مورچه ای که قوم خود را از خطر سپاه حضرت سلیمان به پناه گرفتن دعوت کرد، نر بود یا ماده؟ | کتابخانه مجازی الفبا

مورچه ای که قوم خود را از خطر سپاه حضرت سلیمان به پناه گرفتن دعوت کرد، نر بود یا ماده؟

زمانی که حضرت سلیمان(ع) با سپاهیانش در حال عبور از منطقه‌ای بود، مورچه‌ای، دیگر مورچه‌ها را از خطر بیم داد. قرآن این داستان را این‌گونه نقل می‌کند: «حَتَّى إِذا أَتَوْا عَلى‏ وادِ النَّمْلِ قالَتْ نَمْلَةٌ یا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَساکِنَکُمْ لا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمانُ وَ جُنُودُهُ وَ هُمْ لا یَشْعُرُونَ»؛[1] [پس حرکت کردند] تا به وادى مورچگان درآمدند. مورچه‌اى گفت: اى مورچگان! به خانه‌هایتان درآیید تا سلیمان و سپاهیانش ناآگاهانه شما را پایمال نکنند. اما در این‌که این مورچه، مذکر بوده و یا مؤنث، دو قول وجود دارد: 1. تاء در «نَمْلَةٌ» برای وحدت می‌باشد و اشاره‌ای به مؤنّث بودن ندارد، اما این‌که چرا از فعل مؤنّث «قالَتْ» استفاده شده به این جهت است که لفظ این کلمه، مؤنّث مجازی می‌باشد.[2] 2. در برخی از منابع اهل سنت این‌گونه نقل شده است: قتاده وارد کوفه شد و گروهى از مردم گرداگرد او جمع شدند او سپس رو به آنها کرد و گفت: «سلوا عما شئتم» درباره آنچه نمى‏دانید از من بپرسید. مى‏گویند در آن موقع ابوحنیفه که در سن نوجوانى بود میان جمع حاضر رو به قتاده کرده و از او پرسید: به من خبر ده آیا مورچه‏اى که با سلیمان سخن گفت، نر بود یا ماده؟ قتاده از پاسخ باز ماند! در این لحظه ابوحنیفه به او گفت: یقیناً ماده بود چرا که قرآن نیز آن‌را با لفظ مؤنّث ذکر کرده است: «قالت نملة»! زیرا نملة مانند «حمامة» (کبوتر) و «شاة» (گوسفند) به نر و ماده هر دو اطلاق مى‏شود و با قرینه باید تشخیص داد کدام جنس اراده گشته است، یا آن‌که باید وصف ذکر و انثى را در انتهاى آن براى تشخیص اضافه کرد؛ مثل «حمامة ذکر» و «حمامة انثى».[3] اما همانگونه که بیان شد، برای مؤنث مجازی نیز می‌توان فعل مؤنث به کار برد و بر این اساس، هیچ نشان قطعی از نر یا ماده بودن مورچه مورد نظر در قرآن وجود ندارد.

اسلام کوئست نت