جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تقابل­های دوگانه، یکی از بنیادها و مفاهیم اساسی در نقد ساختارگرایی و نظریات زبان­ شناسی و نشانه­شناسی است. این روش می ­کوشد تقابل­ ها را در محور جانشینی بیابد و با یافتن تقابل­های بنیادین به بافت­های کلان برسد و از طریق رسیدن به بافت­ های کلان، اندیشه­ ها و تئوری­ های اصلی را تشخیص دهد. عطار یکی از بزرگ‌ترین عارفان شاعر است که احوال و اندیشه­ های ویژه خود را دارد؛ درنتیجه زبان عرفانی او نیز نشانه ­های خاصی را دارا است. یافتن این نشانه­ ها در زبان عرفانی عطار به شناخت مشرب عرفانیِ او یاری می­ رساند. با کاربست تقابل­ های دوگانه می‌توان این نشانه ­ها و نشانه ­های متقابل آن­ها را که در زبان عرفانی عطار غایب هستند، یافت و زبان عرفانی او و درنتیجه احوال و اندیشه­هایش را دقیق ­تر شناخت. این پژوهش با مطالعه آثار عطار کوشیده است تقابل­هایی که به وسیله آن­ها می­توان بافت‌های عرفانی را در زبان عطار مشخص کرد، بیابد و با یافتن آن تقابل­ها، گفتمان‌های عرفانی عطار را تشخیص دهد و از این طریق مشرب عرفانی او را روشن­تر نماید. در پایان پس از بررسی تقاب ل­ها نشان­ می­دهد که عطار در گفتمان­های عشق، سکر و فراق به‌سرمی­ برد و در راه سلوک، جذبه را از جهد برتر می­داند.

در این مقاله به طرح برهان فنی آقا محمدرضا قمشه‌ای در اثبات حقیقت لابشرط مقسمی پرداخته‌ و نشان داده‌ام که چگونه این برهان با دو تقریر معروف از جمله تقریرهای گوناگون برهان صدیقین خویشاوندی دارد، بلکه با دو تقریر از برهان صدیقین به دفاع از ایدۀ بنیادین برهان آقا محمدرضا قمشه‌ای پرداخته‌ و با مدد جستن از اصول و تصریحات ملاصدرا، به نقدهای احتمالی و ازجمله نقد استاد جوادی آملی، پاسخ داده‌ام. آقا محمدرضا قمشه‌ای از نظر در طبیعت وجود، ضرورت ازلی آن را نتیجه گرفته‌ و افزوده‌اند که قید بشرط لا، نقشی در این ضرورت ندارد، چراکه مفهوم وجود از طبیعت وجود بدون هرگونه ملاحظۀ غیر، اعم از حیث تعلیلی و حیث تقیدی انتزاع و حمل می‌شود. لذا وجود لابشرط مقسمی، حضرت حق است و نه وجود بشرط لا که در آن ملاحظۀ غیر مطرح می‌شود. باید آگاه بود که به‌مقتضای اصالت وجود مفهوم وجود دارای فرد است و مؤخر از اثبات نحوۀ خاصی از وجود نیست. از این مطلب در اثبات طبیعت وجود در خارج استفاده شده است که مفهومی بنیادین در اثبات آقا محمدرضا قمشه‌ای می‌باشد.