چکیده :
یکی از اسمای الهی که بعد از اسم جلاله «الله»، بیشترین کاربرد را در قرآن دارد، واژه «رب» است.
این واژه در قرآن از معانی مختلفی برخوردار است که در فرهنگهای لغت عربی، تنها به برخی از معانی آن اشاره شده است.
در این مقاله به بررسی آیات قرآن و سیاق آنها در این خصوص پرداخته می‌شود، تا معانی مختلف این واژه و مشتقات آن در قرآن کریم استخراج گردد.
با بررسی آیات پی می‌بریم این واژه در اکثر موارد در معنای خداوند متعال و در موارد اندکی در معنای غیر خداوند استعمال شده است.
واژه «رب» و مشتقات آن، در 10 مورد در قرآن کریم، در معنای غیر خداوند استعمال شده است: ارباب، ربائب، بت، ستاره، ماه، خورشید، ملک، فرعون، ربانیّون و ربانیّین، و ربیّون.
در بقیه موارد، در معنای خداوند به کار رفته است که معانی آن با توجه به آیات مرتبط از این قرارند: خالقیت، احیاء، اماته، هدایت تکوینی، هدایت تشریعی و رحمت.
بنابراین می‌توان برای واژه «رب» و مشتقات آن در قرآن کریم، دو معنای محوری «خداوند» و «غیر خداوند» را در نظر گرفت.
استعمال این واژه در معنای خداوند، ما را به گستره معنایی این واژه می‌رساند، به طوری که تمامی معانی ذکر شده در این واژه نهفته است و در هریک از آیات، با توجه به سیاق، بر یکی از معانی آن تأکید شده است.
اما استعمال این واژه در معنای غیر خداوند، به معنای در نظر گرفتن بخشی از معنای حقیقی واژه است.
one of the names of god which has the most frequency of occurrence in the qur’an, after “allah”, is the word “rabb”.
this word has different meanings in the qur’an, but only some of the meanings have been mentioned in arabic dictionaries.
in this paper, qur’anic verses and their context will be discussed so that the meaning of the word and its derivatives can be extracted in the holy qur’an.
by examining the verses we find that this term in most cases has been used in the sense of god and only in a few cases has been used in other meanings other than god.
the word “rabb” and its derivatives in ten cases in the qur’an has been used in a concept other than god: arbab, raba’ib, idol, star, moon, sun, king, pharaoh, rabbaniyun and rabbaniyin, and rabbiyun.
in other cases, it is used in the sense of god and its meaning according to the relevant verses are as follows: creativity, regeneration, fatality, involuntary guide, legislative guidance, and mercy.
so it can be said that the word “rabb” and its derivatives have two central meanings in the qur’an: “god” and “other than god”.
the use of this word in the qur’an in the sense of god will guide us to the extent of the meaning of this word, so that all the meanings listed lies in it, and in each of the verses, according to the context, one of its meanings are emphasized.
however, the use of the word in a concept “other than god” means considering just a part of the real meaning of the word.
نویسنده :
مرتضی قاسمی حامد ، سید محمد میرحسینی ، مجتبی شیرانی
منبع اصلی :
http://foroughevahdat.mazaheb.ac.ir/article_92793_b6b4ae59b9b2e55d57554717eee82265.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت سابق)- سال 1397- دوره 14- شماره 50- از صفحه 64 تا 74)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
قرآن رب حقیقت مجاز گستره معنایی تفاسیر فریقین
کلیدواژه‌ها [English]
Qur’an Rabb Real Meaning Implicit Meaning Semantic Range Interpretations of Fariqain
نوع منبع :
مقاله
,
کتابخانه عمومی