جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در تفکر دینى و فلسفى اسلام بین «هست و نیست»ها و «باید و نباید»ها رابطه مستقیم وجود دارد. هر آنچه وجود دارد، «خیر» است و هر آنچه خیر شد، «بایسته»اى را در پى دارد و هر آنچه وجود ندارد، «خیریّتى» نداشته و «بایسته‌اى» بر آن مترتّب نمى‌شود. بنابراین شکى نیست که ماهیّت هر نوع رفتار سیاسى ـ اجتماعى پیامبر 9 ناشى از نوع نگرشى است که پیامبر 9 از انسان و ماهیت و هستى او دارد. این مقاله در بیان مبانى نظرى انسان شناسانه سیره سیاسى پیامبر 9 مى‌باشد تا نشان دهد سیره سیاسى پیامبر 9 به ملاحظه ماهیت و سرشت انسان، به دنبال احیاى کرامت ذاتى انسان است و به ملاحظه جایگاه وجودى او که از سوى خداوند به عنوان جانشین خدا در زمین تعیین شده، به دنبال رساندن انسان به کرامت ارزشى و ویژه‌اى است که خداوند به چنین انسانى افاضه کرده است. سیره سیاسى پیامبر از یک نگرش «ماهیت شناسانه» از انسان که معرّف دو بُعدى بودن انسان است و نگرش «وجود شناسانه» که معرّف جایگاه وجودى انسان نزد خداوند و در عالم هستى است، برخوردار بوده و در تلاش است انسان را با چنین ماهیتى به جایگاه عبودیت خدا و خلیفة‌اللهى برساند. نکته شایان ذکر این‌که نوع نگرش انسان‌شناسانه پیامبر 9 موجب آن است که سیره سیاسى و حکومتى وى ناظر به دگرگونى دایمى و تحول انسان از نقص به کمال تا حدّ خلیفة‌اللهى باشد.

تعارض گزارش‌های آماری در بررسی‎های تاریخی، یکی از مسائل دانش تاریخ و به ویژه تاریخ‎نگاری است. این مسئله زمانی اهمیت خواهد یافت که گزارش‌های آماری فراوانی از یک رویداد در دسترس باشد. درباره حادثه کربلا، گزارش‌های آماری فراوانی در منابع یافت می‌شود. یکی از این گزارش‌ها، شمار زخم‎های امام حسین7 است. براساس استقرای نویسنده، حدود چهارده گزارش آماری در این زمینه ثبت شده است که سازگاری آنها با یکدیگر دشوار است. نویسنده در این مقاله سعی می‎کند با استفاده از روش تاریخ‎گذاری گزارش و تفکیک گزارش‎های زخم از گزارش‎های پارگی لباس، تعیین لباس امام7 در صحنه نبرد، بررسی تطبیقی روایت‎های شیخ مفید، ابن اعثم و خوارزمی از لحظات پایانی زندگانی امام حسین7 و بازسازی صحنه نبرد با تکیه بر روایت شیخ مفید، به گزارش آماری صحیح نزدیک شود

جریان روشن­فکری در ایران، از زمان پیدایی تا امروز، براساس ادوار تاریخی و ماهیت و چگونگی نگرش به تمدن غرب یا فرهنگ دینی و بومی، با توجه به تحولات سیاسی ـ اجتماعی جامعه به شکل­های مختلفِ غرب­گرا، ملی­گرا، چپ­گرا و دینی، بروز و ظهور داشته است. نگاهی گذرا به بازشناسی این جریان­ها می­تواند زمینه­ساز فعالیت محققان اجتماعی و فکری جامعه باشد. چرا که شناخت جریان­های فعال در صحنۀ اجتماعی و یا فهم زمینه مناسب برای فعالیت­های آینده به اندازۀ زیادی، به جریان­هایی وابسته است که در سدۀ اخیر در ایران بروز و نمود پیدا کرده است. نوشتار حاضر تلاش می­کند که نگاهی هر چند کوتاه به جریان روشن­فکری در ایران معاصر داشته باشد.

این مقاله درصدد مقایسه دو تن از فیلسوفان بزرگ فلسفه اسلامی و فلسفه مدرن غربی، ملاصدرا و مارتین هایدگر با هدف یافتن برخی عناصر احیاناً مشترک در فلسفه سیاسی آن دو است. نگاه مشترک ملاصدرا و هایدگر به مسأله وجود انسان، آنان را به نحو غریبی به یکدیگر نزدیک می­کند. هر دو فیلسوف (هریک با بیان خاص خویش) نقش عمل را در تحقق وجود انسان تأکید نموده و بر این عقیده­اند که انسان در زندگی­اش دائماً در حال کنش و عمل (هایدگر) و تعامل با کثرات و حرکت از کثرت به سوی وحدت (ملاصدرا) است. از این­رو هایدگر همواره به این تصریح می­کند که سرنوشت ما با بودن در جامعه رقم می­خورد و ملاصدرا نیز کمال نهایی و رسیدن به سر منزل مقصود وجود انسانی را از مسیر بودن در جامعه می­داند. نویسنده پس از بررسی مبانی انسان شناسانه ملاصدرا و هایدگر و بررسی وجوه اشتراک و افتراق آن دو، بدین نتیجه می­رسد که هرچند دو فیلسوفی که فلسفه وجودی شان آنان را به سوی نگاهی نو به انسان و درک عمیق­تری از هستی، جامعه و وضع سیاسی زمان خود رهنمون می­کند، اما در فلسفه سیاسی آنان را به مقصد یکسانی نمی­رساند.

با توجه به نقدپذیر بودن حکومت در نگاه دینی، انتقاد و اعتراض، از جمله حقوق و آزادی­های سیاسی مردم و از منظر دینی، تکلیف مؤمنان به منظور اصلاح و بهبود یافتن امور حکومت به شمار می­رود که بر اساس مبانی منطقی و عقلانی، استوار بوده و از نظر دینی، توجیه­پذیر است. نکته مهم در این رابطه، آن است که انتقاد و اعتراض، به مثابه نوعی از پیکار سیاسی؛ با حفظ مشروعیت نظام سیاسی و به عنوان مبارزه در حکومت، و نه مبارزه با حکومت، با هدف ایجاد اصلاحات و در راستای همگونی و همگونگی، صورت می­گیرد. از این جهت، لازم است در طرح انتقاد و اعتراض، شیوه های متفاوت و گونه­های مختلف آن مد نظر قرار گیرد که با توجه به هدف اصلی، می­بایست بر اساس مراحل مختلف و به صورت تدریجی انجام پذیرد. علاوه بر آن، انتقاد و اعتراض نسبت به عملکردها و سیاست­های دولت، حدود و شرایطی دارد که عدم رعایت آنها ممکن است مسیر سازنده و هدف اصلاح طلبانه انتقاد و اعتراض را منحرف نموده و تغییر دهد. بنابراین، لازم است در طرح انتقاد و اعتراض، آداب و قواعد حاکم بر آن رعایت شود.

این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش کیفی تحلیل گفتمان انتقادی نشان دهد رسانه ها چگونه به شکلی جانبدارانه، گفتمان‌های سیاسی را بازنمایی می­کنند. در این راستا بعد از ارائه توضیحات مختصری درباره تحلیل گفتمان، عناصری را که هنگام تحلیل گفتمان‌های سیاسی ارائه شده در رسانه­ها باید مورد بررسی قرار گیرند، معرفی می­شوند و در نهایت، مقاله به اختصار، به بررسی بازنمایی نقش ایران در جنگ 33 روزه اسرائیل و حزب الله در لبنان در شبکه بی بی سی خواهد پرداخت.

جهانی شدن یکی از مفاهیم و پدیده­های مؤثر زندگی اجتماعی ـ سیاسی در هر دو جنبه داخلی و خارجی و در حوزه­های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. تأثیرگذاری این پدیده در جوامع مختلف مشهود، و جامعه ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. نوشتار حاضر با نگاهی به مفهوم­شناسی جهانی شدن و اصلاح­طلبی، به بررسی تأثیرات جهانی شدن بر گفتمان اصلاح­طلبی، با تحلیلی گفتمانی در جامعه ایران در حوزه­های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می­پردازد. در این مقاله ادعا شده است که گفتمان اصلاح طلبی با تأثیرپذیری از جهانی شدن، در صدد تبیین هویت خود با توجه به مؤلفه­های جهانی شدن و بومی کردن آنها ضمن در نظر داشتن جنبه­های اسلامی بوده است.

یکى از اهداف بزرگ انبیاى الهى و به ویژه پیامبر گرامى اسلام 9 احقاق حق و برپایى عدالت بوده است. اسلام در راستاى‌کرامت انسانى و عدالت اجتماعى براى تمامى افراد، اعم از مسلمان و غیر مسلمان، حقوقى قائل است. این حقوق به طور متقابل در ارتباطات افراد با یکدیگر و با حکومت جارى است. سیره پیامبر 9 به ویژه در مدینه و با تشکیل حکومت نشان دهنده آن است که حتى در صورت غلبه بر دشمن و پیروى اکثریت جامعه از ایشان، باز هم حقوق اقلیت غیر مسلمان را به رسمیت شناخته و به پیروان خویش با تأکید و جدیت رعایت حقوق اقلیت را توصیه مى‌کردند و تاریخ نشان مى‌دهد که گروه‌هاى اقلیت آزادانه در جامعه زندگى کرده و نه تنها بر پذیرش دین جدید الزام نمى‌شدند که گاه مباحثات اعتقادى نیز در حضور مسلمانان با پیامبر داشته و با انگیزه به چالش کشیدن پیامبر 9 با ایشان احتجاج مى‌کردند. در این مقاله برآنیم تا پس از بررسى مبانى و اصول رفتارى پیامبر در حکومت، به ویژه اصولى که در ارتباط با حقوق اقلیت‌ها در عرصه‌هاى مختلف است، به بررسى حقوق اقلیت‌ها در آن عرصه‌ها بپردازیم. بدیهى است که رفتار فردى ایشان با افراد و گروه‌ها نیز به عنوان حاکم کشور اسلامى مى‌تواند در این امر از اهمیت خاصى برخوردار باشد.

این مقاله با در نظر گرفتن معانی عرفی و اصطلاحی مختلفی که برای روشنفکری وجود دارد، به تبیین مفهوم روشنفکری حوزه­ای پرداخته و فرایند تاریخی و اجتماعی روشنفکری حوزه­ای را بر اساس معانی مختلفی که این ترکیب پیدا می­کند، دنبال می­کند. مقاله براساس سه معنا از روشنفکری به سه مفهوم از روشنفکری حوزه­ای می­رسد، و در سه بخش به شناسایی موقعیت تاریخی این سه مفهوم می­پردازد.