چکیده :
چگونه عرفان اسلامی از کتاب و سنت برخاسته و در یک ساختار علمی به دانش نظری و عملی تبدیل شده است؟ این پرسشی است که برای پاسخش باید دین را از نگاه عرفانی تحلیل نمود.
چه این که از این نگاه دین دارای سه ساحت شریعت، طریقت و حقیقت است که تفاسیر متعددی دارد که در این بین مشهورترینشان تفسیر سعیدالدین فرغانی و تابعان اوست.
در این تفسیر شریعت به احکام تکلیفی، طریقت به دقایق سلوکی و حقیقت به حقایق توحیدی تعلق دارند و هم چنان که برای دستیابی به مقاصد شریعت به فقه الاحکام نیاز هست، برای دستیابی به مقاصد طریقت نیز به فقه القلوب و السلوک و مقاصد حقیقت به فقه المعارف نیاز هست.
به دیدۀ آن بزرگان هم چنان که فقه الاحکام به فهم و اجتهاد تکلیفی نیاز دارد، فقه السلوک نیز به فهم و اجتهاد سلوکی و فقه المعارف به فهم و اجتهاد شهودی نیاز دارد.
اهل عرفان بر پایۀ برداشت‌های سلوکی از ساحت طریقت که نتیجه اجتهاد سلوکی است، به تجربۀ سلوکی دست زدند؛ چنان که اهل عرفان بر اساس برداشت‌های شهودی از ساحت حقیقت که نتیجۀ اجتهاد شهودی است، به تجربۀ عرفانی دست زدند.
آنان پس از این اقدام، با عقل به توصیف، تبیین، تفسیر و تنسیق آن تجربه‌ها پرداختند که نتیجه تنسیق گزاره‌های سلوکی دانش عرفان عملی، و نتیجۀ تنسیق گزاره‌های شهودی دانش عرفان نظری است.
هر یک از دو دانش دارای موضوع و نظام مسایل خاص به خود هستند.
بر این پایه فرایند شکل گیری علوم عرفانی از متون دینی شکل میگیرد.
how did mysticism arise from books and traditions and become theoretical and practical knowledge in one structure? this is a question that needs to be answered by analyzing religion from a mystical point of view.
from this point of view, religion has three areas of sharia, tariqat and truth, which have many interpretations, the most famous of which is the interpretation of saeeduddin ferghani and his followers.
in this interpretation of the sharia, they belong to obligatory rulings, tariqat to the details of the religious practice, and truth to the monotheistic truths, and just as fiqh al-ahkam is needed to achieve the purposes of the sharia, in order to achieve the purposes of the tariqat, the jurisprudence of al-qulb and al-suluk and the purposes of truth are needed to fiqh al-ma'arif.
just as al-ahkam jurisprudence needs a mandatory understanding, al-saluk jurisprudence also needs a logical understanding and al-maarif jurisprudence needs an intuitive understanding.
on the basis of seluki understandings of the field of tariqat, which is the result of seluki ijtihad, the mystics started the seluki experience; so, based on intuitive understandings of the realm of truth, which is the result of intuitive ijtihad, they embarked on a mystical experience.
after this action, they described, explained, interpreted and consolidated those experiences with reason, which is the result of the consolidation of seleucid propositions of the knowledge of practical mysticism, and the result of the consolidation of intuitive propositions of the knowledge of theoretical mysticism.
منبع اصلی :
https://hikmat.isramags.ir/article_181921_eabe1bad402ae3da3e0ee5a95fa24239.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(حکمت اسراء- سال 1402- دوره 15- شماره 2- از صفحه 173 تا 214)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
شریعت طریقت حقیقت فهم سلوکی فهم شهودی تجربۀ سلوکی تجربۀ شهودی عقل عرفان عملی
کلیدواژه‌ها [English]
Shariah Tariqat truth Seluqi understanding intuitive understanding Seluqi experience intuitive experience intellect practical mysticism