جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امام علی بن ابی طالب (ع) در فصاحت و بلاغت بی مانند و در خطابه و سخنوری مشهور خاص و عام است. سخنان زیبا و پرمحتوا و آموزنده او از روزگار زندگی پربار امیرالمومنین (ع) به بعد، مورد توجه ادیبان و سخن شناسان و بزرگان علم و ادب بود، تا اینکه ادیب و دانشمند و سخن شناس بزرگ سید رضی، در پایان قرن چهارم، گزیده ای از سخنان آن بزرگواران را در کتابی به نام «نهج البلاغه» گرد آورد. نهج البلاغه که هم از جهت محتوا پرمعنا، و هم از لحاظ الفاظ زیباست، از همان آغاز، توجه سوارکاران میدان بلاغت را به خود جلب کرده است. بزرگان دانش زیبایی شناسی و هنر سخنوری، صنایع بدیعی و بیانی را از سخن امام دریافته اند. سخنش، بطور طبیعی و بی هیچ تکلف و تصنعی، سرشار از آفرینش های هنر معانی و بیان و بدیع است. و تصویر آفرینی، در این کتاب بزرگ از دیگر هنرها برجسته تر به نظر می رسد. در این نوشتار به نمونه هایی از تصویر آفرینی در نهج البلاغه اشاره و بحث شده است

از دیر زمان در شعر فارسی توجه به وزن و موسیقی شعر مطرح بوده است، به گونه ای که عروض و قافیه را به عنوان دو عنصر اصلی ساختمان شعر به حساب آورده اند. هدف از این مقاله ارایه روشی منسجم در نقد علمی وزن شعر فارسی است. آنچه در نقد موسیقایی مورد عنایت است، توجه به رویکردهای دیگر نقد ادبی در کنار وزن شعر است که می تواند در نقد علمی مورد نظر قرار بگیرد؛ به عبارتی مسائلی چون سبک شناسی وزن شعر؛ روان شناسی وزن؛ تقد نوعی و وزن؛ زبانشناسی و وزن و... تاکید بر شعر خاقانی و اعمال نظریات انتقادی، چاشنی مطالب انتقادی است. زیبایی شناسی اوزان شعر خاقانی همراه با ملاحظات آماری 50 قصیده و... از مهمترین بحث هایی است که در دیوان خاقانی مورد مطالعه قرار گرفته است و نتایج تحلیلی آن در این مقاله آمده است.

در این مقاله سعی می شود که شعر بیدل و نیما - دو گوینده بزرگ از دو عصر ادبی- از جهت صور خیال شاعرانه مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. چون برخی محققان را نظر بر آن است که صور خیال شاعران شعر نو برخاسته از تخیلات شاعران سبک هندی است و تحقیقات متعددی در این خصوص به عمل آورده اند. در این مقاله یازده محور برای بررسی صور خیال بیدل و نیما گزینش گردید و سعی شد میزان متناسبی از شعر دو شاعر انتخاب شود و با روشهای آماری درباره موضوع بروشنی بحث گردد.

دوران بین دو جنگ جهانی برای ملت عرب دوران حساسی بود. چه، آنان هنوز از استبداد عثمانی خلاصی نیافته، به استعمار خارجی گرفتار آمدند و کشورهای عربی هر کدام بنحوی تحت الحمایه استعمارگران بزرگی چون بریتانیا و فرانسه و ایتالیا گردیدند. از آن پس جنبشها و شورشهایی در مصر و سوریه و عراق شکل گرفت و اعتراضات مردمی به برنامه ها و اهداف استعماری کشورهای سلطه گر و دولتهای منصوب جیره خوار آنان فزونی یافت.در این میان، شعرا با سلاح قلم و شعر و احساس وارد عرصه مبارزه شده، باب جدیدی در استعمارستیزی گشودند. آنان ضمن اعتراض به وجود بیگانگان در کشور خویش که موضوع اصلی و سر منشا و در صدر موضوعات دیگر است، به ملت در برابر نیرنگبازیها و مکر و حیله استعمارگران هشدار داده، آنان را از فریب خوردگی بر حذر داشتند. همچنین توطئه های بیگانگان را که در قالب عقد پیمانها و انتخابات صوری و پارلمانهای فرمایشی شکل می گرفت، با محکوم کردن آن، خنثی می کنند. بنابراین موضوعاتی که بیش از همه، اشعار آنها را تحت الشعاع قرار داد، عبارتند از: الف- اعتراض به بیگانگان ب- هشدار در برابر نیرنگ استعمارگران ج- محکوم کردن انتخابات و پارلمانهای فرمایشی و عقد پیمانها که در این مقاله جداگانه به آنها پرداخته شده است.

بوستان سعدی یکی از ارزشمندترین کتاب های اخلاقی و آموزشی است. بگونه ای که آن را "جهان مطلوب سعدی" دانسته اند، اما جنبه اخلاقی و تعلیمی این کتاب، از ارزش های هنری و زیبایی های ادبی آن نکاسته است. سعدی با آگاهی درست از ظرفیت های زبان فارسی و با شناخت کامل از ویژگی واژه ها، به طبیعی ترین شیوه، تقلید ناپذیرترین شعر فارسی را آفریده است. او در بوستان خویش، افزون بر آنکه ارزش های اخلاقی و اجتماعی را، به شیرینی، باز نموده است، کلام خود را نیز با آرایه های شایسته، به شیوایی و فریبایی، آراسته و با ترفندهای مناسب ادبی، در سخن خود رستاخیز ادبی برپا کرده است.

داستان عاشقانه وامق و عذرا در ادب فارسی، به گونه های مختلف گزارش شده است. بنیاد این داستان را برخی یونانی، برخی ایرانی و بعضی عربی گمان کرده اند. گزارش های عنصری و طرسوسی قدیمی ترین گزارش هایی است که از داستان وامق و عذرا در زبان فارسی بر جای مانده است.محمود لامعی، قتیلی بخارایی، صرفی کشمیری، شعیب جوشقانی، صلحی، موسوی نامی، ظهیر و حسینی شیرازی، از جمله کسانی هستند که این داستان را گزارش کرده اند. در گزارش حسینی شیرازی برای نخستین بار داستان "وامق و عذرا" و داستان عاشقانه "سعاد و سلمی" در هم آمیخته است.در این مقاله پس از معرفی داستان وامق و عذرا به سه موضوع زیر پرداخته شده است: 1-       بازشناسی و بررسی عناصر مشترک داستان وامق و عذرا در روایت های مختلف. 2-       گزارشی کوتاه از نه روایت بر جای مانده از داستان وامق و عذرا. 3-       بررسی ویژگیهای روایت محمد حسین شیرازی از داستان وامق و عذرا و تفاوت آن با روایت های دیگر.