جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در سالهای اخیر، پژوهش های کیفی یا آنچه تحت عنوان مطالعات کیفی شناخته شده اند به طور فزاینده ای در تحقیقات مربوط به علوم اجتماعی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی بالینی و آموزش و پرورش شایع شده اند. به دلیل اینکه در تحلیل داده های کیفی از فنون مختلفی که مبتنی بر دیدگاه های نظری مختلفی هستند استفاده می شود، ارائه تعریفی دقیق و مشخص از پژوهش کیفی تا حدودی مشکل است. با این حال، ویژگی های کلی پژوهش های کیفی عبارتند از: تاکید بر اکتشافات و توصیف، عدم استفاده از نمونه گیری تصادفی و انتخاب نمونه بر اساس هدف پژوهش، تاکید بر مطالعه پدیده ها در بافت طبیعی آنها، در نظر گرفتن پژوهشگر به عنوان یکی از ابزارهای پژوهش، ارائه داده ها به صورت کلمات، اعمال یا تصاویر، تحلیل داده ها به صورت استقرایی و در حین انجام پژوهش، گزارش توصیفی و داستان گونه از نتایج پژوهش، تحلیل و بررسی عمقی و همه جانبه یک مورد، تاکید بر نقش معناهای شخصی، و جز آن. روش های مختلف و مهم پژوهش کیفی عبارتند از: پژوهش های قوم نگاری، نظریه مبنا یا مبتنی بر داده ها، تحلیل مکالمه، تحلیل گفتمان، و تحلیل داستان. در مقاله حاضر ضمن تعریف پژوهش کیفی، به بررسی مبانی فلسفی و زیربنای نظری آن مروری داشته و سپس به طور اجمالی روش های مختلف پژوهش کیفی معرفی خواهند شد.

پژوهش حاضر، به منظور بررسی برخی از ویژگی های زیستی، روانی و اجتماعی والدین دارای بیش از یک فرزند استثنایی انجام شده است. برای این منظور، 100 زوج از والدین دارای بیش از یک فرزند استثنایی، 150 زوج از والدین دارای یک فرزند استثنایی و 200 زوج از والدین دارای فرزند عادی،‌ به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تحلیل داده ها،‌ از آزمون دو نسبت مستقل استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین سه گروه، در متغیرهایی مثل سابقه بیماری (35 درصد در مقابل 18.1 و 2.5 درصد)، مصرف دارو (25 درصد در مقابل 23.3 درصد و 3 درصد)، مهاجرت (50 درصد در مقابل 17.4 و 26.2 درصد)، وجود فرد استثنایی در اقوام نزدیک (36 درصد در مقابل 26 و 7.1 درصد)، ازدواج خویشاوندی (41 درصد در مقابل 27 و 16.2 درصد) و سابقه اختلال و ناراحتی روانی (20 درصد در مقابل 15.4 و 2.5 درصد)، تفاوت معنادار وجود دارد. نتایج و پیشنهادهای پژوهش، در این مقاله تشریح و تبیین خواهند شد.

به منظور بررسی رابطه الگوهای فرزندپروری با سلامت روانی و موفقیت تحصیلی فرزندان، یک نمونه 400 نفری از دانش آموزان سال سوم راهنمایی منطقه چهار، شامل 200 دختر و 200 پسر که به طور تصادفی انتخاب شده بودند، به پرسشنامه 28 سوالی سلامت روانیگلد برگ همراه با پرسشنامه اطلاعات شخصی پاسخ دادند. پدر 400 تن از این دانش آموزان نیز به پرسشنامه الگوهای فرزندپروری بامریند پاسخ دادند. موفقیت تحصیلی در این پژوهش، میانگین معدل نیمسال قبلی فرزندان بود. متغیر مستقل اصلی الگوهای فرزندپروری والدین و متغیرهای وابسته سلامت روانی و موفقیت تحصیلی فرزندان دختر و پسر بودند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که سلامت روانی و موفقیت تحصیلی فرزندان با الگوهای فرزندپروری قاطع و اطمینان بخش، بیش از سلامت روانی و موفقیت تحصیلی فرزندان با الگوهای فرزندپروری استبدادی و سهل گیر است. به علاوه، سلامت روانی و موفقیت تحصیلی فرزندان با تحصیلات پدر، رابطه مثبت و معنی دار داشت. که نتایج نشان می دهد، افزایش اطلاعات پدران باعث آگاهی آن ها نسبت به یک سبک تربیت در مورد فرزندانشان شده و این موضوع منجر به در پیش گرفتن سبک تربیتی بهتر در آن ها می گردد.

شاید به جرات بتوان ادعا کرد که همه اندیشه های تربیتی و تلاش های فکری، از خانه تا مدرسه، برای باور کردن ذهن های سرآمد و خلاق، زمانی به معنای دقیق کلمه به ثمر می نشیند که جوانان متعهد و هوشمند، همواره با استادان اندیشمند در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی حضور می یابند و مشغول تحقیق و تدریس می شوند. اما دانشگاه های ما، با وجود سرمایه گذاری قابل توجه و امکانات تحقیقاتی مطلوب، همواره به دلایل گوناگون و تاثیر برخی از عوامل روانی- اجتماعی، آن گونه که بایسته و شایسته است، در دست یابی به قدرت علمی و تولیدات تفکر واگرا توفیق چندانی نداشته است. واقع امر این است که نقش و جایگاه دانشگاه به معنای دقیق کلمه برای همگان به خوبی روشن نیست و هرکس به تناسب شرایط فردی و موقعیت شغلی و اجتماعی خود نسبت به نقش دانشگاه در جامعه اظهار نظر می کند.

این تحقیق به منظور بررسی رابطه ترتیب و زمان تولد با شیوع آسیب های جسمی، ذهنی و حسی - حرکتی در 3857 نفر از کودکان و نوجوانان بین 25-5 سال در سطح کشور ایران انجام شد. نمونه گیری به روش تمام شماری انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از چک لیست محقق ساخته استفاده گردید. پس از جمع آوری، داده ها با روش های آماری توصیفی و استنباطی (خی دو) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین درصد فراوانی کودکان استثنایی در مناطق شهری و روستایی کشور در بین فرزندان اول خانواده های چند فرزندی دیده می شود؛ به عبارت دیگر، در جوامع شهری و روستایی ایران اولین فرزند خانواده بیش از سایر فرزندان در معرض ابتلا به انواع آسیب های جسمی، ذهنی و حسی - حرکتی قرار دارد. ضمنا نتایج نشان می دهد متولدین ماه های اسفند و فروردین بیشترین میزان درصد فراوانی آسیب های مذکور را دارا هستند. توصیه های کاربردی در مقاله ارایه شده است.

پژوهش حاضر، با هدف استاندارد ساختن مقیاس خلاقیت تورنس در گروه معلمان مرد و زن مقطع متوسطه شهر تهران اجرا گردید. نمونه ای با حجم 483 نفر به صورت چند مرحله ای از 40 دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مقیاس 60 سوالی خلاقیت تورنس، بر پایه مقیاس لیکرت با درجات 0 تا 20 بود. نتیجه مرحله نهایی، هم گونی عبارت ها، بر پایه ضریب کلی آلفای کرونباخ ضریب اعتباری برابر با 0.871 به دست آمد. سپس بر اساس سه شاخص عمده ارزش ویژه، نسبت واریانس تبیین شده توسط هر عامل و طرح شیب دار، تعداد 7 عامل برای مجموعه 59 ماده ای پرسشنامه خلاقیت استخراج گردید. برای نام گذاری عامل ها از چرخش واریماکس استفاده شد که منجر به استخراج عامل های 1. بسط 2. سیالی 3. لذت بردن از تجارب تازه 4. توجه به جزییات 5. حل مسایل دشوار و پیچیده 6. ابتکار 7. انعطاف پذیری گردید. با توجه به عوامل مذکور، مقیاس خلاقیت حاصل از این پژوهش به گونه کلی عوامل موثر بر خلاقیت را با توجه به نظرات تورنس (1959) و پیشینه های مطالعاتی پوشش می دهد. از نتایج دیگر این تحقیق این که معلمان مرد در عامل های ابتکار و سیالی، بهتر از معلمان زن عمل کردند، اما تفاوت بین میانگین ها در هر دو جنس معنی دار نبود. پس اگر 483 نفر معرف جامعه اصلی باشند، میانگین نمره خلاقیت جامه اصلی با 99% اطمینان بین 0.16±1.28، یعنی در دامنه 1.1 تا 1.3 قرار دارد، با توجه به میانگین نمره خلاقیت کل آزمودنی ها و مقایسه آن با نرم مقوله ای مقیاس، جامعه حاضر از خلاقیت نسبتا زیادی برخوردار است.

نگرش تحلیلی و مقایسه ای به مبانی نظری و روان شناختی ویژگی های شخصیتی نوجوانان و جوانان نابینا و ناشنوا،‌ مهم ترین گام در تدوین برنامه های جامع آموزشی و توان بخشی،‌ سازش یافتگی اجتماعی و بهداشت روانی آنان است. آشنایی با ماهیت پدیده نور و صوت و نقش متفاوت و موثر آن ها در تحول شخصیت انسان در مراحل مختلف رشد و تحول، از کودکی تا سال های پیری، می تواند مطلوب ترین بستر برای تبیین ویژگی های روانی- شناختی و خصیصه های بارز شخصیتی نوجوانان و جوانان نابینا و ناشنوا باشد. در این مقاله، با توجه به ابعاد مختلف تاثیرگذاری "نور" و "صوت" قدرت "بینایی" و "شنوایی" در تحول شخصیت، به برخی از ویژگی های خاص و گاهی کاملا متفاوت شخصیتی جوانان نابینا و ناشنوا اشاره گردیده است.

امروزه دارا بودن منابع انسانی کار آمد و استاندارد از دغدغه های مهم نظام آموزشی است و مقوله استانداردهای رفتار، دانش و عملکرد جز اساسی ترین محورهای انتخاب منابع انسانی کیفی است. در این پژوهش که به صورت مقاله درج شده با استفاده از مدل مفهومی و بهره گیری از منابع علمی و جهانی و با رویکرد بومی سازی در ایران کار شده است. برای انجام این پژوهش از میان 2628 مدیر آموزشگاه های دوره متوسطه و پیش دانشگاهی مناطق 19 گانه شهر تهران، 140 نفر (65 نفر زن و 75 نفر مرد) با استفاده از روش طبقه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه ای که در قالب 40 سوال در دو بعد علمی (12 سوال) و عملکردی (28 سوال) طراحی شده بود، پاسخ دادند. با استفاده از آزمون ناپارامتری یومن ویتنی و کروسکال والیس و از طریق محاسبه ارزش میزانی ویژگی های مطرح شده در پرسشنامه، میزان مقبولیت گزینه ها سنجیده شد و نتایج زیر به دست آورد: 1) بیش از 90 درصد مدیران الگوی ارایه شده را برای ارزشیابی بعد علمی در سطح بالایی مناسب می دانند. 2) بیش از 90 درصد مدیران الگوی ارایه شده را برای ارزشیابی بعد عملکردی نیز در سطح بالایی مناسب می دانند. 3) بالاترین اولویت از دیدگاه مدیران مدارس متوسطه در بعد علمی «آگاهی از اهداف کلی سازمان و مدرسه به منظور برنامه ریزی صحیح» است و 4) بالاترین اولویت از دیدگاه مدیران مدارس متوسطه در بعد عملکرد «تحلیل نقاط قوت و ضعف مدیریتی خود در مدرسه» می باشد.

برای بررسی رابطه سبک های تبیین (اسناد)، با استرس ادراک شده و سلامت عمومی، تعداد 120 شرکت کننده از دانشجویان دانشگاه تهران به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه سبک اسناد، مقیاس استرس ادراک شده و پرسشنامه سلامت عمومی را تکمیل نمودند و سپس بر اساس نمره هایشان، در پرسشنامه سبک اسناد، در دو گروه خوش بین (n=49) و بدبین (n=42) قرار گرفتند. هر چند مقایسه میانگین های افراد خوش بین و بد بین نشان داد که بین آن ها هم، از نظر استرس ادراک شده (p<0.01) تفاوت آماری معناداری وجود داشت، اما بررسی همبستگی بین استرس ادراک شده و سلامت عمومی در افراد خوش بین و بدبین و تجزیه و تحلیل افتراقی آنها نشان داد که شدت رابطه بین استرس ادراک شده و سلامت عمومی در این دو گروه تفاوتی نداشت (p>0.05). علاوه بر این، تحلیل رگرسیون چندگانه همزمان نشان داد که استرس ادراک شده و سبک تبیین شرکت کنندگان، توانایی پیش بینی سلامت عمومی آن ها را داشت، (F<0.001) هر چند که استرس ادراک شده متغیر اصلی بود که با اطمینان 0.99، تغییرات مربوط به سلامت عمومی آن را پیش بینی کرد.

هدف: پژوهش حاضر، ارتباط بین میزان عفو و گذشت در دانشجویان علوم پزشکی ایران و تهران و سلامتی روانی آنان را بررسی می کند.روش: تعداد 420 نفر از دانشجویان، با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای از دانشگاه های علوم پزشکی ایران و تهران انتخاب شدند و پرسشنامه های عفو و گذشت (مقیاس سنجش روابط انسانی) و چک لیست نشانگان روانشناختی (SCL-90R) بر روی آنان اجرا گردید، که پس از اجرا، تعداد 350 پرسشنامه در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان داد که دانشجویان دارای عفو و گذشت بالا در بعد رفتاری از افسردگی، اضطراب و مشکلات روابط بین فردی پایین تری در مقایسه با گروه دیگر برخوردار بوده اند. دانشجویان دختری که از عفو و گذشت بالا در بعد عاطفی برخوردار بودند نیز خصومت کم تری را نسبت به گروه پایین عفو و گذشت از خود نشان داده اند. دانشجویان پسری که از عفو و گذشت بالا در ابعاد شناختی و رفتاری برخوردار بودند، میزان خصومت کم تری را نسبت به گروه پایین عفو و گذشت از خود بروز داده اند. همچنین دانشجویان پسر گروه بالای عفو و گذشت در بعد شناختی میزان افسردگی، اضطراب و مشکلات روابط بین فردیشان در مقایسه با گروه دیگر کم تر گزارش شده بودند.