آیا رجعت فقط مخصوص افراد خوب است و یا افرادی مانند صدام و هیتلر هم رجعت می نمایند و اگر رجعت می کنند چگونه با دیدن آن دنیا و عذاب کشیدن دوباره دست به ظلم می زنند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آیا رجعت فقط مخصوص افراد خوب است و یا افرادی مانند صدام و هیتلر هم رجعت می نمایند و اگر رجعت می کنند چگونه با دیدن آن دنیا و عذاب کشیدن دوباره دست به ظلم می زنند؟

آنچه از روایات اهل بیت ـ عليهم السلام ـ و برخی آیات استفاده می شود اینست که رجعت همانند معاد نیست که عمومی و همگانی باشد بلکه مخصوص کسانی است که ایمان محض و خالص یا کفر خالص دارند، چنانچه از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده که فرمود: «ان الرجعه ليست بعامه و هی خاصه لا یرجع الا من محض الایمان او محض الشرک محضا»[1] رجعت عمومی نیست بلکه جنبه خصوصی دارد. تنها گروهی بازگشت می کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند.
«مرحوم سید مرتضی که از بزرگان شیعه است، چنین می گوید: خداوند متعال بعد از ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) گروهی از کسانی را که قبلاً از دنیا رفته اند به این جهان باز می گرداند تا در ثواب و افتخارات یاری او و مشاهده حکومت حق بر سراسر جهان شرکت جویند. و نیز گروهی از دشمنان سرسخت را باز می گرداند تا از آنها انتفام گیرند.»[2]
مهم ترین سوالی که اینجا مطرح می باشد اینست که: اولاً هدف از رجعت قبل از رستاخیز عمومی انسان ها چیست؟ و ثانیاً چگونه ممکن است انسان های کافر و مشرک و عنود پس از مرگ و روبرو شدن با حقایق عالم پس از مرگ، هنگام رجعت و بازگشت به زندگی دوباره در دنیا، باز دست به عناد و کفر و مبارزه با پاکان و صالحان بزنند؟
در پاسخ به سوال اول می توان گفت که مقتضای عدالت مطلقه الهی اینست که برای عده اي از مومنین و صالحان که تمام هستی خود را در راه تلاش برای حاکمیت ارزشهای الهی و دینی در طبق اخلاص گذاشته اند و در این راه از هیچ گونه تلاش و تحمل رنج و مشقت دریغ نورزیده اند و نیز کفار و معاندینی که با تمام توان به فتنه و فساد پرداخته اند و در راه خاموش نمودن نور هدایت الهی از هیچ گونه توطئه و تلاش مضایقه ننمودند، علاوه بر پاداش و مجازات اخروی که در قیامت با آن روبرو خواهند شد، در دنیا نیز پاداشی خاص و جزا و مکافاتی خاص قرار بدهد که تنها راه آن رجعت است.
حکمت و عدالت الهی اقتضاء می کند تا از طریق بازگشت مجدد به این جهان، مومنان شاهد و ناظر حکومت جهانی حق و عدالت باشند و در بنای این حکومت (که در زمان حیات اول شان کوشش کردند اما موفق نشدند) شرکت نمایند.
چرا که شرکت در تشکیل چنین حکومتی از بزرگترین افتخارات و پاداش های دنیوی است. به عکس، گروهی از منافقان و جباران سرسخت علاوه بر کیفر خاص خود در رستاخیز باید مجازات هايی در این جهان ( نظیر آنچه اقوام سرکش، مانند فرعونیان و عاد و ثمود و قوم لوط دیدند) نیز ببینند. و لذا آنها که عذاب دنیوی شان را چشیده اند، دیگر برنمی گردند. چنانچه خداوند متعال در قرآن می فرماید: «حرام است بر شهرها و آبادی هایی که (بر اثر گناه) نابودشان کردیم (که بازگردند) آنها هرگز باز نخواهند گشت.»[3] بنابر این کفار و مشرکانی که در این جهان به عذاب های این چنینی مبتلاء و هلاک شدند دیگر بازگشتنی ندارند چرا که سهم شان را از عذاب دنیوی که مستحق بودند. چشیده اند. اما کسانی که سهم عذاب دنیوی شان را ندیده اند ممکن است رجوع کنند.[4]
اما در پاسخ به سوال دوم اشاره می کنیم به آنچه که عالم جلیل القدر مرحوم آیت الله معرفت در مقاله تحت عنوان «رجعت در اندیشه شیعی» از مرحوم علامه طبرسی نقل نموده است که آن بزرگوار در ذیل آیه 56 سوره مبارکه بقره شبهاتی را از منکرین رجعت مطرح کرده و پاسخ داده است و در خصوص شبهه ای که در سوال مورد نظر مطرح گردیده فرموده است: «حالت مرگ برای اینگونه افراد حالت بی خبری و بی هوشی است، مانند کسی که خواب رفته باشد چیزی از حقایق آن جهان بر او آشکار نشده دوباره به همان حالت پیش از مرگ بر می گردند. اساساً سکرات مرگ چیزی را برای اینگونه افراد روشن نمی کند. بلکه با مردن در حالت بی خبری فرو می روند و اما (اینکه در سوره مبارکه ق) خداوند می فرمایند: «و سرانجام بی هوشی مرگ، حق را برای تو آشکار ساخت و این حقیقت آشکار همان بود که از آن روی گردان بودی... تو درحالت بی خبری وقت می گذراندی، اکنون پرده از جلو روی تو برداشته گردید و چشمان تو کاملاً تیز بین می باشد». مربوط به قیامت است.
(و در ذیل آیه 83 سوره مبارکه نمل) می گوید: در رجعت چیزی که موجب الجاء و جبر در قبول حق باشد وجود ندارد و هرگز چیزی وجود ندارد که مکلف را برای انجام واجب یا ترک حرام وادار کند، زیرا جز این نیست که برخی آیات و حقایق الهی بر او مکشوف افتاده، ولی مکشوف افتادن حقایق از وی سلب اختیار نکرده و او هم چنان بر قدرت اعمال اراده و اختیار خویش توانمند است. اینگونه کشف حقایق از جمله در رجعت به سان دیگر حقایقی است که بردست انبیاء به عنوان معجزات آشکار می گردد، هرگز مایه جبر در تکلیف نمی گردد، و هم چنان قدرت اختیار در قبول حق و رد آن، برای مکلف باقی است. به علاوه حقایقی که در رجعت برای افراد روشن می شود، بیش از حقایقی نیست که در روز رستاخیز بزرگ، برای افراد آشکار می شود. در آنجا خداوند خبر داده که اگر کافران را بازگردانیم، باز هم برسر کفر خویش هستند و هرگز سر تسلیم فرود نمی آورند.
«اگر می دیدی هنگامی که اینان در برابر آتش دوزخ قرار می گیرند، می گویند: کاش بار دیگر باز گردانده می شدیم و آیات پروردگارمان را تکذیب نمی کردیم، و از زمره مومنان می بودیم. آری اینان آنچه را پنهان داشته بودند امروز آشکار ساختند و اگر باز گردند باز هم به همان اعمال پیشین خود که از آن نهی شده بودند باز می گردند اینان درغگویانند.»[5] و در سوره مومنون درباره کسانی که مرگ را با چشم دیده اند و آرزوی بازگشت می کنند می خوانیم: «تا زمانیکه یکی از آنان را مرگ فرا رسد، گوید: پروردگارا ما را بازگردان، باشد تا آنچه را فرو گذار کرده ام کار نیک انجام دهم، ولی چنین نیست. این سخنی است که او بر زبان می راند. (و اگر باز گردد کارش همچون گذشته است) و پشت سر آنها جهان میانه (برزخ)است تا هنگام قیامت.»[6] پس آن چنان نیست که مخالفان رجعت گمان برده اند که کافران موردنظر با آشکار شدن حقایق از نابکاری خود پشیمان شوند و سر به راه گردند.»[7] همانگونه که مطالعه سرگذشت اقوام و سردمداران طاغوت نشان می دهد که اکثر آن ها عالمانه و آگاهانه و از روی عناد با پیامبر و رسولان الهی مخالفت نموده اند نه از روی جهل و نادانی به حقانیت آن ها .

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)