جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مطالعه به بررسی انواع محصولات غیرچوبی جنگل، مور استفاده روستاییان جنگل نشین روستای چنین از توابع بخش کجور استان مازندران پرداخته است، روش پژوهش در این مطالعه، روش تحقیق مردم نگاری به همراه اسکان در محل تحقیق، مشاهده اعمال مردم در حین کارهای مختلف، مشارکت با آن ها و استفاده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته و ساختار نیافته است. محصولات غیرچوبی جنگل با هدف جمع آوری در قالب دو طبقه ای محصولات جمع آوری شده برای مصرف خانوار و محصولات جمع آوری شده برای فروش در بازار تفکیک شد، و سپس هر کدام از طبقات در قالب استفاده های خوراکی، دارویی و زینتی طبقه بندی، به ذکر گونه های مهم گیاه هر طبقه پرداخته شد، و در جدولی با ذکر برخی مشخصات گونه های مورد استفاده روستاییان شامل نام محلی، نام فارسی، نام علمی، محل رویش، زمان جمع آوری، اعضای مورد استفاده و نوع استفاده آورده شده است. همچنین فرآیند جمع آوری گونه اکلیل کوهی (rosmarinus officinalis) با جزییات بیش تری تشریح و انواع روابط اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیک حاصل از آن بیان گردیده است. از محصولات غیرچوبی خوراکی، برای استفاده در خانوار، و بیش تر برای فروش در بازار و کسب درآمد اقتصادی بهره گیری می شود. همچنین نقش زنان روستایی و سازمان کار روستاییان در جمع کردن و فرآوری محصولات غیرچوبی دارای اهمیت بسیار است.

انقلاب اسلامی ایران نه تنها در مکان و زمانی شکل گرفت که چندان انتظار نمی ‌رفت، بلکه تفاوت‌ های عمده ‌ای هم با دیگر انقلاب‌ ها، به ویژه انقلاب ‌های جهان سومی داشت. پیچیدگی ‌های ناشی از همین غیرمنتظره بودن و تمایز نسبی باعث نوعی بازاندیشی و اصلاح در مفهوم‌ بندی و نظریه پردازی انقلاب شد. در این نوشتار می ‌کوشیم نشان دهیم که این بازاندیشی و اصلاح چگونه در انقلاب اسلامی پژوهی نمود یافته است. به عبارت دیگر، نشان می ‌دهیم که در طول نزدیک به سه دهه تلاش برای درک انقلاب اسلامی ایران، چگونه جایگاه مسلط در انقلاب اسلامی پژوهی به ترتیب میان تبیین ‌های ساختاری، تبیین ‌های سازمانی و تبیین ‌های فرهنگی – گفتمانی دست به دست شده است.

این مقاله با بررسی تطبیقی مطالب اعتیاد محور چهار روزنامه کیهان، اطلاعات، اعتماد و اعتماد ملی در سال 1386- 1385، عملکرد مطبوعات را در مبارزه با اعتیاد و کنترل این بحران به محک آزمون گذارده است. چارچوب نظری تحقیق بر مبنای نظریه برجسته سازی و دیدگاه دروازه بانی استوار است و روزنامه های مورد بررسی از نظر متغیرهای سبک مطلب، موضوع اصلی مطلب، ماهیت مطلب، نوع ماده مخدر غیرمجاز ذکر شده در تیتر و لید، خبرسازان، نگرش مطلب نسبت به اعتیاد و تیتر در صفحه اول، مورد ارزیابی قرار گرفته اند. تحقیق پیش رو، با روش تحلیل محتوا انجام شده و همه 1462 مطلب منتشر شده پیرامون اعتیاد در چهار روزنامه مذکور در مقطع زمانی مورد بررسی را کدگذاری کرده ست. یافته ها از وجود تفاوت معناداری بین روزنامه های مورد بررسی از نظر متغیرهای یاد شده حکایت دارند.

در این پژوهش با رویکرد تاریخی به علل فرهنگی ناپایداری احزاب سیاسی ایران پرداخته شده است.با پیروزی انقلاب مشروطه، مجلس شورای ملی آغاز بکار کرد و از دوره دوم مجلس احزاب رسما کار خود را آغاز کردند.اما شکل گیری احزاب در ایران شکل متفاوتی داشت. زیرا مناسبات جامعه از لحاظ ساختاری، بر اساس همان مناسبات قبل از مشروطه بود. و احزاب در زمین و زمانی متولد شده اند که ابدا متعلق به ایشان نبود. در این شرایط احزاب به جای بالا بردن میزان مشارکت مردمی در سیاست، (که یکی از کار ویژه های مهم احزاب است) مشغول زد و خود با رقبای خود بودند و کارشان از زد و خورد به ترور و تکفیر منتهی شد و نه تنها فضای منازعات سیاسی را آشتی پذیر جلوه ندادند، بلکه خود تبدیل به عاملی برای ستیز در جامعه شدند؛ زیرا واژه حزب، تقلیل معنایی داده بود و به همان انجمن های مخفی قبل از مشروطه اطلاق می شد. احزاب به جای جذب مردم، تنها به جذف قدرتمندان و متمولان مشغول بودند و هر جا هم که می توانستند کاری انجام بدهند، یا به دلیل درگیری بین احزاب، موفق به کار نمی شدند یا با اعمال نفوذ حاکمیت مستبد و بیگانگان، از صحنه فعالیت خارج می شدند.روی هم رفته، احزاب از مجلس دوم که کار خود را شروع کردند تا مجلس پنجم، رشد نسبتا ناچیزی داشتند و بیشتر وقت خود را صرف کوبیدن و از میدان به در کردن رقیب می کردند و به جای رقابت سیاسی، دست به ستیز سیاسی می زدند. در این دوره، فرصت طلبان از احزاب به عنوان ابزار قانونی، بسیار سود بردند. مثلا رضاخان با استفاده از احزاب طرفدار خود در مجلس پنجم توانست قاجاریه را خلع کند و خود را شاه ایران بخواند. در نتیجه، احزاب ایران در اولین دوره فعالیت خود به صورت ابزار و آلت دست صاحبان قدرت جلوه کردند. این دوره، با عدم موفقیت احزاب و ظهور دیکتاتور از حکومت مشروطه، پایان یافت؛ زیرا با وجود احزاب سیاسی که از منادیان دوره مدرن بودند، باز هم مناسبات دوره قبل از مشروطه جاری بود. و قبل از این که ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد نیاز احزاب ایجاد شده باشد، خود احزاب متولد شدند که چون با ساختارهای موجود در تضاد بودند، نمی توانستند به طور جدی کار کنند. و تنها به صورت نمایشی ناقص از احزاب سایر ملل، به فعالیت خود ادامه می دادند.

کشور ایران یکی از نخستین مراکز کشاورزی و باغداری جهان است. کشت و اهلی کردن بسیاری از گیاهان میوه ها و سبزی ها، شناسایی و استفاده از گیاهان دارویی و صنعتی، آبرسانی و آبیاری و اختراع کاریز (قنات) بخش کوچکی از دستاورهای فرهنگی ایرانیان در زمینه کشاورزی و باغداری می باشد.علیرغم این پیشینه گرانبها و طولانی و سرآمدبودن مردم ایران در زمینه کشاورزی، باغداری و گیاهان دارویی و صنعتی، متاسفانه بسیاری از این مسایل نه تنها برای قاطبه روشنفکران و دانشگاهیان ما بلکه برای مردم شناسان و مردم نگاران و مهندسان و استادان دانشکده های کشاورزی، بیگانه و ناشناخته است و یا برای آن اهمیت و ارزش خاصی قایل نیستند.نگارنده این سطور بنا به توصیه استاد ارجمند، جناب آقای دکتر فرهادی با جستجوی فراوان در بین مجله های مختلف علمی و فرهنگی که طی سال های اخیر چاپ و منتشر گردیده اند؛ تنها توانسته است به 13 مقاله در این زمینه دست یابد که در ادامه این نوشته چکیده ای از مقاله های مزبور آمده است.با توجه به پیشینه مردم ایران در زمینه کشاورزی و باغداری و با عنایت به رویکرد جدید در زمینه شناخت و کاربرد دانش های بومی و روستاییان در محافل علمی، پژوهشی و اجرایی کشور، امیدواریم که فرهنگ نوشتاری نیز در این زمینه و گسترش یابد، در غیر این صورت بسیاری از اطلاعات ارزشمند در زمینه دانش های بومی و مردم در خصوص کشاورزی، باغداری، گیاهان صنعتی و دارویی به بوته فراموشی سپرده خواهد شد.

زبان، تجلیگاه فرهنگ و اندیشه است. شکلی از زبان که توسط اهل یک فن یا تخصص به کار می رود، زبان تخصصی است. زبان فارسی تخصصی در حال حاضر بریده از زبان مردم، و متاثر از زبان های بیگانه است. فرهنگ ها و واژه نامه های تخصصی نیز منفعل از واژه نامه های بیگانه تهیه می شود و بسیاری از آنان فاقد معادل های در خور زبان فاخر فارسی اند و از این رو گویشوران و دانشوران ایرانی را در بیان اندیشه ناتوان جلوه می دهند. از سوی دیگر استفاده از دست آوردهای علمی دنیا واژه گزینی در حوزه های تخصصی را واجب می نماید. این کار بنا به سابقه و موضوعیت، در هر حرفه و رشته علمی امری تخصصی به حساب می آید. واژه گزینی بر استفاده از منابع مکتوب و شفاهی تکیه دارد. منابع شفاهی بخش بزرگ و ناشناخته ای از گنجینه واژگان علمی و فنی را در خود جای داده است، و در حالی که بررسی آن ها برای توسعه اندیشه و زبان تخصصی ضرورت دارد، کم تر مورد توجه و اقبال بوده است. این مقاله محصولی از پژوهش مشارکتی (participatory research) در بین گله داران البرز شرقی است که حدود یکصد و بیست واژه تخصصی رایج بین آن ها را در زمینه های شناخت محیط، چرا و چراگاه، اماکن و ابنیه شبانی، نظام سنتی بهره برداری از مرتع، گله و گله داری معرفی می نماید. مجموعه چنین واژگانی در بین شبانان نحوه طبقه بندی اشیا و پدیده ها و به عبارتی دانش موجود درباره محیط و بهره برداری از منابع طبیعی را نزد آنان معرفی می نماید. با وجود چنین گنجینه هایی شایسته نیست مراکز علمی و دانشگاهی که به بررسی فرهنگ یا محیط می پردازند، در شناخت و طبقه بندی هستی انفعالی عمل نموده، طبقه بندی دیگران را مبنا قرار دهند و مفاهیم و مضامین ریشه دار در فرهنگ بالنده را قربانی تطبیق با واژگان بیگانه نمایند. این مقاله مجموعه ای از واژگان تخصصی فارسی درباره مرتع و مرتع داری را ارایه می نماید که با محیط جغرافیایی و نظام بهره برداری منطقه تطابق دارد و در گفتار شبانان (دانش مردمی) کاملا متداول است، ولی در نوشتار دانشوران و دانشگاهیان (دانش رسمی) کمتر نشانی از آن ها یافت می شود و این درحالی است که برای اطلاق واژگان بر مفاهیم و مضامین سخت مورد نیازند.

هدف اصلی این مقاله، شناخت رابطه مطلوب و رضایت بخش زناشویی است. از آن جا که شکل گیری و تداوم احساس رضایت فرد از رابطه، متاثر از شرایط فردی و اجتماعی است،این مطالعه کوشیده است در خلال ارایه معرفی رابطه رضایت بخش نزد کنش گران، تاثیر نگرش اخلاقی فرد و همسرش و کنش مبتنی بر آن را در فرآیند ارتباطات انسانی به تصویر درآورد.داده های گرد آوری شده که از طریق روش کیفی «نظریه مبنایی» مورد بررسی قرار گرفته اند، حاکی از آنند که در میان افراد نمونه تحقیق، جایگاه و نقشی که فرد برای خود قائل است بر فهم او از رابطه صحیح زناشویی، تاثیری عمیق دارد. نمودهای ساده «فردیت» در میان زنان مورد بررسی مبین آن است که آنان خواهان جایگاه نه لزوما برابر، ولی موءثر در «رابطه زناشویی» هستند. زنان در پی گیری این خواسته های خود از زندگی که در میل به مولفه هایی چون صمیمیت، محبت و تفاهم نمود می یابد، با چالش های بسیاری مواجه هستند. این مطالعه نشان می دهد که نگرش اخلاقی خودآگاه و یا ناخودآگاه در روند زندگی، گاه موجب تسهیل روابط و گاه سبب بغرنج شدن آن می گردد. در این فرآیند پیچیده، هر یک از زنان با توجه به شرایط، راهبردهای خاصی را برای قابل قبول تر کردن وضعیت ارتباطی به کار می گیرند. موفقیت و یا ناکامی زنان در کاربست این راهبردها، احساس رضایت و یا نارضایتی درونی آن ها را از رابطه با همسر در برهه های مختلف زندگی رقم می زند.

اعتماد سیاسی به رابطه مردم و دولت می پردازد. تحقیقات صورت گرفته حکایت از روند نزولی اعتماد سیاسی در ایران از اول انقلاب تاکنون دارد. از جمله عوامل موثر بر اعتماد سیاسی که در تئوریهای جامعه شناسان کلاسیک و معاصر و نظریه پردازان سرمایه اجتماعی بر آن تاکید شده، دین است. این عامل در کشور ایران که حکومت دینی برقرار است و دخالت دین در سیاست واضح و آشکاراست، بیشتر قابل بررسی است. گیدنز، تاثیر دین بر اعتماد سیاسی را از ویژگی های جوامع سنتی می داند و تعهدات دینی مسوولین در جوامع سنتی، عملکرد نقاط تماس، اعتماد بنیادی و تلاش دولت برای تامین رفاه اجتماعی - اقتصادی مردم را از دیگر عوامل تاثیرگذار بر اعتماد سیاسی ذکر می کند. برای بررسی اعتماد سیاسی در سه حوزه اعتماد به نظام سیاسی، نهادهای سیاسی و کنشگران سیاسی به روش پیمایشی از 630 نفر از  افراد 20 سال به بالای تهرانی که به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شده بودند، اطلاعات جمع آوری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که اعتماد به نظام سیاسی بیشتر از اعتماد به نهادها و کنشگران سیاسی است. میزان دینداری پاسخ گویان و نیز اعتماد بنیادی آنان، رضایت از عملکرد نقاط تماس، برداشت از میزان تعهدات مذهبی مسوولان و نیز تلاش دولت برای تامین رفاه اجتماعی - اقتصادی مردم بر اعتماد سیاسی تاثیر دارد. بیشترین تاثیر متعلق به برداشت پاسخ گویان از تلاش دولت برای تامین رفاه مردم است.

سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه اقتصادی و سرمایه انسانی، به تازگی به مثابه متغیری تاثیرگذار در روند توسعه یافتگی شناخته شده است و به رغم بسیاری از اندیشمندان، به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبعی باارزش اشاره دارد و از طریق هنجارها و اعتماد متقابل، موجب تحقق اهداف اعضا می گردد. سرمایه اجتماعی، مفهومی است که در بسیاری موارد توسط تحلیل گران اجتماعی برای توصیف طیف وسیعی از فرایندهای اجتماعی به کار برده می شود و کمک می کند تا به درک این پرسش برسیم که چرا برخی افراد، گروه ها و طبقات مردم به نتایج سیاسی، اقتصادی و یا اجتماعی مثبت تری نسبت به دیگران نایل می شوند. به نظر می رسد که در زمینه شکل گیری و تکوین سرمایه اجتماعی بررسی دین و فرهنگ دینی، بیش از هر مورد دیگری نیاز است. دین به عنوان نظامی ماورایی و برون زاد می تواند یکی از اساسی ترین عوامل در شکل گیری سرمایه اجتماعی در کشورهایی چون ایران که چشم انداز دینی توسعه ای دارند، در نظر گرفته شود. به عبارت دیگر، دین به عنوان ارزشی متعالی با کارکردهایی چون انضباط بخشی، حیات بخشی، انسجام بخشی و ... سازوکارهایی را فراهم می کند که موجب تحکیم پایه های سرمایه اجتماعی و نهایتا توسعه می شود. بنابراین رابطه دین و سرمایه اجتماعی، مقوله ای است که به دلیل وجود چشم انداز دینی توسعه در جامعه کنونی ایران، می تواند با اهمیت جلوه کند و بررسی ها و تحلیل هایی را برای روشن شدن آن طلب نماید.پژوهش حاضر نیز با چنین رویکردی، به مطالعه ارتباط دین و سرمایه اجتماعی در دانشگاه اصفهان می پردازد و پس از کنکاش در مسائل تحقیقی و سنجش ابعاد دینداری و شاخص های سرمایه اجتماعی، به وجود رابطه معنی دار، مستقیم و قوی بین دو مقوله فوق اذعان و اعتراف می نماید.

انقلاب مشروطه ایران صحنه ای مناسب جهت بررسی حوادث تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران درسالهای 1324 تاکنون می باشد.انطباق موقعیت های مختلف درانقلاب مشروطه باتئوری های جامعه شناسانه در یک روش تحقیق براصول شناخت و تحلیل منطقی پدیده اجتماعی، برای ما شرایط کمک در شناخت علل و آثار و پیامدهای در سطوح مختلف درجامعه را مناسب می سازد. نظریه های انقلاب در پی پاسخ به این پرسش اساسی هستند که انقلاب چرا و چگونه روی می دهد و پیامدهای آن چه می باشد؟در بین نظریه ی مارکسیست ها (مارکس) و نئومارکسیستها ساختارگرایان (اسکاچ پل) را انتخاب کرده، نظریه مارکس انقلاب بورژوازی با تاکید بر نابرابری برخواسته از تضاد و تغییر در وجه تولید بخشی از واقعیت تاریخی مربوط به نقش تجارو اصناف را در انقلاب مشروطه تبیین کرد، اما درانطباق با انقلاب مذکور توانایی تطبیق کمی دارد.نظریه اسکاچ پل انقلاب اجتماعی که از نئومارکسیستها می باشد وبر وجود دولت ضعیفی در یک جامعه کشاورزی با موقعیت نامساعد درعرصه بین المللی و فشار جهت اصلاحات ونوسازی برآن دولت ونهایتا عدم موفقیت دولت با شورش و طغیان کشاورزان با هدایت رهبران شهری انقلاب امکان پذیر می شود. میزان انطباق قابل ملاحظه ای را با مشروطه پیدا کردیم.