پیرامون آن پاسخ داد. نظر به اهمیت موضوع امامت که از سوی امام رضا (علیه السلام) با استناد به آیات وحی طرح گردیده رویکرد قرآنی امام رضا (علیه السلام) در تبیین این موضوع مهم راهگشا است. روایات تفسیری امام، ممکن است از باب تطبیق، تأویل، اشاره به باطن آیه و یا به مصداق اتم و اکمل آیه باشند که شناسایی نوع آن کمک شایانی به فهم دقیق آیه می‌کند. بنا بر این در این پژوهش برخی از روایات تفسیری امام رضا که در موضوع امامت نقل شده در کنار معناشناسی واژه‌های اصلی روایت بررسی شده و در نتیجه هماهنگی سخن امام و کلام وحی در تبیین بحث امامت به اثبات رسیده است. /