خداپرستي ابراهيم(ع) | کتابخانه مجازی الفبا

در زماني كه همه مردم بت و خورشيد و غيره را مي پرستند، چطور حضرت ابراهيم خداي حقيقي را كه ديده نمي شود را يافت، آيا خدا به او نظر ويژه داشت و آيا به او وحي شد؟

اولا اينكه در چنان جوي ، كسي باشد كه بت پرست نباشد و تحت تاثير جو حاكم بر جامعه نباشد، اختصاص به حضرت ابراهيم ندارد و مردان مردي پيدا مي شدند كه با رجوع به فطرت خدا شناسي خود و با تعقل در خود وجهان اطراف خود، حقيقت را مي يافتند. از جمله اينان، شخصي است كه قضيه اش در قرآن كريم اينچين آمده: «وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعى‏ قالَ يا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ »(يس/20) و از دورترين نقطه شهر مردى شتابان آمد و گفت هان اى مردم! فرستادگان خدا را پيروى كنيد. علامه طباطبايي در تفسير الميزان ذيل اين آيه چنين آورده اند: اهتمام در آن(آيه ي مذكور) به آمدن از دورترين نقطه شهر است، تا بفهماند بين رسولان و آن مرد، هيچ تبانى و سازش قبلى در امر دعوت نبوده، و هيچ رابطه‏اى با او نداشته‏اند، لذا جمله مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ را مقدم آورد، و كلمه رجل و يسعى را بعد از آن ذكر كرد... آنچه مورد اهميت است، دقت و تدبر در اين معنا است كه اين شخص چه حظ وافرى از ايمان داشته كه در چنين موقعى به تاييد رسولان الهى (ع) برخاسته و ايشان را يارى كرده است، چون از تدبر در كلام خدا كه داستان او را حكايت كرده اين معنا به دست مى‏آيد كه وى مردى بوده كه خداى سبحان دلش را به نور ايمان روشن كرده، به خدا ايمان آورده و با ايمان خالص او را مى‏پرستيده، نه به طمع بهشت و نه از ترس آتش، بلكه از اين جهت كه او اهليت پرستش دارد، و به همين جهت از بندگان مكرم خدا شده. و خداى سبحان در كلامش هيچ كس به جز ملائكه را به صفت مكرم توصيف نكرده، تنها ملائكه مقرب درگاهش و بندگان خالصش را به اين وصف ستوده‏.( ترجمه الميزان، ج‏17، ص: 110) بله مي شود كسي در جامعه ايي باشد كه در اوج جهل و شرك و بت پرستي باشند و او خود در اوج ايمان كه خداوند سبحان در كتاب خود او را با لقب مكرم، ياد كند.پس لازم نيست كه كسي حتما پيامبر باشد تا در چنان موقعيتي مؤمن باشد. در روایات نیز به کرّات ذکر شده که در هر جامعه ای همواره کسانی بوده اند که با تعقّل به وجود خدا پی برده اند. چرا که وجود خدا از راه وحی ثابت نمی شود بلکه با براهین عقلی اثبات می شود. قبل از رسول خدا (ص) در سرزمین حجاز کسانی بودند که موحّد بودند ؛ که از آن جمله می توان به ابوذر غفاری و سلمان فارسی اشاره نمود که هر دو بزرگوار خود اعتراف نموده اند که قبل از بعثت به خدای واحد ایمان داشته اند و بت نمی پرستیده اند. ثانيا: حضرت ابراهيم كه پيامبر الهي مي باشند، از اين جهت كه خود از برترين مخلوقات خدا است، از بعد تعقل و بهره گيري از فطرت، در مرتبه بالايي است و مي توانست از آن در شناخت خدا بهره برد، ولي ما قائليم كه انبياءالهي معصومند و در عمر شريفشان زماني نبوده كه حتي يك چشم به هم زدني از خدا غافل باشند چه رسد كه فرض شود، بي خدا باشند. حاصل کلام آنکه: خداشناس بودن انبیاء از بدو تولّدشان بوده و آنها از همان ابتدای تولّدشان ملهم به الهامات غیبی بوده اند. امّا دیگرانی نیز بوده اند که به حکم فطرت و قدرت عقل و البته درجاتی از الهام به خدا ایمان می آوردند و قوم خود را به سوی انبیاء رهبری می نمودند. از اینروست که طبق آیات و روایات هیچ گاه هیچ قومی خالی از افراد خداپرست و هدایت کننده به خدا نبوده است. لذا خداوند متعال فرمود: إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ ـ تو فقط بيم دهنده‏اى! و براى هر گروهى هدايت كننده‏اى است‏» (الرعد : 7) و فرمود: « ... وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلاَّ خَلا فيها نَذير ـــ و هر امّتى در گذشته انذاركننده‏اى داشته است‏ » ( فاطر : 24) امیرمومنان (ع) در نهج البلاغه ، خطبه 222 فرمودند: « إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى جَعَلَ الذِّكْرَ جِلاءً لِلْقُلُوبِ تَسْمَعُ بِهِ بَعْدَ الْوَقْرَةِ وَ تُبْصِرُ بِهِ بَعْدَ الْعَشْوَةِ وَ تَنْقَادُ بِهِ بَعْدَ الْمُعَانَدَةِ وَ مَا بَرِحَ لِلَّهِ عَزَّتْ آلَاؤُهُ فِي الْبُرْهَةِ بَعْدَ الْبُرْهَةِ وَ فِي أَزْمَانِ الْفَتَرَاتِ عِبَادٌ نَاجَاهُمْ فِي فِكْرِهِمْ وَ كَلَّمَهُمْ فِي ذَاتِ عُقُولِهِمْ فَاسْتَصْبَحُوا بِنُورِ يَقَظَةٍ فِي [الْأَسْمَاعِ وَ الْأَبْصَارِ الْأَبْصَارِ وَ الْأَسْمَاعِ وَ الْأَفْئِدَةِ يُذَكِّرُونَ بِأَيَّامِ اللَّهِ وَ يُخَوِّفُونَ مَقَامَهُ بِمَنْزِلَةِ الْأَدِلَّةِ فِي الْفَلَوَاتِ مَنْ أَخَذَ الْقَصْدَ حَمِدُوا إِلَيْهِ طَرِيقَهُ وَ بَشَّرُوهُ بِالنَّجَاةِ وَ مَنْ أَخَذَ يَمِيناً وَ شِمَالًا ذَمُّوا إِلَيْهِ الطَّرِيقَ وَ حَذَّرُوهُ مِنَ الْهَلَكَةِ وَ كَانُوا كَذَلِكَ مَصَابِيحَ تِلْكَ الظُّلُمَاتِ وَ أَدِلَّةَ تِلْكَ الشُّبُهَات‏ ــــــ همانا خداى سبحان و بزرگ، ياد خود را روشنى بخش دل‏ها قرار داد، تا گوش پس از ناشنوايى بشنود، و چشم پس از كم نورى بنگرد، و انسان پس از دشمنى رام گردد، خداوند كه نعمت‏هاى او گران قدر است، در دوران‏هاى مختلف روزگار، و در دوران جدايى از رسالت «تا آمدن پيامبرى پس از پيامبرى ديگر» بندگانى داشته كه با آنان در گوش جانشان زمزمه مى‏كرد، و در درون عقلشان با آنان سخن مى‏گفت. آنان چراغ هدايت را با نور بيدارى در گوش‏ها و ديده‏ها و دل‏ها بر مى‏افروختند، روزهاى خدايى را به ياد مى‏آورند و مردم را از جلال و بزرگى خدا مى‏ترساندند. آنان نشانه‏هاى روشن خدا در بيابان‏هايند، آن را كه راه ميانه در پيش گرفت مى‏ستودند، و به رستگارى بشارت مى‏دادند، و روش آن را كه به جانب چپ يا راست كشانده مى‏شد، زشت مى‏شمردند، و از نابودى هشدار مى‏دادند، همچنان چراغ تاريكى‏ها، و راهنماى پرتگاه‏ها بودند.»

پرسمان دانشجویی