جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در طول تاریخ، در منابع مختلف زرتشتی و غیرزرتشتی، ایرانی و غیرایرانی، زرتشتیان ایران از سوی خود و دیگران، به نامها و عناوین گوناگونی، نامیده شده اند. هدف از نگارش این مقاله بررسی و نمایاندن روند تاریخی این نامها، با بارهای معنایی و ارزشی متفاوت آنها در سیر زمان است که بگونه ای ضمنی و میزان شناخت جامعه اکثریت و تعامل دو جامعه اقلیت و اکثریت را در رسیدن به یک نام مشترک باز می نمایاند.

گستره مدرنیزم در ادبیات جهان به عنوان دستاورد فراگیر آغاز قرن بیستم، بر ادبیات معاصر فارسی و ذهن روشن بین بنیانگذار آن یعنی نیما یوشیج اثر می گذارد. حاصل این تاثیرپذیری و بینش جدید، پدیدآمدن شعری است که به صورتی ژرف تر به درک انسان معاصر با ارزش های نو، همت گماشته است و برای این ادراک تازه، ناگزیر طرحی نو در انداخته که مستلزم کنار نهادن شیوه های بیان سنتی و نفی ارزش ها و بینش های کهن است. با این حال به نظر می رسد این دگرگونی و تازه نگری، در تمام وجوه شعر نیما یوشیج به یکسان رخ ننموده است و در پاره ای موارد، شاعر نتوانسته خود را از قیود فکری و شیوه های اندیشه ورزی کهن برهاند. بویژه از موارد قابل توجه می توان بر طرز نگرش و زاویه دید او نسبت به زنان، انگشت نهاد. به اعتقاد نگارنده، شعر نیما در این مورد به هیچ وجه متناسب با فضای نو و پویایی فکری او متحول نشده است و شاعر، همچنان با نگاهی سنتی و کهن به زنان و مسایل آنان نگریسته است. در این نوشتار مجموعه اشعاری که در آنها به نحوی زنان و مسایل آنها مطرح شده، مورد بررسی قرار گرفته که در تحلیل نهایی به پنج دسته کلی تقسیم شده است: الف. زن همچون معشوق   ب. زن بعنوان همسر و مادر   ج. زن منتظر   د. زن اسطوره ای   ه. زن فتنه گر. در یک بیان کلی و با توجه به مباحث مطرح شده در هر مورد، می توان گفت که در عمق ذهنیت شاعر، تحرک و تغییر اساسی در مورد زنان صورت نپذیرفته است و نگاه او که در سایر وجوه انسانی بسیار پیشرفته و روشن نگر است، در این مورد خاص عقب مانده و واپس گرا تلقی می شود.

داستان ضحاک و فریدون یکی از مشهورترین اسطوره های ایرانی است که فردوسی در شاهنامه به نقل آن پرداخته است. در مقاله حاضر کوشش شده این اسطوره و قهرمانان آن بر حسب چهارچوبهای نقد اسطوره ای مبتنی بر عقاید یونگ و پیروانش تحلیل گردد. در نظر یونگ محتوای ناخودآگاه جمعی یا همان کهن الگوها به شکل افسانه و اسطوره پدیدار می گردند. این کهن الگوها خود ناشناخته و ناپیدایند اما به شکل رویا، افسانه و اسطوره تجلی می کنند. در مقاله حاضر ضحاک و فریدون به عنوان تجلی های مختلف یک روان واحد و مراحل رشد آن به سمت فرآیند فردیت و کمال شخصیت تاویل شده اند. نتیجه کار نشان می دهد که با استفاده از این شیوه می توان درک بهتری از اسطوره های ایرانی داشت و برخی جنبه های تاریک آن را روشنتر ساخت.

در ترجمه و تفسیر قرآن کریم، مهمتر از همه چیز، اطمینان یافتن از نقل درست و بی کم و کاست آیات وحی است. اهمیت این موضوع تا جایی است که از دیرباز، مفسرین و دانشمندان علوم قرآنی کوشیده اند تا اختلاف قرائتها را ضبط کنند و راه را بر هر گونه دخل و تصرف نابجا در آیات وحی فروبندند. در تفسیر کشف الاسرار میبدی که به سال 1331، با همت و پشتکار مرحوم علی اصغر حکمت تصحیح گردیده، برغم همه کوششهای ستودنی آن زنده یاد و همکاران وی اشتباهات چشمگیری دیده می شود. با اینکه این اثر، طی سالیان گذشته بارها تجدید چاپ شده است، متاسفانه غبار لغزشها بر چهره گرانبهای این تفسیر فرو مانده است. نگارنده در این مختصر، تنها نمونه هایی از اشتباهات و لغزشها را با عناوین زیر بر شمرده و سپس با استفاده از معجم الفاظ قرآنی و نص صریح قرآن کریم، صورت صحیح آنها را با ذکر آیه و سوره بیان داشته است. ۱. درهم آمیختگی آیات 2. افزودن کلماتی به نص آیه و یا کاستن از آن 3. لغزشهای اعرابی و چاپی.

در این نوشتار بر آنیم تا نقش سه عنصر مهم و اصلی در سپاه عصر اموی و عصر عباسی را بررسی و تجزیه و تحلیل کنیم. عرب، نخستین عنصری است که با پذیرش اسلام، هسته اولیه سپاه را بنیان نهاد و بعنوان تنها عنصر نظامی در عصر رسول خدا (ص) و خلفای راشدین با قبایل متعدد و شعب متفرق خود به دفاع از دین، مقابله با فتنه پرداخت و گسترش اسلام در خارج از مرزهای جزیره العرب را پشتیبانی کرد. اگر چه در عصر اموی و بویژه عباسی، سپاه از انحصار عرب بعنوان تنها عنصر خارج گشت، اما باز برغم حضور ملیتها و عناصر نژادی دیگر باز هم عنصر عرب، نقش مهم و کلیدی در امور نظامی را داشت؛ البته دوران معتصم را باید مستثنی ساخت. در میان این عناصر جدید، مهمترین آنان ایرانیان و ترکان بودند. ایرانیان بلحاظ کمی و کیفی در بخش عمده ای از عصر اموی و عباسی با حضور خود در عرصه نظامی گری، رقیبی جدی و مهم برای عنصر عرب گشتند. اما در برهه ای از دوران عباسی یعنی خلافت معتصم، وقتی اعتماد این خلیفه به دلایلی از آن دو قطب و عنصر مقتدر نظامی دستگاه خلافت سلب گردید، عنصر جدیدی با نام مشارقه یا ترکان وارد صحنه شدند. در این دوران به یکه تازی های عرب و ایرانی پایان داده شد و ترکان، بدون رقیب جدی بر تمام امور و شئون خلافت بویژه امور نظامی و سپاه مستولی شدند. اگر چه این دوران، کوتاه بود اما تاثیرات مهمی از خود برجا گذاشت که مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

امام علی بن ابی طالب (ع) در فصاحت و بلاغت بی مانند و در خطابه و سخنوری مشهور خاص و عام است. سخنان زیبا و پرمحتوا و آموزنده او از روزگار زندگی پربار امیرالمومنین (ع) به بعد، مورد توجه ادیبان و سخن شناسان و بزرگان علم و ادب بود، تا اینکه ادیب و دانشمند و سخن شناس بزرگ سید رضی، در پایان قرن چهارم، گزیده ای از سخنان آن بزرگواران را در کتابی به نام «نهج البلاغه» گرد آورد. نهج البلاغه که هم از جهت محتوا پرمعنا، و هم از لحاظ الفاظ زیباست، از همان آغاز، توجه سوارکاران میدان بلاغت را به خود جلب کرده است. بزرگان دانش زیبایی شناسی و هنر سخنوری، صنایع بدیعی و بیانی را از سخن امام دریافته اند. سخنش، بطور طبیعی و بی هیچ تکلف و تصنعی، سرشار از آفرینش های هنر معانی و بیان و بدیع است. و تصویر آفرینی، در این کتاب بزرگ از دیگر هنرها برجسته تر به نظر می رسد. در این نوشتار به نمونه هایی از تصویر آفرینی در نهج البلاغه اشاره و بحث شده است